Б. Адамбаев апық
жүктеу/скачать 4,19 Mb. Pdf көрінісі
|
adambaev baltabai khalyk danalygy
| сұрау ы бар
деген секілді киіз үйді ң ағ ашы , киізі, ішкі- тысқы мүлі ктеріні ң көпшілігі осы бір шағын хальіқ ше жі - ресінде тіркелген. Тұрмыс. салтпен б ай ла ныс т ы туған м а қа л - м ә т е л д е р д і ң бі рсыпырасы ы д ы с - ая қ ты м ыса л еткен: С ы р л ы аяқтың сыры кетсе де, сыны кетпейді; К а з а н а у з ы жоғары; Қ өнек- тен иіош ы ған бие оңбас; Б ір бие саба б о лм а с дейтін ма- қ а л д а р д а ш а р у ан ы ң кейбір көне ы ды ст а р ы н ың а т т а р ы да саіқталған. Аттан а й р ы л с а ң да, ертоқымнан а й р ы л м а ; Ж а б у ж ауы ннан сащтайды, жады ж ауы рдан сақтайды дейтін н ү с қ а л а р да н а ғ ыз аттылы, түйелі ел ді ң түр мысын елестетеді. Қыс қа с ы, х а л ы қ м а қ а л - м әт е л д е р і н д е қ а з а қ ш а р у а л а - рының т ұрмыс- сал ты, әдет-ғұрпьі, се ні м- на нымы ж а н - ж а қ т ы бейнеленген. С он д ық т а н да м а қ а л - м әт е л д е р д і х а л ы к өмірінің айнасы деуге болады. Өмір топыр а қпен, ауа мен, сумен жә не күн сәулесі мен тығ ыз б ай ла ныс т ы екенін х а л ы қ кәріп-біліп, о л а р жа й- ында да өздерінің ой қ о р ы т ы н д ы л а р ын , а н ы қ т а ғ а н д а р ы н ма қ ал - м ә т е л г е түсірген. Т іл тиексіз, а уа иіексіз; Ө зен ж а ғ а л а ға н н ы ң өзегі талмас деп ауа мен судың өмір үші н ал ат ын орнын д ұрыс б а ғ а л а ғ а н . А й ортақ, к ү н ортақ; А й - а йды ң аты б а с қ а , әр а й д ы ң оты б а сқ а деп ма лм е н кү- 49 не л тк е н ш а р у а күн ж ы л уы н ың , ж ы л мезгілінің өмі рлі к мәнін а й ы р а білген. Т а б и ғ а т т у р а л ы ш а р у а ұ ғ ы мы ғ ылыми зерттеуге емес, ті келей б а қ ы л а у ғ а негізделген. С онд ы қ т ан ол өзінің ма- қ а л - м ә т е лд е р і н д е әрбі р қ ұ б ы л ы с т ы ң ішкі б а й ыб ын а б а р а 'бермейді, көбінесе с ыр т қ ы көрінісін бейнелейді. Ш а ғ а л а к е л м е й жаз б олм ас, и іа ң қ а н к е л м е й боз болм ас; Қ а р ға ц а ң қ ы л д а с а , қ а р а суьщ боло.ды, қ а з қ а ң қ ы л д а с а , жаз бо- л а д ы ; Ж а м а н түйе ойнақтаса, жұт болады-мыс. Х а л ы қ фи л ос о фи я с ы қ а р а п а й ы м б а қ ы л а у д а н ж ә не тұрмы с қ а ж е т і н е н туған. А й қ о р а л а н с а , арьісықды сайла, к ү н қүлақтанса, к ү р е гің д і с айла; Қараиіа, к^ауыс — кәрі- қүрт аңды тауыс дейтін м а қ а л д а р ш а р у а н ы т а б и ғ а т құ- б ыл ы с т а р ы н а н с а қт а н д ы р а д ы . Ад ам — т а б и ғ а т т ы ң бал асы, б і р а қ ол еңбек қ ұ р а л д а - ры жетілі п, т е х н и қ а л ы қ прогреске же т ке нш е оның үл ы «мес, «қ ү лы » болған. Т а б и ғ а т т ы өз қ а ж е т і н е ы ңғ а й л а у ор н ын а , оған өздері бейімделіп, күнелткен. Әсіресе н ұқыл м а л м е н күн көрген ш а р у а л а р д ы ң тұрмысы, тіршілігі же р ы ңға йын а, а у а р а й ын а т о л ы қ тәуелді болды. Қыста қы р- ға қонба, жазда сайға қонб а; Қ ы сы ң қатты болса, қа- мысты ж ерді са ға ла ; П а н а с ы з болса, таудан без деген « н ұ с қ а у л а р » соны көрсетеді. Ж е р ш а р ы шексіз емес, дүние кеңістігінде ал а т ын орны ш а м а л ы екенін бұлт ала, жер ш а л а деп х а л ы қ дү- р ы с а ң ға р ғ ан . Т а б и ғ ат т ы ң әзі рге а д ам білмейтін с ы р л а р ы көп, б і ра қ білуге б ол м а й т ын ы жоқ. Соны сезген х а л ық көт ерілген а у ы р емес, к ө р ін ген алы е емес дейді. Адам ж о л а у ш ы тәрізді; дүниеге келеді, кетеді. Тек х ал ық , қ о ғ а м қ а л а д ы . Х а л ы қ қ а р т а й м а й д ы , қ а р а ж е р к а р т а й м а й д ы . Б і р а қ бүл қ о ғ а м өзгермейді деген сөз емес. Қ о ғ а м үнемі ж а ң а р ы п , ж а с а р ы п тұрады. жүктеу/скачать 4,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|