Батырлар тобының тапсырмасы

Қарағанды  облысы, Жаңаарқа  ауданы
№132  жалпы  орта  білім  беретін  мектебінің
информатика пәнінің мұғалімі  Асылбекова  Жансая Сатикеновна
Пән аты:   Информатика 
Сынып:  6 «А»
Сабақтың тақырыбы: Кестелерді, суреттерді, бейнені жəне дыбысты кірістіру.
Білімділік: Оқушыларды MS Power Point бағдарламасында презентацияға кестелерді, суреттерді, бейнені, және дыбысты 
енгізуді үйрету.
Тәрбиелілік: Оқушыларды
көшбасшылыққа,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету. 
Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-
абстракциясын дамыту. 
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ. 
Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар: 
компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері 
Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру 
2.Үй тапсырмасын тексеру.
                                          3.Жаңа тақырыпты түсіндіру 
                                          4.Тапсырмаларды орындау 
                                          5.Сабақты бекіту 
                                          6.Үйге тапсырма 
Үй тапсырмасын тексеру.
Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.
Жаңа сабақ:
Презентацияға кесте енгізу үшін Вставка-Таблица командасын басу қажет.
Қажетті кестені қойғаннан кейін оның параметрлерін орнатуға болады. Бұл мүмкіншіліктер Конструктор және Макет меню 
бөліктерінде.
Презентацияға сурет енгізу үшін Вставка-Рисунок
командасын басу қажет.
Презентацияға бейне мен дыбысты да вставка менюінен
қояды.
Сергіту сәті
Практикалық жұмыс.
кез – келген суретті енгізіп келесі эффектіні
қолданыңдар:
а)          б)    в) 
1)
Кез келген бейне мен дыбыс енгізіңіздер.
Бекіту 
Орындалған тапсырмаларды тексеру.
Үйге тапсырма: 
Кесте, бейне, сурет қолданып «Дұрыс тамақтану-
Денсаулық кепілі» тақырыбына презентация құрыңдар.
Сабақты қорытындылау.
Бағалау.
*****
Қарағанды облысы, Жаңаарқа ауданы Көктал жалпы орта  білім беретін мектебінің
дене шынықтыру мұғалімі  Аманжанов Максат Маратович
    
Тақырып: Тізені бүгу тәсілімен ұзындыққа  секіру 
Сынып: 7
 Сабақтын мақсаты: Оқушылардың тақырып бойынша білімін жетілдіріп, жүгіріп келіп секірудің әдіс тәсілдерін үйрету. 
Оқушылардың денсаулығын нығайту, пәнге қызығушылығын арттыру, қимыл-қозғалыс дағдысын дамыту. Оқушылардың 
берілген тапсырма бойынша жаттығуларды ұқыпты, өз мәнінде жасауға, шыдамдылыққа, ептілікке, жылдамдыққа күш 
қабілеттері
арқылы салауаттты өмірге тәрбиелеу.
 Сабақтың типі:  Білімді бекіту сабағы.
 Сабақтың түрі:   Дәстүрлі сабақ .
 Сабақтың  әдісі: Практикалық , түсіндірмелі.
Құрал жабдықтар: ысқырғыш,метрлік тақтай,құм төселген шұңқыр,өлшегіш.
№
             Мазмұны
Мөл
шері
    Әдістемелік нұсқаулықтар
   
Д
а 
й  
ы  
н
      1. Сапқа тұрғызу
2.Түзел,тік тұр,амандасу
3.Сабақтын мақсатын түсіндіру
4.Жүру
      5.Жүгіру
 Жүгіру үстінде берілетін жаттығулар:
1’
30”
1’
30”
Бір қатарға
Бірдей амандасады
Бір қатармен
114

д
ы
қ
б
ө
л
і
м
і
12
-
м
и
н
у
т
Н 
е  
г
і
з
г
і 
б
ө
л
і
м 
30
-
м 
и
н
у
т
 
1.Оң және сол иықпен қолды алдыға артқа 
айналдыру.
2.Тізені биік көтеріп жүгіру
3.Аяқты тізеден бүгіп артқа сермеп
4.Тік аяқты алға сермеп
5.Тік аяқты артқа сермеп
6.Аяқты қайшылап
Жүруде орындалатын жаттығулар:
1.Аяқтын ұшымен жүру
2.Өкшемен жүру
3.Жартылай отырып жүру
4.Толық отырып жүру
5.Отырып оңға, солға секіру
Орнында орындалатын жаттығулар
1.Б.Қ. 1-4 басты оң жаққа, 5-8 басты сол жаққа 
айналдыру
2.Б.Қ. қол иықтың үстіне қойып 1-4 алға қарай, 5-8 
артқа қарай айналдыру
3.Б.Қ. 1-2 оң қол жоғарыда, 3-4 сол қол жоғарыда
4.Б.Қ. қол шыншақтан бүгіле, кеуде тұста 1-2 қолды 
артқа керу, 3-4 солға бұрыла қолды артқа керу.
1-2 қолды артқа керу,3-4 оңға бұрыла қолды артқа 
керу
5.Б.Қ. тұрыс екі аяқты алшақ қойып алдыға қарай 
еңкейіп 2 қолды жанға жазу.
А)  оң қолды сол аяқтың ұшына жеткізу
B) дәл солай оңға қарай
6.Б.Қ. қол белде 1-4 белді сол жаққа, 5-8 белді оң 
жаққа айналдыру.
Қауіпсіздік ережелерін түсіндіріп,айту.
1.Ұзындықтың секіру неше түрі бар ?
2.Ұзындыққа секіру неше бөлімнен тұрады ?
      1.Спорт алаңындағы секіруге арнал ған жерге 
келіп,бір қатарлы сапқа тұрып,бір-бірден 8-10 метр 
қашықтық- тан жүгіріп келіп бір аяғымен серпіле 
неғұрлым алысқа секіруге жаттығу.
2.Секірегу арналған шұңқырдың шетінде бір-бірден 
тұрып,қос аяқтап секіру арқылы сыныптағы ең 
жақсы секіретін оқушыны анықтау.
3.Жерге түскен кезде аяқты иық кендігінде қатар 
ұстау керек те,қолды алға созу қажет.Бұл жағдайда 
аяқты неғұрлым алға серпу қажет.Содан кейін жерге 
түсу адымдап келіп секір-гендегі аяқты бүгу 
тәсілімен орындала-ды.
4.Ұшу (қалықтау) кезінде серпіле- тін аяқты тез 
жинап алуға баса назар аудару керек.Осы қалыпты 
«аяқты бүгіп секіру» деп атайды. «Аяқты бүгіп 
секіру» кермеде асылып тұрып және шамалы 
биіктетілген гимнастикалық 
орындықтан,көпіршелерден,тағы да басқа заттардан 
секіріп машықтануға болады.
5.Оқушылар секіргенде олардың секіру техникасына
және секірген көр-сеткіштерін бағалау.Оқушыларға 
үш мүмкіндік беріледі,кай көрсеткіші жақсы 
болса,сол көрсеткішті журналға жазу.
Орындау техникасы:
·
Екпін алу
·
Итерілу
·
Ұшу
·
Жерге түсу
1.« Кім алысқа секіреді?»
Бірінші нөмірлі бала сөре сызығына келіп бір 
орынна ұзындыққа секіреді.
Оның өкшесі тиген жерден екінші бала 
1’
30”
30”
30”
30”
30”
30”
30”
30”
30”
30”
30”
30”
30”
30”
30”
30”
2 м
5 м
5 м
5 м
5 м
Барлығы бірдей
Қол белде,тізе биік
Қол белде,өкшені жамбасқа тигізу
Қол белде,аяқ биік
Қол белде, аяқ тік
Қол жоғарыда
Қол белде
Қол белде
Қол желкеде
Қол тізеде
Қол белде, көзді жұмбай
Тереңірек айналдыру
Екі қолды түзу ұстау
Қолды параллель ұстау, барынша артқа керу.
Тізені бүкпеу
Тепе теңдікті сақтау
Жүгіру кезінде қауіпсіздік ережесін сақтау.
Оқушылар сұрақтарға жауап береді.
Кауіпсіздік техникасын сақтап, оқушылардың бір-
біріне кедергі жасамауды қамтамасыз ету.
Серпелу техникасын дұрыс орындау, серпитін 
аяқтың толық жазбау.
Жерге түскенде аяқты жазып,алға немесе жанға 
карай құлауын қадаға-лау,артқа құлау,екі аяқты 
тең ұстамай
Түсу.
Аяқты дұрыс ұстап және жерге түс- кенде аяқтың 
толық табаңмен түсу, аяқты жеткіліксіз мөлшерде 
жиыру, дененің алға қарай тым еңкеюі.
Мұғалімнің рұқсатымен бастап секіру.Оқушылар 
бір-бірден секіреді және арақашықтығын бақылау.
115

Ая
қт
ау
бө
лі
мі
3м
секіреді.секіру осылай жалғасады.
Қай команданың секірген қашықтығы ұзын болса 
сол команда жеңіске жетеді. 
2.«Шегірткелер»
Әр топтың ойыншысы бір аяқты бүгіп, оны бір 
қолмен ұстап секіріп барып берілген жерге дейін 
жетеді.
3.«Секіртпе»
Әр команда бірінші тұрған ойыншы қолындағы 
секіртпемен секіріп, қайта келу керек.
1.Сапқа тұрғызып демді қалпына келтіру.
2.Қателерін айтып түсіндіру.
3.Бағаларын қою.
4.Үйге тапсырма беру.
5 м
3 м
3 м
Эстафетаны бірінші болып аяқтаған және аз қате 
жіберген команда жеңеді.
Оқушылар бүгілген аяқтарын жерге түсірмей 
белгіленген жерді айналып қайтады.
Секірпемен кедергілерден айналып қайтады.
Бір катаға тұру.
Оқушылармен қоштасу.
Қарағанды  облысы, Жаңаарқа  ауданы
№132  жалпы  орта  білім  беретін  мектебінің
химия пәні  мұғалімі Дауылбаева  Молдир  Муратовна
Сабақтың тақырыбы:  Алкендер. Полиэтилен 
Сабақтың мақсаты: 
А)   білімділік: Оқушыларға қанықпаған көмірсутектер, олардың атауы, изомериясы, қолданылуы және алынуы жөнінде 
түсініктер беру.
Б) дамытушылық: Изомерия жөнінде алған теориялық  мағлұматтарын, сондай  –  ақ,  қосылыстарды халықаралық  атау
жүйесі бойынша атап үйрену біліктерін дамыту.
  В) тәрбиелілік: Оқуға, саналы сезімге, жауапкершілікке, өз бетінше еңбектенуге тәрбиелеу. Тез ойлап, тез қорытуға және
сөйлеу мәнеріне тәрбиелеу.
Сабақтағы тәсілдер мен әдістер: түсіндіру, сұрақ-жауап,  есептер шығару.
Құрал-жабдықтар: кестелер,сызба-нұсқалар,шарөзекті және масштабты модель үлгілері 
Сабақтың барысы: 
І.  Ұйымдастыру кезеңі   /оқушылармен сәлемдесіп, зейінін сабаққа аудару/.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:  Қайталау – оқу айнасы . 
“Алкандар” мен “Циклоалкандар” тақырыбы бойынша:
1.Алкандар дегеніміз не?
2.Циклоалкандар дегеніміз не?
3.Алкандардың гомологтық қатарын айт.
4. Шарөзекті  және масштабты модельдерін құрастыр:
   а/ пропанның ;                              
   ә/ циклобутанның .
5. Құрылымдық  формуласын жазу: 2 метил пропан; 3,3диэтил – 4пропил пентан
6. Бромның метанмен әрекеттесу формуласын жазыңдар
7. Гексанның жану реакциясының теңдеуін жаз
ІІІ. Жаңа сабақ:  Құрамында көміртек атомдары еселі байланыстар(қос және үш) арқылы жалғасқан қанықпаған 
көмірсутектерді қарастырамыз. Қанықпаған көмірсутектердің бірнеше түрі бар. Олар: алкендер, алкадиендер және 
алкиндер. 
Қанықпаған көмірсутектер
Көмірсутектер
Жалпы формуласы
Өкілі
Байланыс сипаты
Алкендер
         C
n
H
2n
H
2
C=CH
2
этилен (этен)
Бір қос байланыс
Алкадиендер
C
n
H
2n-2
H
2
C=C=CH
2 
аллен
(пропадиен)
Екі қос байланыс
Алкиндер
C
n
H
2n-2
HC=CH ацетилен (этин)
Үш байланыс
Алкендер – молекула құрамында бір қос байланысы бар, жалпы формуласы С
n
H
2n 
болатын қанықпаған 
көмірсутектер.
 Алкендердің ең қарапайым өкілі – құрамында екі көміртек атомы бар  - этилен .
Алкендердің гомологтық қатары этиленнен басталатындықтан, алкендер этилен қатарының көмірсутектері немесе 
олефиндер деп те аталады. 
Алкендердің жалпы формуласын,  мысалы n=2 деп алып, алкеннің жалпы молекулалық формуласын тапсақ:
C
2
H
2*2
=C
2
H
4
  этилен формуласы анықталды. 
Шығу тарихы
·
Этиленді ең алғаш 1669  жылы неміс  химигі  және дәрігері Бехер күкірт қышқылымен этил спиртіне әсер ету 
арқылы алған.Ғалым бұл  газдың метанға қарағанда химиялық белсенді деп анықтады. 
·
Екінші рет в 1795 жылы “Бехер ауасын”  голландтық  химик ғалымдар  Дейман, , Потс-ван-Трооствик, Бонд 
және Лауверенбургтер ашты. 
·
Олар оны  «майтекті  газ» деп атады, себебі ол хлормен әрекеттескенде май тәріздес ерітінді дихлорэтан 
түзілген.
·
Француз тілінде «майтекті» сөзі— oléfiant. Француз  химигі Антуан
 
 
   Фуркруа
  осы терминді  практикаға 
116

енгізді, ал осы типтегі басқа көмірсутектер анықталғанда бұл атау барлық класстар үшін  олефин  болып 
қалыптасты. 
·
XIX ғасырдың басында  француз химигі  Ж. Гей-Люссак  этанолдың «майтекті» газдан және судан тұратынын  
тапқан.Осы газда ол хлорлы этилдің құрамынан анықтаған. 
·
Этиленнің сутек пен көміртектен тұратынын  анықтаған  химик ғалымдар  ұзақ уақыт бойы оның нақты 
формуласын таба алмады. 1848 жылы Кольбе этиленнің  формулуасын   С
4
Н
4 
  деп жазды оның  ойын  Либих 
құптады. Ж. Дюма  этиленнің құрамын дұрыс анықтады, бірақ оның құрылымы алғашқыдай  С
2
НН
3
[  
дұрыс 
жазылмаған еді. 
·
 1862 жылы немістің химик-органик  ғалымы Э.Эрленмейер  этилен молекуласына қос байланыс  қосуды ұсынды. 
Ал   1870 жылы орыстың атақты ғалымы  А.
      М.
      Бутлеров  осы тұжырымды дұрыс деп танып  эксперимент 
жүзінде дәлелдеді. 
Алкандар мен алкендердің гомологтық қатарлары.
Алкандар
C
n
H
2n+2
Алкендер
C
n
H2
n
CH
4
Метан
-
C
2
H
6
Этан
C
2
H
4
Этен (этилен)
C
3
H
8
Пропан
C
3
H
6
Пропен (пропилен)
C
4
H
10
Бутан
C
4
H
8
Бутен (бутилен)
C
5
H
12
Пентан
C
5
H
10
Пентен (амилен)
C
6
H
14
Гексан
C
6
H
12
Гексен (гексилен)
C
7
H
16
Гептан
C
7
H
14
Гептен (гептилен)
C
8
H
18
Октан
C
8
H
16
Октен (октилен)
C
9
H
20
Нонан
C
9
H
18
Нонен (нонилен)
C
10
H
22
Декан
C
10
H
20
Децен (децилен)
Атаулары мен изомерлері: Қарапайым алкендерді атағанда, кейде тривиальды атаулар қолданып, сәйкес алканның – ан 
жұрнағын  - илен жұрнағына алмастырады. Этанға сай алкен – этилен, пропанга сай -  пропилен және т.б. 
Халықаралық номенклатура бойынша атағанда, сәйкес алканның – ан жұрнағы – ен жұрнағына алмастырылады.  Алкан – 
алкен, этан – этен, пропан – пропен.
Алкендерді халықаралық номенклатура бойынша атауды толығырақ қарастырайық:
·
Алкеннің құрылымдық формуласынан қос байланысы бар ең ұзын тізбек таңдап алынады. Тізбекті нөмірлеу қос 
байланыс жақын орналасқан шетінен басталады. 
·
Орынбасушы байланысқан көміртек атомының нөмірі көрсетіліп, содан кейін орынбасушы аталады. Тізбекті нөмірлеу 
қос байланыс жақын орналасқан шетінен басталады.  
·
Ұзын тізбекке сай көмірсутек аталады да, атаудың соңында қос байланысы бар көмірсутек атомының нөмірі 
көрсетіледі. 
CH
2 
1
=CH
2
-CH
3
-CH
4
-CH
2
5
-CH
3
6
   CH3    C2H5
3-метил
 
– 4 – этилгексен – 1 
Алкендерде изомерленудің бірнеше түрі бар:
·
Алкендерде қаныққан көмірсутектердегі сияқты көміртек қаңқасының изомерлері болады. Мысалы бутеннің 
изомерлерін қарастырайық:
CH
2
=CH – CH
2
 – CH
3   
бутен – 1
CH
2
=C – CH
3
        CH
3    
2 – метилпропен- 1
Еселі байланыстың орнына қарай изомерлену:
CH
2
=CH – CH
2
 – CH
3  
   бутен  - 1
CH
3
 – CH = CH – CH
3   
 бутен – 2
Алкендердің алынуы:    Алкандарды дегидрлеу.
Өнеркәсіпте алкендерді жоғары температурада сутек бөле отырып сәйкес алкандарды айырып алады. Мысалы, этаннан 
этилен алуды қарастырайық:
H
3
C – CH
3
  CH
2
=CH
2
 + H
2  
Сутек бөліне жүретін реакциялар дегидрлену деп аталады.
·
Алкандарды крекингілеу. Крекинг – ұзын тізбекті көмірсутектердің қысқа көмірсутектерге айырылуы.
C
8
H
18
      C
4
H
10
+C
4
H
8
ОКТАН      БУТАН       БУТЕН
·
Зертханада алкендерді бірнеше жолмен алуга болады:
Спирттерді дегидраттау. Өршіткі ретінде концентрлі күкірт қышқылы, фосфор қышқылы, алюминий оксиді сияқты 
сусорғыш заттар қолданылады. 
C
2
H
5
OH       CH
2
=CH
2
+H2O  
Су бөліне жүретін айырылу реакциялары дегидраттану деп аталады.
Алкендердің құрылысы бойынша негізгі түсініктер:
Гибридтену типі – sp
2
Қос байланыстың ұзындығы – 0,134нм
Байланыс энергиясы – 612 кДж/моль
Байланысу бұрышы - 120
0
117

Қолданылуы:
Бекіту: Есептер шығару
№7 есеп    Берілген көміртек қаңқаларын сутекпен қанықтырып, көмірсутектердің толық құрылымдық формулаларын 
жазып, аттарын атаңдар:
А)С – С = C – C 
B)  C – C- C =C – C 
             C
C) 
     C – C – C 
             C     C
№9 есеп. Мына қосылыстардың құрылымдық формулаларын жазыңдар.
2 метил пропен; 3 – метилпентен – 2  
№10 есеп.
Мына өзгерістерді жүзеге асыруға болатын реакция теңдеулерін жазыңдар. Реакциялардың жүру жағдайларын көрсетіңдер
Октан = бутан + бутен
№1 есеп
Зат мөлшері 5 моль этиленнің көлемін, массасын анықтаңдар
№2 есеп. Заттың құрамында 80% көміртегі  20% сутегі бар, оның сутегі бойынша тығыздығы 15ке тең. Осы заттың 
формуласын тап.
№3есеп. 
Этиленнің құрамындағы әрбір элементтің массалық үлесін тап.
Сергіту сәті:
Жұмбақ шешу: Адамнан ғылым айла асырмаған
                           Құпиясын құлыптап жасырмаған
Кел, бәріміз ғылымның тілін зерттеп 
Бір жұмбағын ашайық ашылмаған
·
Алғаш болды белгілі
Күнде қандай элемент?
Одан кейін біз оны
Жерден тауып зерттеп ек.(гелий)
·
Табылса бұрын там – тұмнан
Қазір көп әрбір өлкеде
Қымбат болды алтыннан 
Қандай метал ертеде? (Алюминий)
·
Бірі жанып, бірі қолдап жануды
Екі элемент бізге бұрын танылды
Өрт болып еді, сөндіруге көп адам,
Қосылысын алып соған ағылды  (су) 
Қорытынды: Бүгінгі өткен тақырып бойынша жеке тест тапсырмасын орындау.
Рефлексия  оқушының  өз білімін  бағалау парағы
Мен білемін
Білгім келеді
Нені білдім
Үйге тапсырма беру: &2.6 оқу, №8 жаттығу 81 бет
Бағалау:   
*****
Қарағанды облысы, Жаңаарқа ауданы Көктал жалпы орта білім беретін мектебінің
бастауыш  сынып мұғалімі Жакупова Шолпан Шугаевна
Пәні: 
Сыныбы: 
Дүниетану
1
Пән мұғалімі:
Жакупова Шолпан Шугаевна
Тақырыбы:
Күз мезгілі.
Мақсаты:
Балалардың күз мезгілі туралы түсінігін кеңейту. Қоршаған ортаны күтіп-бағуға тәрбиелеу. Мезгілге 
байланысты өсімдіктердің өзерістерін ұғындыру, ой-өрісін, тілдік қорын дамыту. Шығармашылыққа 
бағыттау.
Күтілетін 
нәтиже:
Мәтінді оқып, негізгі ойды анықтайды;
Өсімдіктер әлемінің маңызын ұғынады;
Шығармашылыққа үйренеді;
Дүниетанымы кеңейеді. 
Сабақтың әдісі:
«Ой қозғау» стратегиясы, топтпастыру, топтық жұмыс.
Керекті 
жабдықтар:
Оқулық, слайд, суреттер, постерлер, стикерлер, шығармашылық тапсырмалар.
Сабақ кезеңдері
Мұғалім әрекеті
Оқушы әрекеті
Кіріспе
Психологиялық дайындық.
15.
Балалар, мен сіздермен амандықта, 
шаттықта қайта жүздескеніме өте қуаныштымын.
Мұғаліммен амандасып, өлең жолдарын 
көңілді, ырғақты дауыспен қайталап айтады. 
Зейіндерін сабаққа аударады. 
118

16.
Қуансаңыз сіз,
Қуанамыз біз.
Сізге де, бізге де,
Бақыт тілейміз біз.
Ынтымақтастық атмосфераны қалыптастыру.
Сазды әуенмен би биленеді.
Жүргізілген сазды-әуенмен қосыла ырғақты 
би билейді. 
Тұсаукесер
Топқа бөлу.
Оқушыларға жұмбақтар жасырылады. 
Жұмбақтардың шешулері тақтаға ілінеді.
17.
Әрі қызыл, әрі тәтті, 
      Татқан жанды таңырқатты.
             ( Алма)
18.
Жер астында жез қазық,
Жеуге болар ас қазық. 
        ( Сәбіз) 
 
Кластер жасау.
Әр топ өздеріне берілген атаулар бойынша 
білімдерін ортаға салып кластер құрастырады.
Мысалы: (Алма- тәтті, түсі қызыл, сары, жасыл 
болады, онда дәрумен мол т.б.) 
Жұмбақтарды шешеді.
Жұмбақтардың шешуі бойынша топтарға 
бөлінеді. Әр топ өз орындарына орналасады.
Жұмысқа топ оқушылары түгелдей қатысады. 

жүктеу/скачать 9,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: