Қазақстан республикасы ғылым және жоғары білім министрлігі коммерциялық
Қазіргі заманғы эксперименталды-математикалық жаратылыстану әдістерінің ерекшеліктері
жүктеу/скачать 203,19 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3-4 Дəріс.Ғылым мəдениеттің құрамдас бөлігі ретінде
| 3. Қазіргі заманғы эксперименталды-математикалық жаратылыстану әдістерінің ерекшеліктері
Жаратылыстану ғылымын тану процесі жалпы түрде практикалық және теориялық қызмет барысында туындайтын әртүрлі міндеттерді шешуді білдіреді. Бұл ретте туындайтын проблемаларды шешуге белгілі нәрседен жаңа білімге көшуге мүмкіндік беретін ерекше әдістерді пайдалану арқылы қол жеткізіледі. Әдіс - бұл шындықты практикалық және теориялық танудың тәсілдері мен операцияларының, қағидаттары мен ережелерінің жиынтығы. Ғылыми әдістердің өзіндік ерекшелігі олардың проблемалардың түріне салыстырмалы түрде тәуелсіз, бірақ ғылыми зерттеудің деңгейі мен тереңдігіне тәуелді болуында, бұл, ең алдымен, ғылыми-зерттеу процестеріндегі олардың рөлінде көрінеді. Яғни, әрбір ғылыми-зерттеу процесінде әдістердің үйлесімі мен олардың құрылымы өзгереді. Осының арқасында ғылыми танымның ерекше нысандары (жақтары) пайда болады, олардың маңыздылары эмпирикалық, теориялық және өндірістік-техникалық болып табылады. Эмпирикалық нысан фактілерді, ақпаратты жинау қажеттілігін, сондай-ақ олардың сипаттамасын (фактілерді баяндау және бастапқы жүйелеу) көздейді. Эмпирикалық зерттеу эксперименттік және бақылау техникасының (құрылғылардың, аспаптардың, құралдардың және т.б.) тұтас жүйесін болжайды, оның көмегімен жаңа фактілер белгіленеді. Теориялық форма түсіндірумен, қорытумен, жаңа теорияларды жасаумен, гипотезаларды ұсынумен, жаңа заңдарды ашумен, осы теориялар шеңберінде жаңа фактілерді болжаумен байланысты. Олардың көмегімен ғылымның дүниетанымдық функциясы орындалады. Теориялық зерттеу тәжірибеде алынған фактілерді түсіндіруге және тәжірибелік деректерді қорытатын ғылыми ұғымдарды құруға бағытталған ғалымдардың жұмысын көздейді. Нақты жаратылыстанудың пайда болуы мен өмір сүруінің маңызды шарты ғылыми экспериментті және зерттеудің математикалық аппаратын пайдалану болып табылады. Олардың заманауи жаратылыстану жүйесіндегі рөліне толығырақ тоқталайық. Ғылыми эксперимент - бұл эмпирикалық танымның неғұрлым күрделі және тиімді әдісі, зерттеуші қарапайым бақылаумен шектелмейтін, белсенді, арнайы түрде зерттелетін құбылыстардың табиғи барысына араласатын және осы объектінің қасиеттері туралы қажетті ақпаратты алу мақсатында жасанды жағдайлар жасау арқылы объектіні зерттейтін, бақыланатын және басқарылатын жағдайларда объектіні практикалық, белсенді зерттеу тәсілі, бұл ғылымда тәжірибелік ахуалмен ғылымда эксперименттік жағдай деп аталады. Эксперимент арқылы ғалымға: - зерттелетін затты жанама және оның мәнін қараңғыландыратын құбылыстардың әсерінен оқшаулау, яғни объектіні таза түрде зерделеу; - зерттеліп жатқан процестің барысын қатаң белгіленген және есепке алуға және бақылауға жарамды жағдайларда бірнеше рет жаңғыртуға; - қажетті ақпаратты алу үшін әртүрлі шарттар мен өзара іс-қимылдарды жоспарлы түрде өзгерту (түрлендіру, құрамдастыру). Жаратылыстану ғылыми эксперимент неғұрлым дамыған және техникалық тұрғыда әзірленген болып табылады. Эксперименттің қандай да бір түрін таңдау, оны жүзеге асыру жоспары сияқты, зерттеу міндетіне байланысты болады. Бұл тұрғыда эксперименттер іздестіру (белгісіз бъектілерді табу үшін), өлшеу (зерделенетін заттың немесе процестің сандық параметрлерін орнату үшін), бақылау (бұрыналынған нәтижелерді тексеру үшін), тексеру (белгілі бір гипотезаны растау немесе теріске шығару немесе теориялық бекіту үшін) болыпбөлінеді. 1) Ғылымның, техниканың және технологияның қоғамды дамытудағы өзара іс-қимылының рөлі Қазіргі ғылымды XIX ғ-дағы ғылыммен салыстырғанда «үлкен ғылым» деп атайды, Бұл оны ғалымдардың саны (5 млн. адамнан астам) және әлемдік ғылыми ақпараттың көлемі бойынша сипаттайды, ол әрбір 10-15 жыл сайын екі еселенеді. Қазіргі ғылым тәртіптік түрде ұйымдастырылған. Ол өзара әрекеттесетін және сонымен бірге салыстырмалы дербестігі бар білімнің түрлі салаларынан тұрады. Ғылым қазір шамамен 15 мың пәнді қамтиды, олар іргелі және қолданбалы, табиғи және қоғамдық болып бөлінеді. №3-4 Дəріс.Ғылым мəдениеттің құрамдас бөлігі ретінде Ғылым туралы түсінік. Ғылымның жіктелуі, дифференциациясы, интеграциясы. Жаратылысты-ғылыми жəне гуманитарлық мəдениет. жүктеу/скачать 203,19 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|