УПРАВЛЕНИЕ КАЧЕСТВОМ ОБРАЗОВАНИЯ НА ОСНОВЕ

263
262
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ
но связана с идеей целенаправленности образовательного процесса, при 
котором  компетенции  задают  высший,  обобщенный  уровень  умений  и 
навыков  учащегося,  а  содержание  образования  определяется  четырех-
компонентной моделью содержания образования (знания, умения, опыт 
творческой деятельности и опыт ценностного отношения). 
3) Внутри компетентностного подхода выделяются два базовых по-
нятия:  компетенция  и  компетентность,  при  этом первое  из  них  «вклю-
чает  совокупность  взаимосвязанных  качеств  личности,  задаваемых  по 
отношению  к  определенному  кругу  предметов  и  процессов»,  а  второе 
соотносится с «владением, обладанием человеком соответствующей ком-
петенцией,  включающей  его  личностное  отношение  к  ней  и  предмету 
деятельности». 
4) В этом же контексте функционирует и понятие «образовательной 
компетенции», понимаемой как «совокупность смысловых ориентаций, 
знаний, умений, навыков и опыта деятельности ученика по отношению 
к определенному кругу объектов реальной действительности, необходи-
мых для осуществления личностно и социально-значимой продуктивной 
деятельности» (Хуторской А.В.). 
5)  В  составе  ключевых  компетенций  представлены  ценностно-
смысловая,  общекультурная,  учебно-познавательная,  информационная, 
коммуникативная, социально-трудовая компетенции и компетенция лич-
ностного самосовершенствования. 
Сегодня качество образования на основе компетентностного подхо-
да становится инструментом модернизации. Качество присуще любому 
явлению действительности. Прежде чем рассматривать качество образо-
вания, необходимо проанализировать закономерные тенденции развития 
образования  с  учетом  проявления  всех  его  типологических  особенно-
стей. 
Образование, как и любая другая область общественного развития, 
имеет объективные тенденции, которые так или иначе связаны с измене-
нием его качества. Научный подход к модернизации образования, повы-
шению его качества требует не только знания и понимания объективных 
тенденций, но и умелого использования различных вариантов их сово-
купного действия.
Анализ потребностей, изменений и состояния системы образования, 
как в Казахстане, так и за рубежом позволяет выделить и сформулировать 
десять основных закономерностей развития образования.
1. закономерность индивидуализации образования;
2. закономерность опережающего образования;
3. закономерность пожизненного образования;
4. закономерность интенсификации образования;
5. закономерность компьютеризации образования;
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ
6. закономерность креативизации образования;
7. закономерность возрастания роди качества образования;
8. закономерность цикличности образования;
9. закономерность смены целевых установок образования;
10. закономерность интернационализации образования.
Закономерности  развития  образования  потому  и  закономерности, 
что их требования и связи, которые они устанавливают, так или иначе, 
проявят свое реальное существование. Общество заинтересовано в том, 
чтобы образование развивалось не только в унисон общественным по-
требностям и интересам, но и с определенным их опережением. Для это-
го необходимо регулярно реформировать образование, приводить его в 
соответствие с изменяющимися условиями общественного развития.
Реформирование современного образования выражается в простой, 
но очень емкой формуле: доступность, качество и эффективность. Ка-
чество образования является как бы системообразующим фактором для 
других элементов этой формулы.
Международной организацией по стандартизации ИСО принято сле-
дующее определение качества: «Качество – совокупность характеристик 
объекта, относящихся к его способности удовлетворять установленные и 
предполагаемые потребности». Достижение характеристик качества за-
висит от управления, которое обеспечивает их величины, комплекс и со-
четание. Качество рассматривается не только как результат деятельности, 
но и как возможности его достижения в виде внутреннего потенциала и 
внешних условий, а также как процесс формирования характеристик.
Образование, как и любой процесс или результат деятельности че-
ловека, обладает определенным качеством. Наиболее точным в концеп-
туальном отношении является следующее определение качества образо-
вания.
Качество  образования  на  основе  компетентностного  подхода  –  это 
комплекс характеристик образовательного процесса, определяющих по-
следовательное и практически эффективное формирование компетентно-
сти и профессионального сознания. Здесь можно выделить три группы 
характеристик: качество потенциала достижения цели образования, ка-
чество процесса формирования профессионализма и качество результата 
образования.
Качество потенциала выражается в таких характеристиках, как ка-
чество цели образования, качество образовательного стандарта, качество 
образовательной  программы,  качество  материально-технической  базы 
образовательного процесса, качество педагогического состава, качество 
информационно-методического обеспечения.
Качество процесса формирования профессионализма – это качество 
технологии образования, контроля образовательного процесса, качество 

265
264
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ
мотивации преподавательского состава на творчество и эффективность 
педагогической  работы,  качество  отношения  учащихся  к  образованию, 
интенсивность  образовательного  процесса,  управление  образованием, 
методы презентации знаний.
Качество результата образования – осознание профессионализма, 
распознавание и реализация индивидуальных способностей и особенно-
стей, трудоустройство, карьера и зарплата, овладение методологией са-
мообразования, знания, практические навыки.
Чем точнее построена оценка и полнее учитываются характеристи-
ки, тем более успешным может быть управление качеством образования. 
В свою очередь, управление зависит от его методологии и организации, 
которые характеризуют цели и методы их достижения, функции, полно-
мочия и ответственность за качество образования.
Сегодня  решающую  роль  играет  профессиональное  сознание,  ори-
ентированное на качество. Профессиональное сознание – это не столь-
ко объем знаний, сколько сама их структура, сложившаяся методология 
мышления, подходы к решению профессиональных задач, практическое 
содержание образования. Именно это сегодня является наиболее важным 
в понимании качества образования. 
Содержание  образования  включает  комплекс  знаний,  практических 
навыков,  установок  и  психологическую  готовность  к  определенным 
видам  и  ролям  практической  деятельности.  Содержание  образования  в 
определенной мере формирует личность человека и определяет эффек-
тивность его последующей работы. Оно может быть широким или сужен-
ным,  абстрактным  или  конкретным,  гармоничным  или  бессистемным, 
сбалансированным  или  тенденциозным,  индивидуализированным  или 
шаблонным, догматическим или творческим. 
Одной из целей образования является достижение профессионализма 
деятельности образованного человека. Это тоже характеристика качества 
образования. Профессионализм – нечто большее, чем обладание опреде-
ленным объемом знаний и навыков. Это помимо всего прочего искусство 
поиска и выбора вариантов действий, организационно-техническое кон-
струирование  деятельности,  обоснование  позиций  и  убеждение  оппо-
нентов,  самообразование,  возможность  освоения  и  накопления  опыта. 
Профессионализм формируется последовательно и постепенно. Можно 
много знать, но не быть профессионалом, можно многое уметь, но при 
этом также не быть профессионалом. Способность образования форми-
ровать профессионалов в своем собственном процессе – одна из важней-
ших его характеристик. 
Качество образования на основе компетентностного подхода посте-
пенно  становится  не  только  функцией  управления  образованием,  но  и 
многофункциональным объектом управления. Это значит, что его обеспе-
чение  требует  формирования  специализированных  систем  управления 
качеством, которых раньше не было и которые необходимо конструиро-
вать и создавать. Опыт управления качеством небольшой, поэтому при-
ходится исследовать и искать варианты эффективного управления каче-
ством.  Это  новая  и,  безусловно,  специфическая  проблема,  требующая 
своего решения.
Качество образования проявляется и в личностных чертах специали-
ста и профессионала, которые не только существуют от природы, но и 
формируются, и развиваются в образовательных процессах. Повышает-
ся роль воспитания личности. Достижение необходимого и достаточно-
го качества немыслимо без воспитательной составляющей образования. 
Проблема не только в необходимости, но и в том, что воспитание должно 
отражать не только реалии современности, но и прогнозы будущего.
Качество образования может отражать современные потребности и 
быть нацелено на будущее. Обеспечивать качество на основе компетент-
ностного подхода необходимо с учетом тенденций развития образования, 
в которых наиболее ярко проявляются как современные особенности и 
потребности образования, так и будущее образования. Это далеко не пол-
ный перечень всех проблем качества образования. Но даже и эти пробле-
мы показывают насколько актуально и сложно качество образования.
МАТЕМАТИКА ПӘНІНДЕ ОҚУШЫНЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ 
ІЗДЕНІСТЕРІН  ДАМЫТУ
Харасай  Өркен.
Жамбыл  ауданы, Айдарлы орта мектебі
Бүгінгі  жас  ұрпақ  –қоғамның  болашағы,  тәуелсіз  мемлекетімізді  
әлемнің  дамыған елдері қатарына жеткізетін сенімді тірегі. Сондықтан 
оларды елін, сүйіп, Отанын асқақтата білетін парасатты азамат деңгейінде 
тәрбиелей білу ұстаздар үшін абыройлы міндет.
Әрбір  шәкірт  ұстаз  алдынан  сапалы  білім,  саналы  тәрбие  алып, 
дүниенің  бір  тетігіне  кірпіш  болып  қаланса,  білсе,  яғни    «Қазақстан-
2030» бағдарламасына жету жолында дарынды жастар қатарынан көріне 
біліп, Елбасының «Болашақ» бағдарламасының орындаушылары болса, 
ел мерейінің өскені, ұстаздың еңбегінің жанғаны. 
Қазіргі кездегі ғылым мен техниканың  даму деңгейі әрбір оқушыда са-
палы және терең білім мен іскерліктің болуын, олардың шығармашылықта 
жұмыс істеуін, ойлауға қабілетті болуын талап етеді. 
Математика  пәнін  оқыту  процесінің  негізгі  мақсаты  –  арнайы 
педагогикалық    әдістерімен  жүйелі  түрде  пайдаланып,  оқушылардың 
интеллектісін,  шығармашылық  ойлауын,  ғылыми  көзқарасы  мен 
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ

267
266
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ
белсенділігін  қалыптастыра  отырып,  өз  бетімен  білім  алу  дағдыларын 
дамыту болып табылады.
«Оқымаған ойлаудан қалады» дегенді ескере отырып, әр мұғалім өз 
сабағында  білім берудің технологиялық әдіс -  тәсілдерін қолдана білумен 
қатар оқушылармен бірігіп, үнемі ізденуге бағдар беру нәтижесінде  ғана 
еңбегінің  нағыз жемісін көретінін айқын білгені дұрыс. 
«Білімнің  саны  емес,  сапасы    маңызды»  деген  Л.Н.Толстой. 
Осы  сапаға    жетуде  оқушының  шығармашылық  ізденістерін  дамыту 
айтарлықтай  міндет  атқарады.  Өйткені  өзіндік  қажырлы  ізденістермен 
белгілі шығармашылық еңбектермен тер төге отырып, икемделген білім 
дағдысы әркез құнды және болашақта ары қарай іскерлікпен қолдана ала-
тын болады. Бұл ұстаз үшін де, шәкірт үшін де бірдей міндет атқарады. 
Осы орайда, ұлы Абайдың « Ұстаздық еткен жалықпас, үйретуден балаға» 
деген ұлағатты сөзді  бойыңа әркез күш-қуат береді. 
Оқушылардың  өз  бетімен  жұмысын  қалыптастыру  оқушының 
пәнге  деген  қызығушылығынан  және  қажеттілігінен  туады.  Өзіндік 
ізденістермен өз білімін көтеру жеке тұлғаның өз бетімен жұмыс істеу 
дағдысын дамытып, шығармашылық белсенділігін арттырады.
Осы  бағытта  жас  Фарабидің,  бала  Шоқанның,  Абайдың  т.б. 
ұлылардың балалық шағынан әңгімеле желісін тарту да  артық болмайды. 
Оқушылардың ой-өрісінің, белсенділігінің ізденімпаздығының арта түсуі 
олардың  өздігінен  ізденуін,  ойлауын,  өз  бетімен  қорытындылар  жасай 
білу қасиеттерін дамытады. Оқушылар оқу барысында, ең алдымен, білім 
алады.  Сонан  соң  оны  қолдану  ары  қарай  шығармашылыққа  үйлеседі. 
Ұстаз  болса  өзінің  жұмыстарын  ұйымдастыру  үшін  оқушының  пәндік 
оқудағы мақсатын зерттеу нәтижесіне қарай жаңа мақсаттар туындатады.  
Оқу мақсатын өзара сұрақ-жауаптар, әңгімелесу арқылы немесе сауална-
ма сұрақтары арқылы анықтап алуға болады. Белгілі тапсырма есептерін 
беріп, кіші мақсаттарды айқындауға болады.
Сауалнама  сұрағы қамтитын бағыттар:  
1.Оқулықтағы  материалдарға  қатысты  қосымша  оқулықтарды     
қолдану.
2. Тақырыптағы негізгі түсінік пен заңдылықты меңгеру мәселелері.
3.  Бір  проблема  бойынша  реферат  жазу  немесе  баяндама  жасау 
ізденістері. 
4. Бақылау жұмысына, тест тапсырмалар және емтиханға тиянақты  
дайындалу.
5. Тақырыпты түсіну, оны оқу -  әдістерін игеру мүмкіндігі.
6.  Таңдаған  тақырып  бойынша  өз  бетімен  зерттеу  жұмыстарын  
жүргізу.
7. Тақырыптағы нақты сұрақтарды тереңдетіп зерттеу. 
8. Қабілетін көрсету және дамыту.
9. Техникалық құралдар немесе компьютермен жұмыс істеп, тәжірбие  
жасауды үйрену. 
10.Өзінің оқу әрекетін ұйымдастыру, жетуге мақсат қою, бағдарлама 
жасау, орындау және нәтижені бағалау. 
11. Сынақтан нәтижелі баға алу. 
12. Тақырып бойынша есептерді немесе проблемаларды шешу. 
13. Тиянақты қорытынды жасау.
Оқушының  жауаптарына  талдау  жасай  отырып,  білімге  деген 
көңіл-күйін,  оқу  қабілеті  және  икемділігін  айқындауға  болады.  1,4,12 
мақсатты    таңдаған  оқушылар  оқуға  формальді  бағытталған,  3,6,8,13 
ші  шығармашылыққа  икемділігі  ал  5,9,10    іс-әрекетті  методологиялық  
ұйымдастырушылығы басым екені көрсетіледі. 
Оқушылардың  пәнді  оқуға  деген  мақсаттарын  айқындай  келе, 
оқушының  өз  бетімен  жұмыс  істеу  әрекетін  төмендегідей    деңгейлік 
тұрғыдан 3 топқа бөлуге болады. 
Бірінші топ оқушылары жаттығу орындау кезінде қажетті ережелер 
мен фигураларды қолдана отырып, өз бетімен тапсырмаларды орындай-
ды.    Бар  білімін  қолдана  біледі.  Бұл  топтың  оқушылары  бір  сарынды, 
формальді  немесе  есеп  шығару  үлгісі  болмаса  немесе  сәйкес  келмесе 
шеше алмайды. 
Есептерді шешудің басқа әдістерін іздестіруге ұмтылмайды. Мұндай 
оқушылармен  қосымша  жұмыс  жасағанда  2,3  -  топтың  оқушыларын 
көмектестіріп өзіндік жұмыстар ұйымдастырылады.
Екінші топтағы оқушылар бірнеше формулалар мен анықтамаларды 
қолдана, өз бетімен талдай жасай отырып, есеп шығара алады.  Тапсыр-
маларды  орындау  кезінде  тиімді  тәсілдерді  қолдана  білетін  оқушылар. 
Мұндай оқушылар өзінің оқу әрекеттерін ұйымдастыра біледі. 
Үшінші топ оқушылары сыныптан тыс оқулықтарды қолдана білетін, 
мектеп  курсында  қарастырылмаған  тақырыптарды  өз  бетімен  оқитын 
оқушылар.  Мұндай  оқушылар,  дарынды  оқушылар  болады.  КҒА-ға 
шығармашылық жұмысын дайындап қатыстырумен қатар, олимпиадаларға 
үнемі  дайындықпен  қатыстырылып,  тұрақты  шығармашылық  ізденісте 
болады.  Сонымен  қатар  оқушылардың  шығармашылық  ізденістерінің 
топтағы құрамын айқындап көтеру процесін де төмендегідей үш кезеңмен 
қарастыруға болады.
Бірінші кезеңде мұғалім оқушыны қарапайым таным әрекеттерімен 
таныстырады.  Логикалық  ойлауды  қажет  ететін  қызықты  есептерді 
жеңілдерінен бастап жапсарлыққа жетелейтін әзіл есептерді шешу бары-
сында пәнге қызығушылығын арттырып, өз бетімен жұмыс істеуге баулу 
керек. 
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ

269
268
Екінші кезеңде оқушыға үлкен жауапкершілік жүктеледі. Бұл кезеңде 
оқушы өзіндік деңгейде болуы керек.  Мұғалім есеп шығарудың әр түрлі 
әдіс-тәсілдерін көрсетіп, тиімді тәсілін талдай білуге үйретеді. Берілген 
тапсырмалардың бірнеше әдіспен шығарылуға талап етіледі. Есептерді 
шығарудың тәсілдерін қолдана білетін болады. 
Үшінші  кезеңде  оқушы  жұмысы  шығармашылық  ізденімпаздық 
мағына  алады. Маематикалық заңдылықтарды, теоремаларды дәлелдеу, 
басқа тәсілдерді іздестіруге, формула құрастыруға жетелеу керек.  Оқушы 
болса,  бір  деңгейден  екінші  деңгейге  өту  кезінде  өзін-өзі  бағалайды. 
Оқушының өз жұмысына жасаған талдауы, ол оқушымен ары қарай жаса-
латын жұмыстың бағдарламасын жеңілдетеді, сөйтіп нәтижелі болады.
Оқыту – жалпы табиғатты жағынан алып қарағанда күрделі процесс, 
десе  де  оқушының    алған  білімін  кез  келген  ситуацияда  жеңіл,  әрі  са-
палы  түрде  қолдана  алуға  мүмкіндік  тудыратын  дүние.  Мұғалімнің  өз 
оқушысының білімді жеңіл меңгеруіне, сонымен қоса оны өз қажеттілігіне 
жатар білуін қамтамасыз ететін оқыту еңбегінің тәсілдері. 
Сабақ - оқу процесінің негізгі құрамдас бөлігі болғандықтан, әрбір 
сабағына ұстаз адам қажетті тәсілді қолданып отырғаны пайдалы. Соны-
мен қатар әрбір оқушыға қалыптасуға тиісті жалпы «оқу бөлігін» естен 
шығармағаны жөн. 
Оқу білімін: Оқу – ұйымдастырушылық, оқу-интеллектуалдық, оқу 
ақпараттық және оқу коммуникативтік деп 4 топқа бөлуге болады.
І  Оқу – ұйымдастырушылық білікке:
- Өз жұмысын ұйымдастырып, жоспарлай білу; 
- Қойылған міндетті орындауға өзін бағыттау.
- Өзін - өзі тексеріп, толымдық іс-әрекет жүргізу. 
ІІ   Оқу – интеллектуалдық білікке:
 - Нысандарды, ұғым құбылыстарды  салыстыра білу.
 - материалдарды топтай отырып, абстрактілі – зерттеу, талдау, 
шешу, дәлелдеу және гипотеза жасай білу.
ІІІ  Оқу - ақпараттық білікке: 
  - Компьютерлік ақпаратты, каталогты білу.
  - Басқа, қосымша оқулық т.б. пайдалана білу.
  - Жоспар түзсе, реферат құрастыру.
ІҮ  Оқу – коммуникативтік білікке:
   - Мұғалімді  таңдай отырып, негізгі мазмұнды жаза білу.
   - Кез - келген  информатиканы, қабылдаумен қатар (оқу, көру, есту, 
с.с.) аудитория алдында сөйлей білу.
- Нақты сұрақ көп білумен қатар нақты дәлелдерін тыңдаушылардың 
көзіне жеткізе білу.
Осылайша,    қарапайым    ұстаз  бен  математика  пәнінде  оқушының 
шығармашылық  ізденістерін  дамыту,  үшінші  топтағы  жинақтаған 
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ
практиканың  теориялық  жүгін  әрбір  оқушыны  оқу  кезеңінде  сапалы  
түрде пайдалана білуін қалыптастыруға тиіс. 
     Оқудың 4 білігін принциптік тұрғыдан ескере отырып, жоғарғыда 
айтылған, деңгейлік топтарды көрсетілген кезеңдерде жұмыс істете білу –  
оқушылардың ойлау қабілетін дамытады, сонымен қатар, шығармашылық 
ізденістерін жетілдіреді деп есептеймін. 
ПОДГОТОВКА УЧАЩИХСЯ К ЕДИНОМУ 
НАЦИОНАЛЬНОМУ ТЕСТИРОВАНИЮ НА ОСНОВЕ 
ЛИЧНОСТНО-ОРИЕНТИРОВАННОГО ПОДХОДА
Власенко С.В.
Северо-Казахстанский Государственный     
университет  им.М. Козыбаева
Кандидат педагогических наук, доцент. 
Стратегия  современного  образования  заключается  в  том,  чтобы 
дать всем без исключения возможность для разностороннего развития, 
реализации творческого потенциала, заложенного в каждом человеке от 
природы. Важнейшим направлением в школьной системе выступает реа-
лизация  личностно-ориентированного,  компетентностного  подходов  в 
образовании, способных сыграть в жизни обучающегося значительную 
роль в достижении им впоследствии вершин личностного и профессио-
нального развития.
Введение ЕНТ направлено на разрешение ряда проблем и противо-
речий, сложившихся в системе образования. Во-первых, это обеспечение 
в большей, чем сейчас, доступности всех уровней образования для граж-
дан Казахстана. Во-вторых, это проблема оценки качества образования. 
В-третьих,  это  проблема  преемственности  между  ступенями  образова-
ния. В общегосударственных масштабе закладываются основы управле-
ния качеством образования. ЕНТ, контрольно измерительные материалы, 
их содержание, и форма, а так же система оценивания начинают воздей-
ствовать на процесс обучения.
Поскольку  контроль  является  неотъемлемой  частью  учебного  про-
цесса,  то  все  происходящее  в  организации  ЕНТ  отражается  на  проме-
жуточном контроле знаний учащихся. Поэтому естественно стремление 
каждого учителя разнообразить формы контроля, приблизить его к тем 
формам, которые используются на государственном уровне.
Согласно этому подходу  в контроле необходимо выделить два этапа 
– проверку достижения уровня обязательной подготовки и выполнение 
заданий  на  повышенном  уровне.  Оценивание  деятельности  учащихся 
методом  «сложения»  возвращает  в  школу  мотивацию  учебного  успеха, 
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ

271
270
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ
гарантированной  опоры  на  достигнутый  базовый  уровень  подготовки. 
Изменения подхода к контролю в данном случае естественно влекут за 
собой целесообразность  изменения системы оценивания.
Наибольший эффект приносит организация мониторинга в учрежде-
нии образования. Мониторинг – это форма организации сбора, обработки, 
хранения и распространения информации, обеспечивающая непрерывное 
слежение за состоянием педагогического процесса и прогнозирование его 
развития, а также принятие управленческих решений на основании его 
данных. Мониторинг в образовании – постоянное наблюдение за каким-
либо процессом в образовании  с целью выявления его соответствия же-
лаемому результату или первоначальным предположениям. Мониторинг 
- многоуровневая, иерархическая система. На внутришкольном уровне с 
учетом данных мониторинга организуется личностно-ориентированный 
процесс.
ЕНТ проводится с использованием тестовых заданий. Тестирование 
-  специфическая  форма  контроля  знаний,  обладающая  наряду  с  несо-
мненными достоинствами и некоторыми недостатками, к числу которых 
можно  отнести  возможность  угадывания  учащимися  правильных  отве-
тов,  затрудняющих  возможность  диагностики  учителем  сформирован-
ных  знаний  и  умений  учащихся.  Поэтому  наряду  с  тренировочными  и 
контрольными тестами обязательно применяются диагностические кон-
трольные работы, анализ результатов таких работ позволяет провести це-
ленаправленную коррекцию знаний и умений учащихся (привести при-
мер работы, показать диагностическую  таблицу).
В этой ситуации перед учителем-предметником встает сразу несколь-
ко  задач,  кроме  основной  задачи  формирования  знаний  и  умений  уча-
щихся. Это задачи, связанные с подготовкой учащихся в следующих на-
правлениях: понимание содержания теста, т.е. концентрация внимания; 
распределение времени ответа на тест; актуализация для ответа необхо-
димой и достаточной информации из объема памяти. 
Непосредственная подготовка к экзамену в форме ЕНТ включает, в 
основном, следующие этапы:
1.Организационно-установочный  -  ознакомление  учащихся  со  спи-
сками учебной и дополнительной литературы, со спецификой тестирова-
ния по предмету и подготовки к нему
2.Диагностический  этап  осуществляется  путем  вводного  тестиро-
вания по всем разделам курса биологии и индивидуальных бесед. При 
этом  анализируются  ошибки  школьников,  выявляются  пробелы  в  зна-
ниях. Так, опыт показывает, что часто затруднительными для учащихся 
оказываются задания, требующие знаний систематики, классификации и 
особенностей жизнедеятельности организмов, закономерностей обмена 
веществ, некоторых вопросов теории эволюции, особенно часто возника-
ют трудности в применении знаний.
3.Ликвидация  выявленных  пробелов  путем  повторения,  основыва-
ясь  на  построении  индивидуальной  образовательной  траектории,  кото-
рая строится исходя из предметной осведомленности учащегося, уровня 
сформированности  ЗУНов, особенностей развития личности учащегося.
4.Промежуточный тематический контроль - в форме тестирования по 
отдельным темам, фронтальный опрос.
5.Коррекция знаний и умения применять знания с помощью активных 
форм и методов обучения (обсуждение в классе затрудняющих вопросов, 
предположительная формулировка вопросов по тому же разделу.
6.Итоговое тестирование по всем разделам курса.
Кроме  формализованной  оценки  освоения  стандарта  необходимо 
оценивание  «продвижения»  ученика  к  ожидаемому  результату,  т.е.  его 
личностные  образовательные  достижения.  Такое  оценивание  достиже-
ний учащихся можно оформить в виде Портфолио или карты успеха. Ко-
нечную цель учебного портфолио многие авторы видят в доказательстве 
прогресса обучения: по результатам,  по приложенным усилиям, по мате-
риализованным продуктам учебно-познавательной деятельности.
По мнению ведущих педагогов, один из существенных недостатков 
традиционной  системы  оценивания  -  ее  неполнота,  ограниченность,  а 
также несориентированность оценочного акта на психофизиологические 
возможности детей различных возрастных групп.
В  рамках  подготовки  к  ЕНТ  наиболее  актуальны  следующие  виды 
Портфолио: 
- рефлексивный портфолио, включает в себя материалы и оценку (са-
мооценку достижения целей, особенностей хода и качества подготовки к 
ЕНТ с различными источниками информации, размышлений);
- проблемно-ориентированный, включает в себя все материалы, от-
ражающие цели, процесс и результат подготовки к ЕНТ;
- тематический, включает материалы, отражающие работу ученика в 
рамках определенного предмета при подготовке к ЕНТ.
Каков бы ни был вид портфолио, он представляет собой набор мате-
риалов, структурированных определенным образом. Крупные блоки ма-
териалов называются разделами, внутри них выделяются рубрики. Число 
их может быть различно.
Портфолио  ученика  при  подготовке  к  ЕНТ    состоит  из  разделов: 
«Коллектор», «Рабочие материалы» и «Достижения». В портфолио обя-
зательно должно быть четко сформулированы содержание, оглавление (с 
названием разделов, наименованиями материалов).
Раздел «Коллектор» содержит материалы, авторство которых не при-
надлежит ученику (памятки, схемы, списки литературы, ксерокопии ста-
тей),  то  есть  все,  что  связано  с  подготовкой  к  ЕНТ.  «Коллектор»  -  это 
своего рода копилка материалов и информации которые могут быть  ис-
пользованы в работе.
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ

273
272
Раздел «Рабочие материалы» должен включать все материалы, кото-
рые созданы и систематизированы учеником. Учащийся складывает все 
продукты  своей  учебно-познавательной  деятельности  по  подготовке  к 
ЕНТ.
Содержание учебного портфолио с целью оптимизации  оценки дея-
тельности  рекомендуется разбить на следующие категории:
-  обязательные:  промежуточные  и  итоговые  письменные  самостоя-
тельные и контрольные работы;
- поисковые: решение нестандартных задач;
- внешние: проверочные листы учителя.
Использование в школьном обиходе понятия «образовательный рей-
тинг  ученика»  может  стать  мощной  мотивирующей  и  стимулирующей 
составляющей учебно-воспитательного процесса. 
Один из необходимых элементов мониторинга - обратная информа-
ция.  На  ее  основе  изменяются  отношения  к  результату  образования  и 
пересматриваются способы достижения текущих, промежуточных и ко-
нечных целей. Особенностью мониторинга качества – глубинная характе-
ристика личности учащегося и показатель успешности усвоения знаний, 
умений, навыков учебной деятельности, готовности к продолжению об-
разования. Мы предлагаем знания, необходимые для усвоения при под-
готовке к ЕНТ, анализировать на основе предложенной схемы поэлемент-
ного анализа в таблице 1.
Таблица 1-Поэлементный анализ подготовки учащихся к ЕНТ по 
предмету
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ
 
Темы подготовки к ЕНТ 
1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12  13  14  15 
№  Ф.И.О. ученика 
Баллы по каждому разделу 
1  Анаркулов 
 
                 
 
 
 
 
 
2  Айдаркулова 
 
                 
 
 
 
 
 
3  Колантаев 
 
                 
 
 
 
 
 
4  Окунев 
 
                 
 
 
 
 
 
5  Чигисова 
 
                 
 
 
 
 
 
6 
………… 
 
                 
 
 
 
 
 
 
 
 
                 
 
 
 
 
 
 
Педагогический мониторинг служит основой для обоснованных пу-
тей  устранения  недостатков  учебного  процесса  в  школе,  для  принятия 
эффективных управленческих решений. 
Основные этапы осуществления мониторинга:
1-банк данных тематических и итоговых тестов;
2-проверка  тестовых  работ  учителем,  заполнение  матрицы  ответов 
учащихся;
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ
3-банк ответов учащихся;
4-база данных (сравнение показателей различных учащихся, интер-
претация результатов тестирования);
5-банк  стандартов  (создание  технологических  карт  и  диагностиче-
ских листов на основе соотнесения реальных результатов с требованиями 
к знаниям и умениям учащихся);
6-банк  прогностических  моделей  (составление  программы  коррек-
ции знаний учащихся на основе диагностических листов);
7-банк управленческих моделей (принятие управленческих решений 
на различных уровнях - учитель, руководитель) с целью оказания мето-
дической помощи учителю.
Мониторинг отличается от обычной оценки знаний тем, что обеспе-
чивает учителя оперативной обратной связью об уровне усвоения учащи-
мися обязательного учебного материала.
Программа действий мониторинга:
1.Определение  раздела  программы  (блока,  модуля),  с  которого  по 
определению степени обученности по предметам следует начать обуче-
ние каждого учащегося;
2.разбивка блока (модуля, раздела) на темы, тестирование учащихся 
(цель - определить какими умениями школьник владеет изначально);
3.реализация  целей  (для  каждого  ученика  составляются  указания, 
проводятся индивидуальные консультации, занятия в группе);
4.Промежуточный  контроль.  Результаты  коррекции  сопоставить  с 
нормами;
5.Повторная коррекция;
6.Контроль (диктант, тесты);
7.Результативность. Сравнение (требуемая степень достижения цели-
85%);
8.Анализ. Педагогический диагноз (что есть положительного, что от-
рицательного);
9.Анализ. Педагогический прогноз: что необходимо скорректировать, 
какие методы особенно удачны и результативны;
10.Педагогическая  помощь  (индивидуальные  занятия,  объяснение 
новыми методами, т.е. соответствующий этап обучения повторяется для 
каждого блока учебных целей).
Итак, мониторинг позволяет проводить непрерывный контроль зна-
ний учащихся и диагностику профессионального мастерства педагогов. 
Материалы о промежуточной и итоговой успеваемости учащихся оформ-
ляются в виде различных диаграмм (сводных и индивидуальных, по клас-
сам и параллелям). Изучается качество знаний в каждой параллели, ре-
зультаты обучения по образовательным областям.
Для организации эффективной подготовки к ЕНТ в образовательном 
учреждении целесообразно организовать творческую группу учителей. 

275
274
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ
Деятельность творческой группы по подготовке к ЕНТ:
Цель: качественная подготовка учащихся к сдаче ЕНТ. 
Задачи:
1.Составить  план  деятельности  в  сотрудничестве  и  выработать  об-
щие рекомендации учителям по подготовке учащихся к ЕНТ на основе 
общего внутришкольного плана.
2.Разработать  программу  деятельности  учителей-предметников  по 
подготовке  учащихся  к  ЕНТ  в  следующих  направлениях:  диагностика; 
организационная работа; коррекционно-развивающая деятельность; мо-
ниторинг; подвижная коррекция.
3.Создать  единую  систему  мониторинга  с  целью  отслеживания  ре-
зультативности каждого учащегося и эффективности работы учителя.
4.Собрать  и  систематизировать  материал  по  предметам  в  папки  по 
«ЕНТ».
5.Определить круг деятельности творческой группы: заседания; уча-
стие в МО, ПС; работа с родителями (беседы, собрания, круглые столы); 
информационное поле деятельности (стенд по ЕНТ).
6.Рефлексия.
7.Планово-прогностическая деятельность творческой группы на сле-
дующий год.
В  личностно  ориентированном  учебно-воспитательном  процессе 
результаты  прямо  и  непосредственно  зависят  от  точности,  полноты  и 
своевременности  диагностических  выводов.  Вот  почему  современный 
учитель должен настойчиво овладевать диагностическими методиками, 
принимать  активное  участие  в  создании  и  совершенствовании  школь-
ной  диагностической  службы.  Ее  первые  шаги  –  популяризация  гума-
нистических  идей,  организация  личностно  ориентированного  учебно-
воспитательного процесса, ознакомление учителей с диагностическими 
методами и методиками, использование полученных выводов для улуч-
шения работы с детьми. 
Таким образом, система непрерывного слежения за состоянием объ-
екта оказывается необходимым образом встроена в систему принятия ре-
шения, которая работает в ждущем режиме и активизируется только при 
поступлении информации, то есть диагностика, контроль, анализ являют-
ся важными этапами при подготовке учащихся к итоговой аттестации.
Түйін
Мақалада білімді бағалаудан мониторинг пен диагностикаға көшудің 
өзекті мәселелері қарастырылады. 
Оқушыларды  бірыңғай  ұлттық  тестілеуге  дайындаудың  кезеңдері 
ұсынылады.
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ
МАТЕМАТИКАНЫ ОҚЫТУДЫҢ КЕЙБІР МӘСЕЛЕЛЕРІ
Абусағитова Қ.К.  
А. Байтұрсынов атындағы №20 қазақ орта мектебі, 
математика пәнінің мұғалімі. Ш Қ О. 
Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев 29.01.2010 ж. «Жаңа онжылдық – жаңа 
экономикалық  өрлеу  –  Қазақстанның  жаңа  мүмкіндіктері»  –  атты 
Қазақстан  халқына  жолдауында  «2020  жылға  қарай  орта  білім  беруде 
12 жылдық оқыту моделінің табысты жұмыс істеуі үшін Үкімет барлық 
қажетті  шараларды  қабылдауы  тиіс»,«Білім  беру  мен  тәрбиелеу  ісі  – 
педагогикалық қауымнан тынымсыз ізденуді, жан аямай еңбектенуді та-
лап етеді.    Бұл – біздің мемлекет, қоғам, халық алдындағы биік парызы-
мыз  қоғамымыздың өркендеп дамуы, ғылыми-техникалық прогресстің 
және  өркениет  пен  адамзат  мәдениетінің  жоғарғы  деңгейінде  көрінуі 
үшін мұғалімдерге зор міндет жүктеді»-деді.  
XXI    ғасырдағы  12  жылдық  білім  беру  моделінің  негізгі  талабы 
–  өмірге  бейімделген,  білімді,  жаңаны  тануға  ұмтылысы  зор,  өзін-өзі 
жетілдіретін  әсіресе  жаратылыстану  ілімі  бойынша  ғылыми  көзқарасы 
қалыптасқан,  инновациялық  бағытта  дамыған  жеке  тұлғаны  тәрбиелеу. 
Бұл  ілімнің  негізгі  саласы  математиканы  оқыту,  математикалық  білім 
берудің кейбір мәселелеріне келсек, математикалық білім берудің негізгі 
мақсаты неде? – деген сұрақ туындайды. Оған жауап, тарихи  деректерде 
деп  айтуға болады, мысалы: Адам - адам болып жаратылғалы даму та-
рихында, математика - оның өмірінің ажырағысыз, әрі негізгі бөлігі бо-
лып келгені анық. Математика - қоршаған әлемді танудың кілті, ғылыми-
техникалық прогресстің базасы, ең бастысы - жеке тұлға болып дамудың 
тірегі.  Адамның  күнделікті  тұрмысында,  өмірінің  әрбір  кезеңінде 
- белгілі математикалық білім мен біліктілік, яғни  санау, есептей білу, 
амалдар қолдану, сандар қатынасын білу, пайызды есептей алу т.с.с. өте 
қажет екені белгілі.   Әр маман иесі үшін де математиканың орны ерек-
ше.  Мысалы:  инженер  -  математикалық  анализ  ұғымдарын:  туынды, 
интеграл, қатар, дифференциалдық теңдеулерді шешуді меңгеруі қажет 
десек,  жаратылыстану  ғылымы,  техникалық,  экономикалық  мамандық 
иелері  үшін  математиканың  атқарар  қызметі  зор.Математикалық  білім 
және математикалық тұрғыдан ойлауды дәрігерлер, құрылысшылар, та-
рихшылар, тіл мамандары «қолданбаймыз» деп айта алмайды. Әсіресе, 
математикалық білімнің жеке тұлғаның қалыптасуындағы  рөлі  ерекше.
Математикалық білім берудің концепциясын 1200 жыл бұрын Ұлы 
Карлдың  жарлығымен  Британия  монахы  Алкуин  құрастырды.  Алку-
ин  тапсырманы  орындай  отырып,  математиканы  оқыту  мақсатымен,  
алғашқы  «Задачи  для  изощрения  ума»  атты  оқулығын  жазды.  Ондағы 
кейбір есептер қазіргі оқулықтарда да кездеседі.

277
276
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ
Математикаға бейім білімді болу - өнерлі болу  мәдениетінің дамуы-
на, жан дүниенің рухани баюына, тіпті мінездің қалыптасуына, өмірде 
оңды өзгеріс енгізуге ықпал етеді деген сөз. Математикалық білім алудың 
негізгі  мақсаттарының  бірі  -  оқушыны  шешетін  тапсырманың  шартын 
дұрыс  түсіне  алатын  деңгейге  келтіру,  әрі  қарай  өзі  логикалық  ойлау 
арқылы, нақты шешім қабылдайтын дәрежеге жеткізу болмақ. Сондықтан, 
әр оқушы бұл ғылымның тарихынан, математиктер өмірінен үзік сырлар, 
эволюциялық даму фрагменттерін білуі өте маңызды. 1267 жылы атақты 
ағылшын  философы  Роджер  Бекон  «Кім  математиканы  білмесе,  басқа 
ғылымды игере алмас еді, тіпті өзінің жетесіздігін де аңғармайды», – де-
ген екен.
Математикалық  білім  жаратылысты  зерттеушілер  мен  техник  ма-
мандары үшін ауадай қажет, математика негіздерін меңгеру заман тала-
бы  болмақ.  «Үшбұрыштар,  дөңгелектер,  парабола  тілдерін,  яғни  мате-
матиканы  білмейтіндер,  табиғаттың  тілін  ұғынуы  мүмкін  емес»,  –  деп 
Галилей  дөп  басып  айтты.  Математика  -  адамға  этика  принциптерін 
игеруге:  интелектуалдылығын,  адалдығын,  турашылдығын,  ақиқат  жо-
лында күреске ұмтылуын, әлемді биік тұрғыдан қабылдауға, сұлулықты 
сезінуге,  жаңалықтарды  жатсынбауға,  адам  еңбегінің  игілігін  көруге 
жетелейтіні сөзсіз. Заман  талабына  сай  қазіргі уақытта математиканы 
оқытуда  –  компьютер,  информациялық  ақпараттар  мен  технологиялар 
пайдаланылады. 
Ұстаз педагогтардың  арасында математиканы оқыту – ерікті түрде 
дұрыс па, әлде белгілі дәрежеде мәжбүрлеу әдісін қолданған дұрыс па де-
ген ой көп.  Кеңестер Одағында білім алудың негізгі мақсаты - мемлекеттке 
қызмет ету болғандықтан, білім - жалпыға бірдей болды, оқушы  қауым 
бірдей  оқулықтармен  оқып,    оқыту  бірдей  бағдарламамен  жүргізілді.     
Ал, батыс мемлекеттерде  білім алу әр азаматтың  өз еркінде. Батыстық 
білім берудің мұндай тәсілі кейбір азаматтарға жеткіліксіз көрінгендіктен  
оқушыны  белгілі  бағдарламамен  мәжбүрлеп оқытуды қалайды. Менің 
ойымша, ерікті түрде оқу басты рөл атқару керек, ол үшін таңдау құқығын 
беру,  адамның  жеке  басын  бағалау,  пікірін  ескере  отырып,  білім  алу 
мүмкіндігіне жағдай жасау қажет. Жалпы білім алу атмосферасын туғызу, 
талпыныс беру, қолдау көрсету, айқын көзқарас қалыптастыру, табанды 
еңбектенуге жағдай жасау арқылы әр адамның математикалық білім алу 
қажеттілігін санасына жеткізуіміз тиіс.
Сондықтан да   Математикалық білім алуға қандай қолдау көрсете ала-
мыз? «Қазақстан Республикасының – 2030 жылға дейінгі даму стратегия-
сы» бағдарламасында халықтың білімділігінің деңгейі іргелі ғылымдарға, 
яғни математика мен физика, химия пәндерінің мектепте оқытылуымен 
тығыз байланысты», – деп көрсетілген. Адамдардың көпшілігі  матема-
тиканы  «қол  жетпес  биік»  деп  есептейді,  бір  кездерде  мектеп  тегі  ма-
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ
тематика  пәні  ұстаздарының  оқушыға  жеткілікті  түсіндірмей,  оларды 
қолдай алмауларынан жаратылыстану -  математика салаларыннан қалыс  
қалып  жатады,  мұғалімнің оқушы табиғатына берілген қабілетіне қарай 
мүмкіншілік  туғызып,  математиканы  мейлінше  толық  игеруіне  жағдай 
жасауы уақыт талабы болып келеді. Айтпаса да  түсінікті жағдай – Ма-
тематика - әр мемлекетке, әр адамға қажет. Оның қажеттілігін мектепте 
мұғалім, жоғарғы оқу орындарында ұстаздар, мемлекет  өз  дәрежелерінде 
қолдау көрсетеді. 
Біздің  елімізде  білім  сапасы  сарапталып,  дарынды  оқушыларды 
қолдау,  конкурстар,  олимпиадалар,  турнирлерге  қатыстыру  арқылы  
дәрежесін  көтеру  білім  жолындағы  қозғаушы  күш  болып  табылады. 
Адамға мүмкіндік беру, оның дарынын ұштауға тек мұғалім ғана емес, 
қоғам да жауапты. 
Оқытушы  -  жаңа  технологиямен  жарақтанған,  оқушыға  жеткізу 
тәсілі  терең,  әрі  жетілдірілген,  заман  талабына  сай  болуы  қажет.     
Математикалық білім беру үшін жаңа технологияны қолдану жеткіліксіз. 
Сабақта жайлы психологиялық атмосфера туғызу, оқушыны қызықтыру, 
жүрегіне  от  жағу,  айқын  жол  сілтеу,  әр  оқушының  тәрбие  аспектісін 
ескеруі - мұғалім шеберлігі оқушының жетістігін нақты бағалайды, тиімді 
тәсілмен білімділік мақсатқа қол жеткізеді, танымдық белсенділіктерін 
ұштайды.   
Математиканы  игеруде  жетіспейтін  мүмкіншіліктер  бар  ма  де-
ген  сұрақ  туған    жағдайда    білім  берудің,  оның  ішінде  математикалық  
білім беруде  жағдай баршылық дейміз. Себебі Қазақстан мектептерінде 
жоғарғы  сыныпта  білім  алу  гуманитарлық  және  жаратылыстану 
бағыттарына  бөлінеді.  Гуманитарлық  сыныптарда  математиканың 
бағдарламасы едәуір қысқартылған. Жоғарғы сыныптарда алгебраға - 2 
сағат, геометрияға - 1 сағат бөлінген. Бұл әрине анализ бастамаларын иге-
руге жеткіліксіз де, оқушылардың қабілетін ұштауға, дарынын көтеруге, 
ғылыми көзқарастарын қалыптастыруға, логикалық ойлауын жетілдіруге 
уақыт тапшы келеді.  Сөз  соңында  математика дан - геометрия  пәнінен   
оқушыларға  түсіндірген сабақтан мысал  ұсынып отырмын: 
Екі жақты бұрыш. Перпендикуляр жазықтықтар.
Сабақтың  мақсаты:  а)  Екіжақты  бұрыш,  екіжақты  бұрыштың 
сызықтық  бұрышы,  перпендикуляр  жазықтықтар,  перпендикуляр 
жазықтықтардың белгісін үйрету.
ә)  Оқушылардың  кеңістіктік  елестетулерін  пайымдау  негізінде 
стереометриялық  фигуралардың  фундаментальды  білімдерін,  ой-
өрістерін, қабілеттерін, қиялдарын дамыту.
б)  Алған  білімдерін  есептер  шығаруда  тиімді  қолдану,  өз  бетімен 

279
278
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ
есептер шығару, практикада қолдану, сызбаларды эстетикалық талғаммен 
орындауға баулу.
Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, кеңістіктік фигуралар, 
тест жазылған парақтар.
Сабақтың әдісі: Жаңа технология, практикалық әдіс, модульдік тех-
нология.
Сабақтың жоспары: 
1. Бағытты-мотивациялық кезең.
• Ұйымдастыру - оқушы назарын сабаққа аудару.
• Үй тапсырмасын сұрақ-жауапты  тексеру арқылы жаңа сабаққа тірек 
болатындай оқушылар білімін белсендендіру.
2. Жаңа сабақты түсіндіру кезеңі.
• Жаңа тақырыптан  мәлімет  беру.
• Тарихи мәлімет.
• Жаңа сабақты бекіту.
• Шығармашылық тапсырма.
• Есептер шығару.
3. Рефлексивті-бағалау кезеңі.
• Тест алу.
• Сауалнама.
4. Үйге тапсырма.
Сабақтың жүрісі
Бағытты  -  мотивациялық  кезең.  Мұғалім  оқушылармен 
амандасқаннан  кейін,  сабаққа  назар  аудару  үшін  көру  арқылы  есте 
сақтауларын  шынықтыру  мақсатында  жаттығу  жүргізеді.  (1  слайд). 
Слайдта  түрлі  сандар  жазылған,  жиырма  секунд  слайдтағы  сандарды 
есте сақтап, слайд жабылғаннан кейін есте қалғанын жазуы тиіс, 9-11 сы-
нып оқушылары 16-ға жуық санды есте сақтаған болса, онда оның көру 
арқылы есте сақтау қабілеті жоғары деп бағаланады.
Үй тапсырмасын тексеру: 
1. Түзу мен жазықтық өзара қалай орналасады?
2. Осы орналасуды кеңістікте  көрсет? 
3. Түзу мен жазықтық арасындағы бұрыш дегеніміз не?
4. Оны көрсет?
5. Үйге берілген есептерін тексеру.
6. Үй тапсырмасын қорытындылау.
Жаңа сабақ түсіндіру кезеңі
Мұғалім: Жаңа сабақты  әл-Фарабидің қанатты сөзімен бастаймын. 
(слайд  №2),  сабақта  сендерге  шабыт  тілеймін,  ол  шабыт  мынандай 
еңбектермен келеді.(слайд №3)
БІЛІМ БЕРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ, ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
ПРОБЛЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ, ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ
Жаңа сабақ тақырыбы (слайд №4), дәптерлеріңе сабақ тақырыбын 
жазыңдар. (Жаңа сабақты түсіндіру екі жақты бұрыштарға суретті мы-
салдар  келтірілген  №5  слайдқа  назар  аударудан  басталады.  Оқушылар 
мұғалімнің көмегімен екіжақты бұрышқа анықтама құрайды.) 
Анықтама: Екіжақты бұрыш деп ортақ бір түзумен шектелген екі 
жарты жазықтықтан тұратын фигураны атайды. (Әрі қарай № 6-7 слайд-
тар бойынша сабақ түсіндіріледі).    
Тарихи  мәлімет.  (Слайд  №8,  оқушының  көпжақты  бұрыштарды 
өлшеу туралы тарихи мәліметі тыңдалады.) 
Жаңа сабақты бекіту. (Өтілген жаңа тақырып бойынша сұрақ-жауап 
жүргізіледі. Слайд №9) 
Шығармашылық тапсырма. (Оқушыларға алдарында жатқан парақ 
арқылы үшжақты, төртжақты және көпжақты бұрыштарды жасауға тап-
сырма беріледі.) 
Есептер шығару. (Сыныпта № 67, 68, 69, 70 есептері шығарылады)
Рефлексивті-бағалау кезеңі
Тест алу (Слайд №10, бірін-бірі бағалайды, слайд №11 жауап кілті, 
бағалау бағамы.).
Сабақ жөнінде сауалнама:
• Бүгінгі сабақ жөніндегі пікірің қандай?
• Жаңа сабақта саған не ұнады?
• Жаңа  тақырыптың  қиын тиген жері?
• Жаңа тақырыпты  талдауға белсене қатысуға болған себеп?
Үйге тапсырма

жүктеу/скачать 2,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: