Қазақстан республикасы ғылым және жоғары білім министрлігі д. А.ҚОнаев атындағы еуразиялық заң академиясы
Кедендік реттеу: оны жүзеге асыру әдістері
жүктеу/скачать 175,12 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Протекционизм
| Кедендік реттеу: оны жүзеге асыру әдістері
Кедендік реттеу мақсаттарының Қазақстандық тауарлар нарығын қорғауға және ұлттық экономиканың дамуын ынталандыруға бағытталуы оның Қазақстан Республикасының ішкі саясатымен тығыз байланысын шарттайды. Мемлекеттің сыртқы саясатының құрамдас бөлігі ретінде Қазақстан Республикасын кедендік реттеу дағдарыс жағдайындағы ұлттық экономиканы одан әрі құлдыраудан қорғап қана қоймай, оны жандандыру, сауықтыру және кейіннен көтеру мақсатында оның құрылымдық қайта құрылуын жүргізуге ықпал ету үшін мемлекеттің сыртқы экономикалық мүдделерін іске асыруға арналған. Кез — келген мемлекеттің кедендік реттеуін қалыптастыру оған қол жеткізудің екі маңызды әдісінің болуын болжайды-бұл протекционизм және еркін сауда. Протекционизм-бұл өз өнеркәсібін, ауыл шаруашылығын ішкі нарықтағы шетелдік бәсекелестіктен қорғауға бағытталған шаралар. Ол жоғары кедендік тарифтермен және импортты шектеумен сипатталады. Еркін сауда-бұл еркін сауда саясаты. Ол сыртқы сауда қатынастарындағы барлық кедергілерді жояды және сыртқы сауда айналымына қандай да бір шектеулерді азайту арқылы қол жеткізіледі, бұл оның өсуіне әкеледі, сонымен қатар Халықаралық еңбек бөлінісі мен нарықтың қажеттіліктерін қанағаттандыруға ықпал етеді. Сыртқы сауданы реттеудің әкімшілік құралдары қазіргі кезеңде қажет. Олардың көмегімен мемлекет көптеген коммерциялық операцияларды өз бетінше жүзеге асыру жағдайында сыртқы сауда тапшылығының өсуін тоқтатып, сауда және төлем баланстарын теңестіре алады, шетелде ең қажетті тауарларды сатып алу үшін шетел валютасын өткір тапшылықта неғұрлым ұтымды басқара алады, валюталық қарызға қызмет көрсету үшін валюталық резервтерді жұмылдыра алады. Бұдан басқа, бұл құралдар өзара шарттарда импортты шектеу саласында жеңілдіктер алуға және Қазақстан Республикасының сауда әріптес елдерінде кемсітушілік шаралардың күшін жоюға қол жеткізуге мүмкіндік береді Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының қалыпты нарықтық қатынастарын қалыптастыру жағдайында дербес құқықтық сала ретінде кеден құқығының болуына елеулі мүдделі. Оның мүддесі кеден ісінің құқықтық, экономикалық және ұйымдастырушылық негіздерін айқындауға жүйелі, тұрақты салалық тәсілдің болуы болып табылады. Құқықтың кез-келген саласының айрықша ерекшелігі-оған тән нақты тақырып және құқықтық реттеу әдісі. Бұл тұрғыда кеден құқығы да ерекшелік емес. Заң ғылымындағы құқықтық реттеу пәні (құқық пәні) деп құқықтың белгілі бір саласының нормаларымен реттелетін қоғамдық қатынастардың азды-көпті біртекті тобын түсіну әдетке айналған. Құқықтық реттеу пәні Қазақстанда белгілі бір салалар бойынша қолданыстағы құқықтық нормаларды жүйелеудің негізгі критерийі болып табылады. Құқықтық реттеу әдісі тиісті құқықтық қатынастарға қатысушылар заңнамада көзделген ерікті байланыстардың қандай түрін көрсете алады және білдіре алады. Бұл бағыну, теңдік және т.б. қатынастар болуы мүмкін. құқықтың белгілі бір салаларына тән құқықтық реттеу әдістері көбінесе құқықтық реттеу тақырыбына және оған кіретін қоғамдық қатынастардың құрылымына байланысты. Кеден саласындағы құқықтық қатынастар құқықтың әртүрлі салаларының нормаларымен реттеледі: конституциялық, әкімшілік, азаматтық, қылмыстық, еңбек және басқа да бірқатар салалар, ал белгілі бір бөлігінде — халықаралық құқық нормалары. Осы гетерогенді құқықтық қатынастардың барлығы оларды біріктіретін ортақ белгіге ие-олар әрқашан ҚР кедендік шекарасы арқылы тауарларды немесе көлік құралдарын өткізу тәртібі мен шарттарына байланысты және байланысты туындайды. Дәл осы біріктіруші белгінің болуы әлеуметтік қатынастардың тәуелсіз түрі — кедендік қатынастардың болуы туралы айтуға мүмкіндік береді. Бұл қатынастардың күрделілігі кеден құқығының сала ретінде кешенділігін бағалауға мүмкіндік береді. Жалпы алғанда, кеден саласындағы қоғамдық қатынастардың құрылымы ҚР Кеден кодексінде айқындалған. Олардың пайда болуының нақты мақсаттарына байланысты Кеден құқығын реттеу нысанасына кіретін кеден қатынастарының мынадай түрлерін бөліп көрсету қажет: * Кеден ісін ұйымдастырумен байланысты қоғамдық қатынастар; * ҚР кедендік шекарасы арқылы тауарлар мен көлік құралдарын өткізумен байланысты қоғамдық қатынастар; * кедендік төлемдерді өндіріп алуға байланысты қоғамдық қатынастар; * кедендік ресімдеуді жүргізуге байланысты қоғамдық қатынастар; * валюталық бақылауға байланысты қоғамдық қатынастар; * Сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасы; * кеден саласында қылмыстық қылмыстар жасауға байланысты қоғамдық қатынастар; * кеден саласында әкімшілік құқық бұзушылықтар жасауға байланысты қоғамдық қатынастар; * кеден мәселелері бойынша ақпараттандыруға, кеңес беруге және алдын ала шешімдер қабылдауға байланысты қоғамдық қатынастар; * тауарлардың, көлік құралдарының және өзге де заттардың мемлекет меншігіне айналуына байланысты қоғамдық қатынастар; * кеден органдары мен олардың лауазымды адамдарының шешімдеріне, әрекеттеріне немесе әрекетсіздігіне шағымдануға немесе наразылық білдіруге байланысты қоғамдық қатынастар; * кеден саласындағы халықаралық - құқықтық ынтымақтастыққа ҚР қатысуымен байланысты қоғамдық қатынастар. Құқық теориясында қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеудің екі негізгі әдісі бар-корпоративті (билік пен бағынуға негізделген) және диспозитивті (қатысушылардың теңдігі мен олардың іс-әрекеттерінің еркіндігіне негізделген). Басқаша айтқанда-авторитарлық және демократиялық. жүктеу/скачать 175,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|