Қазақстан тарихының кезеңделуін сипаттаңыз. Қазақстан аумағындағы тас дәуіріне сипаттама беріңіз
Ноғай Ордасы, Әбілқайыр хандығы мемлекеттеріне сипаттама беріңіз: этникалық құрамы, аумағы, саяси тарихы
жүктеу/скачать 149,05 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 14. Сібір хандығының тарихына сипаттама беріңіз. Көшім хан.
- ХIII ғ. – ХV ғ. 1-ші жартысындағы Қазақстанның материалдық және рухани мәдениетіне сипаттама беріңіз.
| Ноғай Ордасы, Әбілқайыр хандығы мемлекеттеріне сипаттама беріңіз: этникалық құрамы, аумағы, саяси тарихы.
Ноғай ордасы – Алтын Орда ыдырап, Ақ Орда әлсірегеннен кейін Батыс Қазақстан жеріне іргелес аймақта пайда болған мемлекеттік бірлестік.Негізгі аумағы Еділ мен Жайық аралығы болғанымен, шығыста Жайықтың сол жағасына, солтүстік-шығыста Батыс Сібір ойпатына дейін, солтүстік-батыста Қазанға дейін, оңтүстік-батыста Арал, Каспий теңізіне дейін, кейде Маңғыстау мен Хорезмге дейінгі алқапты қамтыды.Ноғай ордасының құрамына енген тайпалар ( қоңырат,маңғыт, алшын, жалайыр, қаңлы, керей, қыпшақ, найман, арғын, тама, т.б.) кейіннен қазақ халқының этностық құрамын қалыптастыруда үлкен рөл атқарды. XIV ғасырда Орда-Ежен мен Шайбани ұрпақтары иелігіндегі ұлыстар мен ру-тайпалар Ақ Орда мемлекетінің құрамында болды. Мұнда Орда-Ежен мен Тоқа-Темір әулетінен шыққан хандар билік жүргізді. Әбілхайыр хандығы батысында Жайық, шығысында Балқаш, оңтүстігінде Арал мен Сырдарияның төменгі ағысы, солтүстігінде Тобыл, Ертіс өзендерінің орта саласы аралығын алып жатты. Рузбихан дерегі бойынша, Әбілхайыр хандығы негізгі үш халықтан – шайбанилерден, қарақалпақтардан және қазақтардан тұрған. 14. Сібір хандығының тарихына сипаттама беріңіз. Көшім хан. Территориясы: Батыс Сібір, Орал өңірі, Ертіс, Тобыл өзендерінің алабы. Құрамындағы тайпалар: керей, қыпшақ, найман, арғын, жалайыр, ханты, мансы т. б.Астанасы: Искер қаласы.1563 жылы хан тағына Көшім отырды. Алтыұл тайпасынан шыққан Көшім 1510 жылы Ноғай ордасында дүниеге келген. Ол 1555 жылы Сібірде билік жүргізген тайбұғалықтармен соғысып, оны жеңеді. Көшім хан(1520-1598) Өзінің шығу тегі бойынша Шыңғыс ханның ұрпағы болған. Көшім Бұхар хандығындағы билеуші Шибанидтер әулеті өкілдерінің туысы болған. Хан Шибанидтер әулетіне жататын, Шибанның ұрпақтары — Жошының 5-ші ұлы және Шыңғысханның немересі. ХIII ғ. – ХV ғ. 1-ші жартысындағы Қазақстанның материалдық және рухани мәдениетіне сипаттама беріңіз. Рухани мәдениетке әдет-ғұрыптар, салт-дәстүрлер мен ауызша халық шығармашылығы (аңыздар, ертегілер, эпостар, мифтер), жазба әдебиеттер, музыка, діни нанымдар, т.б.. XIV-XV ғғ. Қазақстан территориясын мекендеген тайпалар мен тайпалардың ауыз әдебиетінің негізгі шығармалары фольклордың шығуына негіз болды. Ең көне фольклорлық шығармаларда мифологиялық сюжеттер сан алуан. Мысалы, Ғарыш пен Жердің хаостан шығуы туралы, Күннің, Айдың және басқа да аспан денелерінің пайда болуы туралы. Ертегілер ауыз әдебиетінің ең кең тараған жанры болды. Олардың ішінде «Құламерген-Жоямерген», «Жерден шыққан батыр Желім», «Ер Төстік», «Саврас атты Кендебай» және басқа да сиқырлы, батырлық, тағылымды мазмұндағы ертегілер бар. XIII-XV ғасырларда. Ауызша халық шығармашылығымен қатар халық арасында белгілі авторлардың қолынан шыққан ауызша поэзия үлгілері пайда болды. Олардың қатарында аттары аңызға айналған Кетбұға, Қотан, Сыпыра жырау, Асан Қайғы бар. Кетбұғаның Шыңғыс ханға астарлы түрде айтқан үлкен ұлы Жошының қазасы туралы жырының сөздері, ақынның баласы Қотан Ақжол қайтыс болған жоқтау жырының сөздері сақталған. XIV-XV ғасырларда. Ауыз әдебиетімен қатар жазба әдебиет те дами бастады. Шығармалардың басым бөлігі қыпшақ тілінде жазылған. Олардың арасында атауы жоқ Codex Cumanicus және Oguzname бар. Бұл кезеңде өзбек ақыны Хорезмидің «Мухаббатнаме», қыпшақ Құтбының «Хосров пен Ширин», Дүрбектің «Жүсіп-Злиха» поэмалары бұрыннан белгілі болды. жүктеу/скачать 149,05 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|