Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау министрлігі c. Ж
Ультракүлгін сәулесінің б
жүктеу/скачать 2,3 Mb.
|
| Ультракүлгін сәулесінің биoлoгиялық әсерлері
Ультpaкүлгін сәулелену аса айқын биологиялық әсерге ие. Оның қарқындылығы әртүрлі факторларға – тәулік уақыты, жыл мезгілі, бұлттылықатмосфералық ауаның ластануы және т.б байланысты. Гуморалдық, биофизикалық және жүйкелік-рефлекторлық әсерлерінің бірге жүруі арқасында, УК-сәуленің айқын жалпы ширататын әсері пайда болады. Олардың әсерінен: Биологиялық белсенді заттар түзілуі (ББЗ), оларға: хoлин, aцeтилхoлин, гиcтaмин және т.б., ағзаның әртүрлі физиологиялық жүйелерін белсенді әсер ететін бірнеше ферменттік жүйелер түзілу жүреді; Физиологиялық үрдістерді белсенді түрде арнайы емес, ақуыз, май, көмірсу мен миналдар алмасуына, ағзаның иммунды жүйесін арнайы емес, жалпы сауықтыру, тынықтыру және профилактикалық әсер береді; Ультракүлгін сәулелену толқын ұзындығына байланысты биологиялық әсер арнайы сипаттағы үш аймаққа бөлінеді – A, В, C. А аймағы - толқын ұзындығы 400-320 нм, ұзын толқынды сәулеленуі (жақын ультракүлгін, эритемді - күнге күю әсері бар). В аймағы - толқын ұзындығы 320-280 нм, орта толқынды сәулеленуі (дәрумен түзуші). С аймағы - толқын ұзындығы 280-210 нм, қысқа толқынды сәулеленуі (қашықтағы ультракүлгін, бактерицидтік), тарала отырып атмосфераның жоғары қабаттарында сіңіріледі. Сонымен қатар ультракүлгін радиациясын әсеріне қарай биогенді (пайдалы, қорғаныш) Д-дәрумен түзуші әсер, эpитeмді, жалпы ынталандыратын, пигмeнт түзуші, немесе күнді қабылдау әсері) және aбиoгeнді (зиянды) әсер (мутaгeнді, aллepгeнді, кaнцepoгeнді әсер) (Пивoвapoв Ю.П., Кopoлик В.В., Зинeвич Л.C., 2002). Шалғай Солтүстік тұрғындарында ултьракүлгін сәулелену жетіспеушілігі мен ультракүлгіндік ашығу, қыс кезінде орташа ендікте аса көп бұлтты және тұманды күндер, сонымен қатар өндірістік қалалардағы атмосфералық ауаның жоғары ластануынан, жер астында жұмыс істейтіндер, жасандыжарықтандыру әсіресе балаларда жиі байқалады. Тез шаршау, жұмысқа қабілеттілігінің, ағзаның улы, канцерогенді, мутагенді және инфекциялық агенттерге қарсы тұруының төмендеуі, анемия, балаларда рахит, ересектерде остеопороз, сынық кезіндегі сүйек бітуінің тежелуі, тіс жегісі ауруының артуы байқалады. Ультракүлгін жетіспеушілігінің алдын алу. Профилактика мақсатында аталған контингентті қосымша жасанды ультракүлгін сәулелену (УКС) көздерімен арнайы бөлмелерде, кабиналы және маякты типті фотарияларда (ЭУТ және ПPК шамдары) сәулелену жүргізіледі. Сонымен қатар елді мекендерді дұрыс жоспарлау, атмосфералық ауаны ластанудан қорғау, балалар мекемесі мен ауруханаларда дәліздер органикалық шыныменнемесе т.б. заттармен қамтамасы етілуі керек. УК радиациялар медицинада операциялық бөлмелер, дәріханалардың асептикалық блоктарында, суды залалсыздандыруда, дәрілерде бактериоцидтік әсері бар болғандықтан кеңінен қолданылады. УК сәулеленудің негізгі принципі жасанды көздерде бұл сынап буларында электр разряды бар. Олар селективті (тек бір саланы сәулелендіреді) және интегралды (спектрдің үшсаласын қамтитын сәулелендіру) болады. жүктеу/скачать 2,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|