Бағдарламасы (Алматы, 2011) негізінде құрастырылған
Өзін-өзі тексеретін сұрақтар
жүктеу/скачать 1,03 Mb. Pdf көрінісі
|
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ОРТАҒАСЫРЛАР ТАРИХЫ
- Бұл бет үшін навигация:
- Əдебиет: Аманжолов К. Қазақстан тарихы. А.,2004. 154-159 бб. Қазақстан тарихы. IІ том. А., 1998. 154-159 бб. №11 дəрiс
- Дəрістің мақсаты
- Дəрістің мазмұны
| Өзін-өзі тексеретін сұрақтар:
1. Əбілхайыр ханның билікке келуі неше жылға созылған? 2. Əбілхайыр хандығындағы көшпелі тайпалар наразылығы немен байланысты? Əдебиет: Аманжолов К. Қазақстан тарихы. А.,2004. 154-159 бб. Қазақстан тарихы. IІ том. А., 1998. 154-159 бб. №11 дəрiс Тақырып: Ноғай Ордасы Қарастырылатын сұрақтар: 1. Ноғай Ордасының құрылуы 2. Орданың аумағы мен этникалық құрамы 3. Ноғай Ордасының саяси-əкімшілік құрылысы Дəрістің мақсаты: Қазақстан тарихында маңызды орны бар Ноғай Ордасы тарихы мен ортағасырлық орыс деректеріне сипаттама беру. Дəрістің мазмұны: ХҮ ғасырдың алғашқы ширегінде Қазақстанның солтүстік-батыс жəне орталық аймағында екі үлкен иеліктің – Ноғай Ордасы мен Əбілхайыр хандығының пайда болуына əкелді. Қазақстанның орталық, батыс жəне солтүстік-батыс бетінде бірнеше тəуелсіз феодалдық иеліктер құрылып, олардың арасында билік үшін күрес толассыз жүрді. Осындай жағдайда Жошы əулетіндегі Шайбанның ұрпағы Дəулет Шайх-оғлының баласы Əбілхайыр саяси өмір сахнасына шықты. Яғни Шайбани балалары уақытша үстемдік алды. Орталық жəне Солтүстік Қазақстан тайпаларын билеп отырған топтардың қолдауымен ол 1428 жылы Тура өңірінде (Батыс Сібір) хан болып жарияланды. Оның хандығының құрамына Қият, Маңғыт, Шынбай, Найман, Қарлұқ, Үйсін т.б. тайпалар кірді. Шығыс Дешті Қыпшақтың феодалдық бытыраңқы жерлерін біріктірген "көшпелі өзбектер мемлекетінің" яғни Əбілхайыр хандығының Қазақстан тарихында елеулі орны бар. Оның иелігі Ноғай Ордасының шығыс бетін, батыста Жайыққа, шығыста Балқашқа дейінгі, оңтүстікте Арал теңізі мен Сырдың төменгі ағысына, солтүстікте Тобыл мен Ертістің орта ағысына дейінгі жерлерді қамтыды. Ноғай Ордасы Еділ мен Жайық арасындағы жерді мекендеді. Орталығы Жайықтың төменгі саласындағы Сарайшық қаласы болды. Ноғай Ордасының негізін қалаған Едіге 1396-1411 жж. Алтын Ордада бүкіл билікті өз қолынан шығармай, оны өзі тағайындаған хандар арқылы басқарды. Ол 1399 жылы Литва-Польша əскері мен Тевтон ордені рыцарьларының біріккен жасақтарына күйрете соққы беріп, 1408 ж. орыс əскерлерін талқандап, Мəскеуге дейінгі жерлерді бағындырды. Ноғай ордасы маңғыттардан тұрды. Оның құрамында қоңырат, найман, арғын, қаңлы, алшын т.б. болды. Оның басшылары арасында билік үшін күрес болып жатты. Нəтижесінде Ноғай орасы құлап, орнына Қазан, Қырым, Астрахан хандықтары құрылды. Көшпенді халқы Қазақ Ордасына қосылды. Ноғайлы кезеңінен Қазақ даласына атағы шыққан Асан қайғы, Шалкиіз, Доспамбет, Қазтуған жыраулар мен Жиренше шешен, Қарашаш ана тəрізді ақылгөйлер, сонымен бірге көп томнан құралатын «Қырымның Қырық батыры» туралы ұзақ жыр дастан қалды. жүктеу/скачать 1,03 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|