3-ші дәріс жоспары
Статистикалық физиканың негізгі қағидалары. Макроскопиялық система және оның микро, макро түрлері (1 сағат).
Дәріс мазмұны
Макроскопиялық система дегенде көптеген молекулалардан тұратын газ, сұйық және қатты денені айтамыз. Молекулалар саны өте көп болса да олар негізінен бірдей молекулалардан тұрады. Мысалы: су негізінен молекуласынан тұрады. Ауа 2 түрлі газдан тұрады: оттегі 20%, азот 78%, бірақ ол екеуі де екі атомды молекула және салмақтары шамалас болғандықтан, ауаны да біртекті деп қарастыруға болады. Сонымен термодинамиканың негізі 2 зат: ауа мен су. Сонымен қатар молекулалардың еркіндік дәрежелері бар. Молекулалық физикада еркіндік дәреже і деп белгіленеді. Ал статистикалық физикада еркіндік дәрежесі f негізінде тәжірибеде кездесетін жағдайда 6-дан аспайды, бірақ статистикалық физикада еркіндік дәрежесі кез келген натурал сан болуы мүмкін.
Еркіндік дәрежесі – еркін өзгеретін шама. Әрбір еркіндік дәрежесіне бір координата, бір жылдамдық сәйкес келеді, яғни 2 параметрі бар (2f). Мысалы: инертті газдар: аргон, гелий f=3 олардың координаталары 3-ке тең (х,у,z), соған сәйкес жылдамдықтардың үш проекциялары бар .
.
Сонымен бір атомды газдың алты параметрлері бар, бұл еркін параметрі деп есептелінеді. Еркін дегеніміз уақыттың кез келген мезгілінде еркін өзгереді. Системада N молекула бар, әрқайсысының 2f параметрі бар. Сонда жалпы параметрдің саны N2f. Осы параметрлер арқылы анықталынатын барлық 2fN системаның шамалары микрокүйлер деп немесе микрожағдайлар деп аталынады. Іс жүзінде оларды түгелдей анықтау мүмкін емес, бір молекуласы анықталып жатқанда, екіншісі өзгеріп кетеді немесе керісінше.
Термодинамикалық шамалар Р, V, Т және тағы басқа арқылы анықталынатын күйлерді макрокүйлер немесе макрожағдайлар деп аталынады. Макрокүйлер көптеген микрокүйлерден тұрады. Статистикалық физиканың мақсаты микро және макрокүйлерді анықтау, ол үшін ықтималдық теоремасын қолданады.
Достарыңызбен бөлісу: |