Қазақстан республикасының білім және ғылым
Биологияны оқыту әдістемесі пәні, мақсаты, міндеті
жүктеу/скачать 0,58 Mb. Pdf көрінісі
|
|
1.1 Биологияны оқыту әдістемесі пәні, мақсаты, міндеті. Биологияны оқыту әдістемесі-бұл "Биология"мектеп пәнінің ерекшеліктеріне байланысты оқыту және тәрбиелеу процесінің жүйесі туралы ғылым. Ғылым дегеніміз-пәндер мен құбылыстар туралы жаңа білім алуға бағытталған зерттеу саласы. Ғылым зерттеу тақырыбы туралы білімді қамтиды және оның басты міндеті-оны мүмкіндігінше толық және терең білу. Зерттеу нысаны бақылаушыға тәуелді емес шындықтың мазмұнын білдіреді. Биологияны оқыту әдістемесінің зерттеу нысаны осы пәнмен байланысты білім беру процесі болып табылады. Ғылыми таным объектілері тәжірибеде бекітілген және практикалық іс-әрекет процесіне енгізілген объектінің әртүрлі аспектілері, қасиеттері мен қатынастары деп аталады. Зерттеу пәні-білім беру процесінің мақсаты мен мазмұны, оқыту, тәрбиелеу және дамыту әдістері, құралдары мен формалары. Биологияны оқыту әдістемесі биологиялық материалды зерттеуге қатысты барлық пәндер үшін жалпы педагогикалық ережелерге негізделген. Сонымен бірге ол жаратылыстану және биологиялық, психологиялық-педагогикалық, дүниетанымдық, мәдени және басқа да кәсіби-педагогикалық білімді, дағдылар мен қатынастарды біріктіреді. Биологияны оқыту әдістемесі білім беру мақсаттарын, "Биология" оқу пәнінің мазмұнын және оны таңдау принциптерін анықтайды. Білім беру мақсаттарды ескереді әлеуметтік (қоғамның қажеттіліктерімен анықталады) және жеке тұлғаның мақсаттары (жеке қабілеттерді, қызығушылықтарды, білім беру мен өзін-өзі тәрбиелеудегі қажеттіліктерді ескереді). Жалпы орта биологиялық білім берудің мақсаты биология саласындағы білім деңгейін, адамның дүниетанымы тәуелді болатын білім деңгейін, оның танымдық қабілеттері мен қажеттіліктерін анықтайтын оқушының даму деңгейін, сондай-ақ адамның тұтастығын ескеруі керек. Биологиялық білім беру саласында мақсат қоюды жүзеге асыру кезінде болжамдылық (биологиялық білім беру мақсаттарының қазіргі және болашақ биологиялық білім беру құндылықтарына бағдарлануы) және үздіксіз білім беру жүйесіндегі сабақтастық орын алуы тиіс. Биологиялық білім берудің маңызды мақсаты- оқушылардың бойында табиғаттың тұтастығы мен бірлігіне, оның жүйелік және деңгейлік құрылысына, әртүрлілігіне, адам мен табиғаттың бірлігіне негізделген ғылыми дүниетанымды қалыптастыру. Биологияны оқыту
1) оқушыларды оқыту мен тәрбиелеудің жалпы жүйесіндегі биология пәнінің рөлін анықтау; 2) мектеп бағдарламалары мен оқулықтарды құрастыру және жетілдіру бойынша осы ұсыныстарды мектепте практикада тексере отырып ұсыныстар әзірлеу; 5
3) Оқу пәнінің мазмұнын, оқушылардың жасына және әр түрлі сыныптарға арналған бағдарламаға сәйкес оны оқыту кезектілігін анықтау; 4) биология ғылымдарының өзіндік ерекшеліктерін ескере отырып, оқушыларды оқытудың әдістері мен тәсілдерін, сондай-ақ ұйымдық нысандарын әзірлеу; 5) оқу процесінің жабдықталуын практикада әзірлеу және тексеру: кабинетті, тірі табиғат бұрышын, мектептегі оқу-тәжірибе учаскесін ұйымдастыру, тірі табиғат объектілерінің, көрнекі оқу құралдарының, жұмыс мүкәммалының болуы.
Зерттелетін пәнді эмпирикалық (сезімдік) тану құралы және қойылған мақсатқа жету тәсілі болып табылатын Биологияны оқыту әдістеріне мыналар жатады: бақылау; педагогикалық эксперимент; модельдеу; болжау; тестілеу; педагогикалық жетістіктерді сапалы және сандық талдау. Жүйелеу, интеграция, саралау, абстракция, идеализация, жүйелік талдау, салыстыру және жалпылау дегеніміз-тақырып пен құбылыстың мәнін, олардың ішкі байланыстарын анықтауға мүмкіндік беретін теориялық әдістер. Биологияны оқыту әдістемесі мазмұнының құрылымында жалпы және жеке әдістемелер бар. Биологияның жалпы әдістемесі жалпы білім беретін мектептегі барлық биологиялық курстардың негізгі мәселелерін (биологияны оқытудың мақсаттары, міндеттері, принциптері, әдістері, құралдары, ұйымдастыру нысандары) зерделейді. Жеке әдістер дәл осындай мәселелерді оқушылардың жасын ескере отырып, белгілі бір биология курсының мазмұнына қатысты қарастырады. Биологияны оқыту әдістемесі дидактикамен тығыз байланысты. Дидактика-бұл оқушылардың білімін, дағдыларын және сенімдерін қалыптастыру заңдылықтарын зерттейтін педагогика бөлімі. Егер дидактика барлық мектеп пәндеріне ортақ білім беру теориясы мен оқыту принциптерін әзірлесе, онда Биологияны оқыту әдістемесі мектеп биологиясының ерекшеліктерін ескере отырып, оқыту мен тәрбиелеудің мазмұнының, формаларының, әдістерінің, құралдарының теориялық және практикалық мәселелерін әзірлейді. Биологияны оқыту әдістемесі психологиямен тығыз байланысты, өйткені ол балалардың жас ерекшеліктеріне сүйенеді (онсыз оқыту тиімді бола алмайды). Балалар биологияны 11-12 жастан 17-18 жасқа дейін оқитындықтан, 6-7 сыныптарда мұғалім осы жастағы студенттерге қажетті іс-әрекеттің өзгеруін қамтамасыз ететін бірнеше әдісті қолданады. Жоғары сыныптарда (8-11) сыныптарда сабақ қабылдаудың тұрақтылығы үшін бір немесе екі әдісті қолдану арқылы жиі өткізіледі. Биологияны оқыту әдістемесі биология ғылымымен тығыз байланысты. "Биология "мектеп пәні биологияның барлық негізгі салаларын көрсетеді – ботаника, зоология, өсімдіктер мен жануарлар физиологиясы, Адам физиологиясы, цитология, генетика, экология, Эволюциялық ілім, өмірдің пайда болуы, антропогенез. Табиғи құбылыстарды дұрыс түсіндіру, тірі табиғи заттарды тану, анықтау және дайындау үшін мұғалім жақсы теориялық және практикалық дайындықты қажет етеді. Мектеп пәні мен биология ғылымының 6
басты айырмашылығы – биология ғылымының мақсаты зерттеу арқылы табиғат туралы жаңа білім алу, ал "Биология" пәнінің мақсаты-студенттерге биология ғылымы алған білімді беру. Биологияны оқыту әдістемесі философиямен тығыз байланысты. Бұл адамның өзін-өзі тануының дамуына, адамзат мәдениетінің жалпы даму жүйесіндегі ғылыми жаңалықтардың орны мен рөлін түсінуге ықпал етеді, білімнің шашыраңқы бөліктерін әлемнің біртұтас ғылыми бейнесіне байланыстыруға мүмкіндік береді. Тірі материяның әр түрлі көріністері туралы биология ғылымының негіздерін оны ұйымдастырудың әртүрлі деңгейлерінде зерттеу студенттердің материалистік дүниетанымын қалыптастыруды және дамытуды мақсат етеді. Биологияны оқыту әдістемесін үйрену барысында студенттер сабақ беруге үйренеді. Ол үшін оларға оқу пәнін оқу барысында ғылым жинақтаған білім жүйесі мен тәжірибе беріледі.
жүктеу/скачать 0,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|