Бағдарламасы syllabus семестр 5 оқу аптасынан және сессия аптасынан тұрады. Пәннің көлемі кредитті құрайды
-ОЖСӨЖ тақырыбы: Абайдың сын туралы пікірі СӨЖ тақырыбы
жүктеу/скачать 0,96 Mb.
|
Қазақ әдеби сынының тарихы, З.Ж.Мүтиев
- Бұл бет үшін навигация:
- 20-СОӨЖ тақырыбы
- Әдебиеттер (негізгі, қосымша)
- Он бірінші апта №11 дәрістің тақырыбы: Әдеби шолу. Қарастырылатын мәселе
| 19-ОЖСӨЖ тақырыбы: Абайдың сын туралы пікірі
СӨЖ тақырыбы: Сын туралы өз пікірлеріңді білдіріңдер №10 практикалық сабақтың тақырыбы: Ақын-жазушылардың сынға көзқарасы. Тапсырмалар: 1. Қазақ ақын-жазушыларының әлеуметтік ой-пікірлерді молайтудағы ықпалы 2. Қазақ авторларының алғашқы сын туралы айтылған пікірлері. 20-СОӨЖ тақырыбы: Сынның шыншылдығы дегеніміз не? СӨЖ тапсырмалары: Сынның шыншылдығы туралы өздеріңнің ой-пікірлеріңді білдіріңдер Есеп беру түрі: Конспектілеу Әдебиеттер (негізгі, қосымша): 1. Б.Бурсов. Критика как литература, «Звезла»., 1973 №6, 207-б. 2. В.Кожинев. Критика как компонент литературы, М. 1976. 3. Л.Новиченко. Критика есть література, «Вопросы литературы», 1971, №10, 5-б. 4. К.Сейдеханов. Әдебиет жанашыры, А.1972 Он бірінші апта №11 дәрістің тақырыбы: Әдеби шолу. Қарастырылатын мәселе: Әдеби шолудың міндеттері Әдеби шолудың маңыздылығы Әдеби шолудың анатомиялық құрылымы Қазақ елінің өнегелі ұлдарының ісімен қызметіде орайын тауып әнгімеленгген. Қазақтың мәдени өмірінде тұңғыш рет жарық көрген «Түркісчтан уалаяты» газетінің алғашқы санынан бастап өзінің еліне, отанына адал қызмет етіп, еңбек сіңірген адамдарды қадірлнп, оған сый құрмет көрсету қажеттігін ескеріп отырды. «Дала уалаятының газеті» әдебиетпен өнерге, аңызбен жырға, тарихи шежірелерге байланысты орасан, зор материалдар жариялап, елдің санасын ояту бағытында үлкен еңбек сіңірді. Аннотация, рецензия, шығармашылық портрет, мақала сияқты сын жанрлары негізінен әдеби өмірдің бір ғана құбылысын, не мәселесін қарастырып, сол төңіректе ғана сөз қозғайды. Олар әдеби процесстен үзік-үзік мағлұматтар ғана береді, мүмкіндіктері шектеулі. Ал, көркемдік дамудың тұтас көрінісін жасап, ондағы басты тенденцияларды анықтау шолудың еншісінде. Өйткені, әңгіме аннотация мен рецензияда бір кітап, шығармашылық бір жазушы, мақалада бір мәселе жайлы, яғни әдеби процесті құрайтын жекелеген фактілер маңында ғана өрбіп, одан әрі өрістей алмайды. Атынан-ақ көрініп тұрғандай, көркем әдебиетте жүріп жат,ан өмірдің біртұтас көрінісін жасау әдеби шолудың басты мақсаты болып табылады. Бұл- оңай шаруа емес. Бүкіл әдебиетте болып жатқан көркемдік құбылыстарды шолу үшін сыншының өзі де осыларды шола алатын, көре алатын биікте тұруы қажет. Әдеби дамудың шымырлаған ағыстарын көре білу үшін сыншының әдғеби, қоғамдық ғылымдармен жан-жақты қарулануы керек. Онсыз өзеннен қармақсыз балық ұстаймын деумен бір. Демек, әдеби шолудың негізгі зерттеу объектісі әдеби өмір де, мақсаты соны шолып, пікір білдіру екен. Негізгі мәселе – сыншының әдеби өмірді, даму бағыттарын қалай көре білуінде, даму бағыттарын айқындайтын әдеби фактілерді дұрыс айыра алуында. Көркемдік даму процесі ылғи да бір бағытта бола бермейді; шығармашылық ізденіс жолында аяқтың шалыс түскен тұстары да, қиындықпен келген жетістіктері де қатар жүріп жатады. Дарияның негізгі ағысы тереңінде жататыны сияқты әдеби дамудың басты бағытын айқындайтын құбылыстар да бірден көзге шалына бермейді. Оның үстіне жаңалықтың қашанда қиындықпен келетіні, өзіне жолды күреспен ашатыны тағы бар. Әдеби өмірде туындап жатқан сандаған құбылыстардың қайсысы жаңалық, қайсысы кемшілік, қай бағыттың болашағы бар, немесе өткінші қажеттіліктерден туындаған уақытша ғана нәрсе екендіктерін айқындау сыншыдан жан-жақты білімдарлықпен қатар әдеби түсінікті де, яғни әдеби көрегенділікті де қажет етеді. М.Әуезовтың елуәншә жылдардың соңындағы жастар поэзиясын шолған «Жыл келгендей жаңалық сеземіз» атты мақаласынан қлы жазушының әдеби көрегенділігіне таң қаласыз. Сол кездегі жас ақындар І. Мәмбетовтің, Т. Шапошевтің, Т. Молдағалиевтің, С. Жиенбаевтың, Қ.Мырзалиевтің алғашқы өлеңдерінен-ақ олардың болашақтарының үлкен екендіктерін дөп басып, болжай білген. Әдеби шолудың сынның басқа жанрларынан басты ерекшелігі – шолынып отырған әдебиет объектісінің шынайы көрінісін жасау. Ал әдеби өмір дегеніміз – жекелеген әдеби фактілердің, құбылыстардың жиынтығы. Олардың барлығын қамту қиын: қажеті де шамалы. Сондықтан сыншы үшін аса күрделі де қиын міндет – сан алуан фактілерді ажыра біліп, сол фактілердің негізіндебарып әдеби өмірдің шындығын айту. Демек, сыншы алдымен әдеби фактілермен жұмыс жасайды. Сол фактіліреді танып барып, көркемдік процестің күрделі мәселелерін тани алады екен. Сыншының сыншылық қасиеттері өзіне қажетті фактілерді дұрыс іріктеп алудан әдеби өмірді бақылау барысындағы ойларын дәлелдеуге дәйек боларлық деректерді ұтымды пайдаланудан көрінеді. Білімдарлық пен шеберліктің де қажет болар кезі – осы тұс. Әдеби өмірдің негізгі фактілеріне жаңа кітіаптың шығуы, дарынды қаламгердің көрініп, ол туралы түрлі қоғамдық пікірлердің айтылуы, әдеби айтыстар сияқты оқиғалар жатады. Жыл сайын жүздеген кітап шығады. Бір қарағанда бәрі де – әдеби оқиға. Бірақ, солардың ішінде бірлі- жарымы ғана шын мәніндегі әдеби оқиға болып, оқырман назарын аударуы немесе кейбір шын шығармалар бірыңғай кітаптар тасқынынан шыға алмай, тасадща қалып қоюы да мүмкін. Міне, осы жерде сыншы осылардың барлығын жіті көзбен қарап, сана сарабынан өткізіп, жақсы мен жасықты ажырата біліп, әдебиеттің шырылдаған шындығын айта білуі керек. Дәрістің топтама-тәсімі ( тірек конспектісі немесе тезистер) жүктеу/скачать 0,96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|