Қазақстан Республикасының Білім және

4-міндет.Тосқауылдарды еңсеру арқылытӛменгі старт және 
старттық екпін техникасын үйрету. 
Тосқауылды  жеңу  және  жүгіру  ырғағының  техникасын 
меңгерген  соң,  старт  және  старттық  шапшаңдық  техникасына 
кіріседі.  Бұл  үшін  тӛменгі  старт  техникасын  меңгеру  керек,  тез 
жылдамдық  ала  білу  керек  және  бірінші  тосқауылға  дейін  бір 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

130 
 
ырғақпен  жүгіре  білу  керек,  тосқауыл  арқылы  аяқпен  итерілу 
орнына  дұрыс  түсе  білу  керек,  сонымен  қатар  кедергіні  жеңген 
соң жүгіру жылдамдығын арттыру қажет. 
Тӛменгі  старт  қысқа  қашықтыққа  жүгіргендегідей 
ӛткізіледі. Жаттығушылардың екпінді қол қозғалыстарына және 
кеуденің  жылдам  түзелуіне  кӛңіл  бӛлу  қажет.  Оқытудың  басты 
құралы  –  2-3  тосқауылды  жеңіп,  тӛменгі  старттан  жүгіру. 
Үйренудің  бастапқы  кезінде  тосқауылдар  арасы  азайтылуы 
мүмкін. 
5-міндет.Тосқауылды  жүгірудің  техникасын  тұтас  үйрету 
және оны жетілдіру 
Бұл  мәселенің  шешімі  арнайы  жаттығулардың  дүркінді 
қайталауынан, әр түрлі биіктіктегі тосқауыл арқылы жүгіруден, 
саны  кӛбейтілген  әр  түрлі  қашықтықта  қойылған  тосқауылдар 
арқылы  жүгіруден,  тӛменгі  және  жоғарғы  старттан  уақытты 
есептемей және уақытты қадағалап жүгіруден басталады. 
Тосқауылды  әр  түрлі  орналастыру  және  оның  биіктігін 
ӛзгерту  жаттығуды  қызықты  етеді,  олардың  тиімділігін 
арттырады және техниканы меңгеру барысын жеңілдетеді.  
 400  м  тосқауылды  жүгіру  техникасын  үйрету,  қысқа 
қашықтықтағы  тосқауылды  жүгіру  техникасын  меңгергеннен 
кейін болады. 
 
 
Жеңіл атлетикалық секірулердің техникасын оқыту 
әдістемесі. 
 
«Аттап ӛту» тәсілі арқылы секіруді оқыту. 
 
1- міндет.  Секірудің техникасымен таныстыру. 
Секірудің  техникасын  қысқаша  әңгімелеп  беру,  оның 
ерекшеліктерін    түсіндіру,  кинограммды  демонстрациялау, 
видеофильмдер, фотосуреттер мен секіруді толық үлгіде кӛрсету 
- секіру жайлы дұрыс түсінік қалыптастырады. 
2 - міндет. Итерілу техникасын үйрету. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

131 
 
Секірудің  бұл  фазасын  үйренуде  басты  назарды  аяқ  пен 
қолдың  серіппелі  қозғалысын  аяқпен  итеру  жұмысының 
сәйкестігіне  аударған  жӛн.  Осы  мақсатта  арнайы  секірулер, 
имитациялық және қорытынды жаттығулар ӛте кӛп орындалады: 
-  тіректі  қолмен  ұстап(гимнастикалық  таяқ,  ағаш),  бос 
аяқтың серіппелі  қозғалысы; 
- қол мен аяқтың серіппелі қозғалысы секіруге жалғасады; 
-  тіреусіз  итерілудің  серпілумен  үйлесуі,  бүгіле  серпілген 
аяқта тұру, итеретін аяқӛкшеменалда тұрады, қолды артқа қарай 
сермейді; 
-  итеретін  аяқты  қою  имитациясы  –  серпілетін  аяқта 
отырыңқырап, итеріліп, аяқ ӛкшеден толық табанға тұрады; 
- сол қалыпта, тек қолды сермеп жасау; 
-  сол  қалыпта,  тек  биіктікке  секіріп  және  әртүрлі  заттарға 
қолды, басты, серпілген аяқты тигізу; 
-  сол  қалыпта,  тек  3,5,7  екпін  алу  қадамында  жоғарыға 
секіруді орындау. 
Арнайы жаттығуларды үйренудің  мӛлшері оларды орындау 
жылдамдығы  мен  планканың  алатын  биіктігі  ӛскенде  арта 
түседі. 
3-міндет.  Екпін  алу  техникасын  итерілумен  үйлестіріп 
үйрету. 
Бұл міндетті орындау үшін екпін алу кезінде жылдамдықты 
біртіндеп  кӛбейтіп,  әсіресе  соңғы  үш  қадамда  күшейтіп,  ал 
соңғы  қадам  –  ең  ұзын  болады,  ол  секірушінің  ОЦМ 
тӛмендетуге  және  жақсы  итерілуге  икемді    жағдай  жасайды.  
Ритмді 
жақсы 
меңгеру 
үшін 
қадамды 
дауыстап,шапалақтап,таяқты тықылдатыпсанауға болады. 
Итерілу  арқылы  екпін  алуды  үйретудің  әдістері  мынадай 
жаттығулар:  белгі  бойынша  екпін  алу,  мұғалімнің  санауымен 
екпін алу, 1,3,5 қадамнан арнайы сызылған жерге  дейін итерілу 
арқылы  екпін  алу,  планка  арқылы  секіру,  жеке  екпін  алуды 
іріктеу. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

132 
 
4  –  міндет.  Планка  арқылы  ӛту  және  жерге  түсу 
техникасына оқыту. 
«Аттап  ӛту»  әдісі  бойынша  планка  арқылы  ӛтуге  үйретуге 
кӛшпес  бұрын,  секіруді  үйрету  тәсілдерінің  кемшіліктері  мен 
артықшылықтарын  белгілеп  қою  керек.  Ұшу  фазасында  секіру 
қозғалысының  техникасын  меңгерген  кезде  имитациялық  және 
арнайы  секіру  жаттығулары  аса  маңызды  рӛл    атқарады. 
Дайындық  жаттығуларын  меңгере  отырып,  оқушылар  планка 
арқылы  секіру  кезінде  секірушіні  қозғалыс  техникасына  үйрету 
жалғаса  береді.    Планка  арқылы  ӛтуге  үйрету  және  жерге  түсу 
үшін келесідей жаттығулар қолданылады: 
-  бір  бүйірмен  тұру,  орындық,  резеңке  эспандер  сызылған 
түзу  бойымен  планка  арқылы  қозғалу  техникасының 
имитациясы; 
-  серпілетін  аяқ  жағымен    планкаға  бүйірімен  тұрып, 
алдымен    сермейтін  аяқпен,  сосын  итеретін  аяқпен  планка 
арқылы қозғалыс жасау; 
- сол қалыпта, тек секіру; 
- сол қалыпта, тек қадам басу; 
- екпін алып, 3,5 қадамда планка арқылы секіру; 
- итеретін аяққа қарай денені бұру; 
- сол қалыпта планкадан секіру үшін  екпін алып, секіргенде 
планкадан белдің бӛлігін биігірек ұстау; 
- жеке  қателіктерді түзетіп, планка  арқылы секіру. 
Планка арқылы  ӛту  үшін    барлық  қозғалыстар  қатаң  түрде 
екпін алу сызығынан басталып орындалуы керек және ол келесі 
жаттығуды орындағанда қадағаланып отырылуы керек. 
 
«Лақтыру» тәсілі бойынша секіру техникасын оқыту 
 
Итерілуге  дайындық  қадамының  ырғағынмеңгере  отырып, 
итеріп  екпін  алуды  сәйкестіре  білсе,  онда  планканы 
бағындырудың күрделі тәсілдерін меңгеруге кірісуге болады. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

133 
 
Алайда,  «лақтыру»  тәсілі  бойынша  оқытуды  бастағанда, 
«аттап  ӛту»  тәсілін  оқытуды  алып  тастамаған  жӛн,  себебі  ол 
оқушыларды  дұрыс  итерілу  мен  бос  аяқтың  серпіле 
қозғалуының сәйкес болуына бағыттайды. 
1-міндет.  Оқытылып  отырған  секірудің  техникасымен 
таныстыру. 
Бұл  міндетті  орындауда  секірудің  басқа  тәсілдерінде 
қолданылатын құрылғылар қолданыла береді. 
2- міндет. Итерілу техникасын үйрету. 
Үйрету үшін келесі жатттығуларды қолдану керек: 
-  биік  заттарға  түзу  және  бір  жақ  қырымен    екпін  алып 
секіру(«козел», «конь»); 
-  Түзу  екпін  алып  планкадан  секіру,  итерілген  аяқты  түзу 
ұстап, серпілген аяқпен жерге түсу керек («на взлет» секірісі); 
- гимнастикалық бетке іліну арқылы секіру; 
- жоғарыда ілінген затқа серпілген аяқты тигізіп секіру. 
Итерілу  техникасын  үйрене  отырып,  әртүрлі  ұзындықтағы 
екпін  алуды  қолдану  керек.  Бұл  оны  еркін  және  назарды 
итерілуге  аударып  орындауға  кӛмегін  тигізеді.  Қозғалысты 
жақсы амплитудамен және нақты жоғары орындау қажет. 
3-міндет. Итерілумен сәйкес екпін алу техникасын үйрету. 
Екпін алуды үйретуде мынадай жаттығулар  қолданылады: 
- жоғары итерілу арқылы екпін алып түзу бойымен жүгіру; 
- белгілер бойынша екпін алу; 
- санау  бойынша екпін алу (шапалақ); 
- планкадан аттамай секіріп екпін алу бойынша жүгіру; 
-  3,5,7,9  екпін  алу  қадамдарымен  планкадан  секіріп 
итерілетін аяқпен жерге түсу (пистолетиком); 
- ұтымды екпін алуды табу. 
4-  міндет.  Планка  арқылы  ӛту  мен  жерге  түсудің 
техникасын үйрету. 
«Лақтыру»  тәсілі    арқылы  планкадан  ӛту  техникасын 
үйрену үшін келесідей жаттығулар кӛмектеседі: 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

134 
 
-  гимнастикалық    қабырғаға  қарсы  тұрып  қолмен  ұстап, 
итеретін аяқты созып, тізе мен ӛкшені басқа жаққа бұру, денеде 
бұрылады; 
- сол жаттығу, тек жатып орындау; 
-  серпілетін  аяқтың  қадамымен  итеретін  аяқтың  ұшымен 
бӛксеге  созылып  180
0
–қа  бұрылып,  содан  соң  итеретін  аяқты 
жерге қоямыз; 
-  екпін  алудың  1,3  қадамында  секіріп,  итеретін  аяқтың 
басын бӛксеге созып, 180
0
–қа бұрылу; 
- дәл солай, тек еңкейтіп қойылған планка арқылы; 
-  гимнастикалық  атқа    жатып,  итеретін  аяқтың  табанын 
бӛксеге созып, тізені сыртқа бұру және «аттан» құлау; 
-  «лақтыру»  тәсілі  бойынша  қол  жетімді  биіктіктегі  планка 
арқылы секіру; 
5-  міндеті.  «Лақтыру»  тәсілі  бойынша  бииіктікке  секіру 
техникасын жетілдіру. 
Оқытудың  бұл  деңгейінде  оқушының  жеке  ерекшеліктері 
анықталады. Секірудің техникасын жетілдіру үшін әрбір сабақта 
оқыту  әдістемесін  қысқаша  қаайталау  керек,  ол  секіруді 
толығымен жақсылап меңгеруге кӛмектеседі. 
 
 
«Фосбери -флоп»  тәсілімен секіруді ҥйрету. 
 
«Фосбери -флоп»  тәсілімен секіру техникасын үйрену, тек 
арнайы  құрылғылары  бар  жерде  үйретіліп  (жерге  түсуге 
арналған,  жұмсақ  паралон  тӛсеніштер),  сақтық  шараларының 
сақталуын талап етеді. 
1-міндет. «Фосбери -флоп»  тәсілімен екпін алып биіктікке 
секіру техникасымен таныстыру. 
Басқа  секіру  түрлерінде  қолданылатын  құрылғылар 
қолданылады. 
2-міндет. Итерілу техникасын үйрету. 
Итеріліп  орнына  аяқты  қоюды  үйрену  үшін  келесідей 
жаттығулар қолданылады: 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

135 
 
- гимнастикалық  қабырғаға бүйірімен тұрып, қолмен ұстап, 
итеретін аяқты қою имитациясы; 
- дәл сол жағдай, бірақ жоғары қарай секіреміз. 
-  дәл  сол  жағдай,  бірақ  жүру  қозғалысы  жасалады,  содан 
кейін – жүгіріп,3 және 5 қадамдарды жасағанда итеріледі; 
- ілінген затқа басын не қолын тигізе итерілу. 
Итерілуді  үйретуге  бағытталған  жаттығуларды  орындай 
отырып, итерілетін аяқтың толық табанға қойылуын және тӛмен 
– артқа қозғауды қадағалап отыру керек. 
3-  міндет.  Доға  бойынша  итеріліп    екпін  алу  техникасын 
үйрету. 
Доға  бойынша  екпін  алу  техникасын  меңгеру  үшін 
келесідей жаттығулар  кӛмектеседі: 
-радиусы 10-15 м шеңбермен жүгіру; 
- шеңбер бойынша  жүгіру түзу бойымен жүгіруге ауысады; 
-  1,3,5  қадамдар  арқылы  жоғарыға  итеріліп  шеңбер 
бойымен жүгіру; 
- вираждың ортасында итеріліп жүгіру; 
-  вираж  бойынша  жүгіруді  сақтап  планкадан  итерілуді 
имитациялау; 
- доғаға ұқсас толық екпін алып затқа жету(баспен, қолмен). 
Доға  бойынша  екпін  алуды  орындағанда  дененің  шеңбер 
ішіне бүгілуін және виражға кіргендегі жылдамдықты қадағалау 
керек.  Қолдың  жұмысына  назар  аудару  керек.    Ол  қиылысу 
қозғалысын  орындайды,  «сыртқы»  қолды  дененің  сырт  жағына 
шығару, «ішкі» қолды артқа жіберу керек. 
4-міндет.  Планка  арқылы  ӛту  мен  жерге  түсу  техникасын 
үйрету. 
Планка  арқылы  ӛтуді  үйренгенде  келесі  жаттығуларды 
қолдану қажет: 
- арқамен жатып мостқа тұруды орындау; 
-  екі  аяқ  арқылы  итеріле,  орнында  тұрып  жиналған 
спорттық тӛсеніштерге секіру; 
-  орнынан  резеңке  арқылы  секіру,  оған  арқамен  тұрып,  екі 
аяқтың кӛмегімен итерілу; 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

136 
 
-  орнында  тұрып  резинка  арқылы  секіру,  мосттан  екі 
аяғымен итерілу; 
-    «Фосбери  -флоп»    тәсілі  бойынша  екпін  алудың  3,5,7 
қадамдарында планкадан секіру. 
Осы  жаттығуларды  сан  мәрте  қайталаған  соң  ғана 
планкадан  секіруге  кӛшуге  және  50  см-ден  кем  емес  паралон 
жастыққа  түсуге  болады.  «Фосбери  -флоп»    тәсілімен  орнынан 
екі  аяғымен  итеріле  биіктікке  секіруді  орындау  кезінде,  иекті 
кеудеге  мықтап  тіреп,  басты  қозғалыс  жаққа  бұру  керек. 
Жауырынмен құлағаннан кейін артқа домалау арқылы қозғалыс 
аяқталады. 
5-міндет.    «Фосбери  -флоп»    тәсілі  бойынша  биіктікке 
секіру техникасын толық  үйрету және оны жетілдіру. 
Оқытудың  бұл  деңгейінде  жеке  ерекшеліктерді,  сонымен 
қатар  оқушылардың  функционалдық  және  қозғалыстық 
мүмкіндіктері  анықталады.  Сол  мақсатта  келесі  жаттығулар 
қолданылады: 
-  қысқа  және  толық  екпін  алуда  секірудің  жеке  фазаларын 
орындауға акцент қойып планка арқылы секіру; 
-техника мен қорытындыны бағалай отырып, толық планка 
арқылы секіру; 
-  ең  максимал  биіктікте  гимнастикалық  мост  арқылы 
планкадан секіру; 
-  негізгі  қозғалатын  әрекеттің  қозғалу  ырғағын  және 
құрылымын  сәйкестендіретін  имитациялық  жаттығуларды 
орындау; 
- максималды қорытынды үшін жеке екпін алып секіру. 
Секіру техниккасын жетілдіру кезінде ақырындап планканы 
кӛтеру,  екпін  алу  жылдамдығын  кӛбейту  және  екпін  алудың 
соңғы 
қадамдарының 
ырғағтық-темптік 
құрылымының 
тиімділігін  кӛтеру  қажет.  Бұл  этапта  толық  секіруді 
орындаудағы  жеке  элементтер  техникасына  назар  аудару 
әдістерін қолданған  тиімді. Жетілдіру кезінде үйретіліп отырған 
секіру  құрылымына  ұқсас  имитациялық  жаттығуларды  жиі 
қолдану керек. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

137 
 
Екпін алып ҧзындыққа секіру техникасын оқыту 
әдістемесі. 
 
Ұзындыққа  секіру  техникасын  оқытуға  кӛшпес  бұрын, 
жақсы  спринтерлік  және  секіру  дайындығынан  ӛту  қажет,  ол 
екпін  алудың  тұрақтылығын  және  мықты,  әрі  тез  үйренуді 
қалыптастырады. 
1-міндет.  Ұзындыққа  екпін  алып  секіру  техникасымен 
таныстыру. 
Бұл  міндет  секіру  техникасы  жайлы  әңгімелеуден, 
фотосуреттерді 
қарау 
мен 
түсіндіру, 
кинограмма, 
видеофильмдер,  плакаттар  кӛрсетіп,  ұзындыққа  екпін  алып 
секіру техникасын кӛрсету арқылы шешімін табады. 
2-міндет.  Итерілу техникасын үйрету. 
Итерілуге үйрету кезінде әртүрлі жаттығулар рет – ретімен 
қолданылады: 
- бӛксені алға шығарып, белсенді  түрде  орнында тұрып аяқ 
қимылын  имитациялау,  итерілу  аяқталған  кезде  –  серпілетін 
аяқтың тізесін кӛтері; 
-  аяқтың  ӛкшесін  еденге  тіреп  жатып,  бӛксені  жоғары 
кӛтеріп жерге ӛкшемен тұруды имитациялау; 
-  итерілу  кезінде  қол  мен  аяқтың  қозғалысының  сәйкестік 
имитациясы.  Бұл  кезде  бос  аяқтың  серпілуі  кезінде  қолымыз 
алға – жоғары кӛтерілуі керек, итеретін аяқта жоғары кӛтеріледі, 
ол  серпілген  аяқтың  бӛксесін  кӛтеріп  тепе  –  теңдік  сақтауға 
кӛмектеседі; 
- дәл осы жаттығулар, бірақ бірінші қадамда итерілу; 
-  серпілген  аяқ  бӛксесімен  затқа  жету,  содан  кейін  итерілу 
имитациясы; 
-  қадам  арқылы  итерілетін  аяқпен  итеріліп,  содан  соң  үш 
қадам сайын секіру; 
-  40-60  см  биіктіктегі  планкадан  үш  екпін  алып,  қадам 
жасап секіру; 
-  3,5  қадамдардан  екпін  алып  «қадам»  жағдайында  секіру 
(«ат», тӛсеніштер, және т.б. спорттық снарядтар); 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

138 
 
Кӛрсетілген  жаттығуларды  орындау  барысында, итерілетін 
аяқтың  түзу  ұсталуы  және  келесі  аяқпен  тез  серпіліп  жоғары 
кӛтерілуін қамтамасыз ету керек. Итерілу кезінде қол, серпілетін 
аяққа қарама-қарсы  болып, ұшуды түзусызықты қалыпта ұстап 
тұру үшін қолды жоғары, ішке, алға белсенді түрде қозғап отыру 
керек. 
3-  міндет.  Итерілумен  сәйкес  екпін  алу    техникасына 
үйрету. 
Бұл міндетті шешудің құрылғылары болып; 
-серпілетін аяқпен жерге түсуге және қозғалыстың  әртүрлі 
жылдамдығында «қадам» арқылы секіріс жасау; 
-  2-5  қадамда  екпін  алып  жылдамдықта  және  итерілу 
орнына итерілген аяқты белсенді қою арқылы секіру жасау; 
-  екпін  алудың  6-10  қадамында  итерілу  мақсатымен  екпін 
жасап жүгіру; 
-  екпін  алудың  5-6  қадамында  гимнастикалық  мосттан 
секіру; 
-  екпін  алудың  5-6  қадамында  тӛмен  орналасқан  планка 
арқылы секіру; 
- қысқа және орташа ұзындыққа екпін алып секіру; 
Үйретіліп отырған жаттығулар техникасын меңгеру кезінде 
екпін  алудың  соңғы  қадамдарында  ырғақты  үдету,  ал  соңғы 
қадамның  ұзындығы  алдыңғы  қадамдарға  қарағанда  сәл  қысқа 
болуы керек. 
4- міндет. Жерге түсу техникасын үйрету. 
Жерге  түсуге  үйрену  кезінде,  ең  алдымен,  орнында  тұрып 
секіруді қайталап отыру керек. Бірақ басты назарды тізені алға- 
жоғары  созып,  жерге  түскенде  аяқты  белсенді  алға  жіберуге 
аударған  жӛн.  Аяқты  алға  жақсылап  шығару    үшін  сол  жерге 
лентамен белгі жасап қойған жӛн және сол белгіден аяқты асыра 
жерге түсуге тапсырма беріледі. 
Екпін  алып  жерге  түсуге  үйрету  кезінде  келесідей 
жаттығуларды ұсынуға болады: 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

139 
 
-  тізені  алға  –  жоғары  белсенді  созып,  ұзындыққа  орнында 
секіру және қолды тӛмен түсіру керек; 
-  екі  аяқпен  итеріле  орнында  тұрып  ұзындыққа  немесе 
жерге  түсуге  аяқты  созып,  құмға  немесе  паралон  салынған 
шұңқырға секіру; 
- 20-50 см биіктікке орналастырылған планка арқылы қысқа 
екпін алып ұзындыққа секіру; 
-  ілінген  гимнастикалық  қабырғадан  алға  серпіліп  бір  рет 
секіріп, гимнасикалық тӛсенішке екі аяқпен түсу; 
-  қысқа  екпін  алып  жіп  немесе  резеңке  лента  арқылы  
ұзындыққа секіру; 
5- міндет. Ұшу кезіндегі қозғалыс техникасын үйрету. 
 
«Аяқты бҥгу» тәсілі. 
 
Секірудің  басты  фазалар    техникасын  меңгерген  соң 
(итерілу,  екпін  алу  және  жерге  түсу),    секірудің  ұшу  кезінде 
денені мықты,  нақты ұстау фазасын сақтау тәсілдеріне үйренуге 
кӛшуге болады. 
Жоғарыда  айтылғандай  тәсілдердің  ең  қарапайымы  «аяқты 
бүгіп»  секіру.  Ұшудан  кейін  «қадам»  қалпына  келіп,  тізелерін 
кеудеге тартып, алға лақтыру керек.  
Ұшу  кезіндегі    қозғалысты  меңгеру  үшін  мынандай 
жаттығулар қолданылады: 
- 3-5 қадамнан екпін алып «қадам» жағдайында жерге түсіп 
«қадамда» секіру. 
-  алға  қарай  аздап  ұмтылып,  алдыда  тұрған  аяққа  артта 
қалған итеретін аяқты созу; 
-  5-7  қадамнан  екпін  алып,  екі  планка  арқылы  секіріп, 
жүгіріп ӛту; 
-  «Аяқты  бүгу»  тәсілімен  ұзыдыққа  әртүрлі  екпін  алып, 
мосттан итеріліп секіру; 
-  «Қадамда»  ұшуды  және  шығыршықтарда  (кольцо)  ілінуді 
имитациялау. 
 
 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

140 
 
       «Бҥгілу» тәсілі. 
 
Оқушылар  «аяқты  бүгу»  қарапайым  тәсілін  меңгерген  соң, 
«иілу»  тәсілінің  техникасын  үйретуге  ӛтуге  болады.  Осы 
тәсілдің  техникасын  үйрету  орташа  екпін  алу  арқылы  секіруді 
толық  кӛрсетуден,  содан  кейін  –  қысқа  екпін  алып  секіруден 
басталады. Оқыту кезіндегі негізгі жаттығулар: 
-  қысқа  екпін  алып  секіру  (3-5  екпін  алу  қадамы),  ұшудан 
кейін  серпілген  аяқты  тӛмен  –  артқа  жіберіп,  бӛксені  алға 
шығарып  еңкею  қажет,  қолды  екі  жаққа  кӛтеріп,  екі  аяқпен 
жерге түскен жӛн; 
- қысқа екпін алып секіріп, серпілетін аяққа назар аударып, 
екпін алып секіріп, уақытында аяқты бүгіп, белсенді жерге түсу, 
сол сәтте қолды тӛмен, артқа жіберу керек; 
- қысқа екпін алып секіру; 
- екпін алу ұзындығын ұлғайтып, жерден итеріле секіру. 
 
«Қайшы» тәсілі. 
Секірудің  ұшу  фазасының  техникасын  қалыптастыруда 
орташа  екпін  алуын  толық  кӛрсетудің  кӛмегімен  ұшудың  бұл 
тәсілін үйрену үшін: 
-  екпін  алудың  3-5  қадамында    секіріп,  серпілген  аяқты 
тӛменге  жіберіп, сол аяққа жерге түсіп, алға бүгілу; 
- 1-3 қадамда ұшу кезінде аяқты  ауыстырып секіру,итеретін 
аяқ алда болады; 
-  екпін  алудың  3-5  қадамында  секіріп,  ұшу  барысында  аяқ 
қалпын ауыстыру, бірақ итерілетін аяққа жерге түсу; 
- жүріс кезінде қолдың қозғалысын имитациялау; 
-  шығыршықта  ілініп  тұрып  аяқты  ауыстыру  және 
гимнастикалық тӛсеніштерде жатып имитациялау; 
- «қайшы» тәсілімен әртүрлі  кӛлемде екпін алып, грунттан 
итеріліп секіру. 
Барлық  жаттығуларды  орындаған  кезде  назарды  аяқтың 
қозғалысы  бӛкседен  басталып,  еркін,  үлкен  қадамдармен 
орындалатындығына аударған жӛн. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

141 
 
3- міндет. Ұзындыққа толық секіру техникасын үйрету. 
Екпін 
алудың 
ұзындығы 
оқушының 
абсолютті 
жылдамдығына,  оның  секіруге  дайындығына,  жүгірісті  үдетуге 
қабілеттілігіне  байланысты.  Екпін  алудың  басталуы  келесі 
жолмен анықталады: 
        1.  Шұңқырға  арқамен  итерілу  үшін  оқушылар  тақтаға 
тұрып,  бір  аяғы  –  алда,  ал  артта  тұрған  екінші  аяқпен  жылдам 
қадам жасау; 
        2. Жылдамдықты бірте-бірте үдетіп жүгіруді бастау; 
Екпін  алудың  18-21м  қадамында  жоғары  итерілу  қажет. 
Итерілген жерді мұғалім бормен белгілейді, себебі сол жер екпін 
алудың  алдын  ала  бастамасы  болып  табылады.  Бірнеше  рет 
қайталағаннан  кейін  екпін  алудың  нақты  ұзындығын  анықтап 
оны ӛлшеп қойған дұрыс. 
Толық  ұзындыққа  секіру  техникасын  үйрету  процессінде 
толығымен орындалатыны: 
- толық екпін алуды қайталау; 
-  таңдалған  тәсілмен  толық  және  орташа  екпін  алып 
ұзындыққа секіру; 
-  толық  екпін  алып  гимнастикалық  мосттан  ұзындыққа  
секіру. 
4-міндет. Ұзындыққа секіру техникасын жетілдіру. 
Секірудің  тәсілін  таңдап  алған  соң,  екпін  алу  техникасын, 
итерілуге ауысуды,  итерілуді, ұшу мен жерге түсуді жетілдіруді  
жалғастыру керек. 
Екпін  алып  секіру  техникасын  жетілдіру  кезінде  кӛптеген 
міндеттер шешімін табады: 
       1. Екпін алу жылдамдығын арттырады; 
       2. Соңғы қадамдарда  екпін алу тұрақтылығына жету; 
       3. Итерілу кезінде белсенділікті арттыру және итерілетін 
аяқта  тұрудағы ауырлықты тӛмендетеді; 
        4.Иық белсенділігін арттырып тізеде тепе-теңдікті ұстап 
тұруға қол жеткізеді; 
        5.Екпін алу ритмін жетілдіреді. 
Ол үшін келесі жаттығулар қолданылады; 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

142 
 
- орташа және толық екпін алып ұзындыққа секіру; 
- техниканың кейбір бӛліктерін жетілдіруге арналған 
арнайы жаттығуларды орындау; 
- жаттығулар мен жарыс жағдайында кӛрсеткішке 
ұзындыққа секіру. 
Сонымен, кезеңмен үйрету, оның ішінде ӛзара байланысты 
қозғалыс  қимылын  меңгеру  ісі  ұзақ  уақытты  алады.  Үйрету 
кезеңін  қозғалыс  дағдысының  фазасымен  араластыруға 
болмайды. 
Фазалар 
– 
бұл 
қозғалыс 
дағдыларының 
қалыптасуының 
биологиялық 
заңдылықтарының 
шартты 
бейнеленуі. 
Үйрету  кезеңдерінің  ұзақтығы  әр  түрлі  болуы  мүмкін: 
студенттердің  дайындық  деңгейіне,  қимыл  күрделілігіне, 
үйретудің  ақырғы  міндеттеріне  және  т.б.  байланысты.  Кӛп 
салалы  және  жеңіл  атлетика  жаттығуларын  меңгеру  қиын 
болғандықтан  оқыту,  үйрету  кезеңдері  де  рет-ретімен,  бір 
қалыпта  болу  керек.  Жеңіл  атлетика  түрлерінің  техникасын 
үйрену  барысында  бұрынғы    қалыптасқан  қозғалыс  дағдысын 
пайдалану жаңа әдісті меңгергенде маңызы зор. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

143 
 
Мазмҧны 
 
Кіріспе....................................................................................................4 
 
 
І бӛлім. Жеңіл атлетика негіздері.........................................................6 
 
Жеңіл атлетикалық жаттығулардың классификациясы мен  
сипаттамасы...........................................................................................6 
 
Дене тәрбиесі жүйесіндегі жеңіл атлетиканың орыны мен маңызы...10 
 
Техникалық қимылды топтау.  Қимыл күші, құрылымы, фазасы......12 
 
ІІ бӛлім Жеңіл атлетиканың техникасы.........................................16 
 
Спорттық жүру.....................................................................................16. 
 
Спорттық жүрістің техникасы.............................................................19 
 
Жеңіл атлетикалық жүгірудің техникасы............................................23 
 
Орта және алысқа шықтыққа жүгіру техникасы.................................27 
 
Кросстық жүгірудің ерекшелігі және техникасы................................32 
 
Қысқа қашықтыққа жүгіру техникасы.................................................36 
 
110 метр қашықтыққа кедергіден секірутехникасы........................... 44 
 
100 метр қашықтыққа кедергіден жүгіру техникасы .........................47   
 
Эстафеталық жүгіру әдісін үйрену......................................................53 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

144 
 
 
Ұзындыққасекіруәдісінің негізгі және үйрету әдістері......................58 
 
Жүгіріп келіп, биіктікке «Фосбери-флоп» әдісімен секіру................67 
 
«Адымдау» тәсілімен жүгіріп келіп биіктікке секіру техникасы.......74 
 
«Фосбери – флоп» әдісімен секіруге оқып –үйрену............................76 
 
Орында тұрып секіру әдісі......................................................................79 
 
ІІІ бӛлім. Снараяд лақтыру техникасын оқыту әдістері .  
Жеңіл атлетикалық лақтырудың техникасын оқыту...........................84 
 
Лақтыру әдістері.  Граната лақтыру.....................................................86 
 
Найза лақтыру әдісінің негізі және үйрету әдісі..................................90 
 
Ядро серпу әдісінің негізі......................................................................97 
 
Ядро итеруге үйрету...............................................................................99 
 
Дискті лақтыру техникасына үйрету әдістемесі..................................107 
 
 
ІҤ бӛлім .Ҥйрету әдісінің негізгі теориясы мен әдістемесі...........110 
 
Үйрету педагогикалық үдеріс ретінде .................................................110 
 
Үйретудің әдістемелік принциптері......................................................112 
 
Спорттық жүріс техникасын үйрету  әдістемесі..................................115 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

145 
 
 
Орта және ұзын қашықтыққа жүгіру техникасының әдістемесі...  ..118 
 
Қысқа қашықтыққа жүгіру техникасын үйрету әдістемесі................120 
 
Эстафеталық жүгіру техникасын үйрету әдістемесі............................122 
 
Тосқауылды жүгіру техникасын үйрету әдістемесі.............................126 
 
Жеңіл атлетика секірулердің техникасын оқыту әдістемесі................130 
 
«Лақтыру» тәсілі бойынша секіру техникасын оқыту..........................132 
 
«Фосберри-Флоб» тәсілімен секіруді үйрету.........................................134 
 
Екпін алып ұзындыққа секірудің техникасын оқыту әдістемесі..... ....137 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

146 
 
 
 
 
 
 
Абдрахманов Зикирья  
                                       Смаилова Анар                                               
 
 
 
ЖЕҢІЛ АТЛЕТИКА 
Оқу-әдістемелік құрал 
 
 
 
 
Автордың жазба жұмысынан басылған 
 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

147 
 
 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ