Қазақстан республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі


Спирт өндірісі үшін қолданылатын микроорганизмдер



Pdf көрінісі
бет124/143
Дата06.02.2023
өлшемі4,98 Mb.
#65444
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   143
Спирт өндірісі үшін қолданылатын микроорганизмдер 
 
Спиртті ашу – жақсы зерттелген биохимиялық процесс. Спиртті ашуды көбінесе 
ашытқылар, аздап кейбір бактериялар (Sarcina) және зең саңырауқұлақтар (Mucor) 
тудырады. Өндірісте ашытқыларды әдетте жоғарғы және төменгі деп бөледі. Жоғары 
ашытқылар ашуды интенсивті түрде жүргізеді және қиын тұнады. Оларға спирт және нан 
пісіретін Saccharomyces cerevisiae ашытқылары, сонымен қатар Saccharomyces elipsoideus 
түріндегі вино ашытқылары жатады. Төмен ашытқыларға сыра қайнату өндірісінде 
қолданылатын түрлері жатады. Өндірісте ашу процесін 2-3 тәулік жүргізеді. 
Ашу кезінде көмірсулар этил спиртіне, көмірқышқыл газына және суға дейін 
ыдырайды. Кезең аралық өнім – ацетоальдегид. Егер қоректік ортаға ацетоальдегидті 
байланыстыратын сульфитті қосса, ашу кезінде өндірісте қолданылатын глицериннің көп 
мөлшерін алуға болады. Бұл жағдайда, ашудағы соңғы негізгі өнім – үшатомды спиртті 


глицерин. Спиртті ашу процесі кезінде изоамилды, амилды және изобутилды спирттер 
(сивуш майлары) жиналуы мүмкін. Кейбір ашытқылар және бактериялар бутанолды, 
сонымен қатар 2,3 – бутандиолды продуцирлейтін қабілеті бар. Бұл өнімдерді әдетте 
мұнайдан синтездейді, бірақ этанолды және басқа да спирттерді микробты жолмен алу 
үлкен қызық тудырады. 
Россияда этанолдың көп бөлігі өсімдік шикізатынан микробиологиялық жолмен 
алынады. Шикізат ретінде ағаш гидролизаты, меласса, крахмал, сүт сарысуы болуы мүмкін. 
Этанол өндірісіндегі қалдықтар құрамында ақуыздар, көмірсулар, рибофлавин және т.б. 
витаминдер болады және оларды жем қоспасы ретінде қолдануға болады. 
Спиртті ашыту - анаэробты жағдайда микроорганизмдердің қантты этил спирті мен 
көмірқышқыл газына айналдыру процесі болып табылады. Негізгі қоздырғыштар - 
ашытқы, олар үшін алкогольді ашыту анаэробты жағдайда энергия шығару процесі болып 
табылады. Оттегі бар ортада ашытқы аэробтылар сияқты әрекет етеді, тыныс алады және 
белсенді көбейеді. Кейбір зең саңырауқұлақтары (aspergillus, mucoridae) және кейбір 
бактериялар (Sarcina ventriculi, Erwinia amylovora т.б.) аз мөлшерде алкоголь түзуі мүмкін, 
бірақ оларда көптеген жанама өнімдер пайда болуымен болады. 
Спиртті өндіру кезінде Saccharomyces cerevisiae қолданылады . Ашыту процесі 
аяқталғаннан кейін ашытқыны бөліп алады, спиртті айдау аппараттарында айдап әкетеді 
және шикі спирт пен барданы алады. Барда құрамында өте бай спирт өндірісінің қалдығы 
болып табылады, оны ашытқы өсіру үшін орта ретінде пайдаланады. Шикі спирт спирт-
ректификат (арнайы түрде тазартылған) өндіруге немесе техникалық мақсаттарға арналған 
шикізат болып табылады. Пайдаланылған ашытқылар сұйық және құрғақ жемдік 
препараттар, сондай-ақ престелген (пекар) түрінде шығарылады. 
Saccharomyces cerevisiae (электрондық микрофотография) 
Ашыту процесінде өндірістік ашытқылармен бірге қоршаған ортадан түскен жабайы 
ашытқылар дами алады. Жабайы ашытқылардың көпшілігі спиртті ашытуға қабілетсіз 
немесе өте аз спирт өндіреді, бірақ олар ортаның қоректік заттарын пайдаланады және 
спирттің шығуын азайтып, өндірістік ашытқылардың дамуын тежейді. 
Микробиологиялық этанолды алу жолдары басқа да мемлекеттерде қарастырылуда. 
Ашытқыларға қарағанда, көмірсуларды этанолға 2 есе жақсы ашытатын Zymomonas mobilis 
бактериялары табылды. 
Алкоголь өнеркәсібінде крахмалды қаптату үшін уыттан басқа мицелиалды 
саңырауқұлақтар мен бактериялардың дақылдарынан алынған ферментті препараттар 
қолданылады. Арнайы қондырғыларда немесе дистиляторлардың мамандандырылған 
цехтарында өндірілген ферменттік препараттар - құрғақ заттың құрамы 50% -дан кем емес 
сұйықтық немесе белгілі бір ферментативті белсенділігі бар ұнтақтар қолданылады..
Алкоголь өндірісінде қолданылатын ферменттік препараттар Aspergillus тұқымының 
мициалды саңырауқұлақтарынан,бактерияларынан алынады. (mesentericus, субтилис және 


басқалар). Бұл микроорганизмдер а-амилаза, ал кейбір глюкоамилаза (крахмалды 
глюкозаға дейін ыдырататын фермент) құрайды. Микробтардың ферменттік 
препараттарын алкоголь өнеркәсібінде уыттың орнына қолдану уылдырықты алу үшін 
жоғары сапалы астықты тұтынуды едәуір төмендетеді және алкоголь өнімінің 
жоғарылауына көмектеседі. 
Алкоголь өнеркәсібінде ашыту қоздырғышы ретінде сахаромицеттер тұқымдас 
ашытқы қолданылады. Олар ферменттер кешенін шығарады, олардың әсерінен қант 
қанттары этил спирті мен көмірқышқыл газына айналады. Алкоголь өндірісінде жоғары 
ашыту энергиясы бар ашытқы ашытқыларының нәсілдері (бірнеше ерекшеліктерімен 
ерекшеленетін сорттар) қолданылады. Олар алкогольдің көп мөлшерін, ашытқы моно- 
және дисахаридтер мен кейбір декстриндерді құрайды. Мелассадан алкоголь өндірісінде 
қолданылатын ашытқы субстратты жоғары осмотикалық қысыммен (осмофилді ашытқы) 
ортада тез ашытуы керек. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   143




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет