Бағдарламасы syllabus семестр 5 оқу аптасынан және сессия аптасынан тұрады. Пәннің көлемі кредитті құрайды
-ОЖСӨЖ. Тақырыбы: Халықтың өзін-өзі танып білуі. СӨЖ
жүктеу/скачать 0,96 Mb.
|
Қазақ әдеби сынының тарихы, З.Ж.Мүтиев
- Бұл бет үшін навигация:
- 8-СОӨЖ тақырыбы
- Бесінші апта №5 дәрістің тақырыбы: Шығармашылық портрет. Қарастырылатын мәселелер
| 7-ОЖСӨЖ. Тақырыбы: Халықтың өзін-өзі танып білуі.
СӨЖ тақырыбы: Сынның өмірмен байланыстылығы. №4 практикалық сабақтың тақырыбы: Сынның халықтығы. Тапсырмалар: Сынның халықтығы дегеніміз не. Қандай жағдайда сын халықтық болады. 8-СОӨЖ тақырыбы: Әдеби сын принциптері туралы түсінік СӨЖ тапсырмалары: Әдеби сын принциптерінің маңызы Есеп беру түрі: Конспектілеу Әдебиеттер (негізгі, қосымша): 1. О.Сәрсенбаев. Әдеби сын және оның көркемдік қасиеті. «Қазақ әдебиеті», 1983, мамыр. 2. Ю.Суровцев. О научно-публицистической природе критики. «Зведа», 1975, №4, 192-б. 3. В.Г.Короленко. Он томдық шығармалар жинағы, Х том, М, 1956, 484-б. 4. Т.Кәкішев. Сын сапары, А. 1971. 2. К.Сыздықов. М.Әуезов - әдебиет сыншысы, А. 1973. 3. Б.Бурсов. Критика как литература, «Звезла»., 1973 №6, 207-б. 4. В.Кожинев. Критика как компонент литературы, М. 1976. 5. Л.Новиченко. Критика есть література, «Вопросы литературы», 1971, №10, 5-б. 6. К.Сейдеханов. Әдебиет жанашыры, А.1972. 7.А.В.Луначарский. Шығармалар жинағы, 8 том, 1967, 122 б. Бесінші апта №5 дәрістің тақырыбы: Шығармашылық портрет. Қарастырылатын мәселелер: Шығармашылық портрет дегеніміз не? Шығармашылық портреттің негізгі объектісі Шығармашылық портреттің талданылуы Талай ғасырдан бері халықтың рухани азығы болып келген ауыз әдебиеті э,стетикалық мұратты қалыптастыру барысында елдік пен ерлікті әсемдікпен сұлулықты, әделдік пен имандылықты ардақтауды, жалғандық пен жамандықтан, зорлық пен зомблылықтан, ажарсыздық пен көріксіздіктен жиренуді үрету, ұғындыру арқылы жұрттың көркемдік талап талғамын жетілдіруге озық өнегесі бар ауыз әдебиеті көне дәуірде де, бүгінгі замандарда өзінің ықпалынан арылған жоқ. Сол сияқты «ата балаға, көпті көрген көне жаңа талап жасқа сын айтып, болашағына болжау жасау- қазақ елінде ежелден келе жатқан дәстүрлердің бірі» екендігін еске алғанда, қазақтың билер және шешендік сөздерінен нелер шұрайлы ойларды кездестіреміз. Қазақ халқының бай ауыз әдебиетінің эстетикасын терең зерттеп, мән мағынасын жварқырата түсіндірсек, әр халық өзінің дүние танымының шама шарқына қарай адамзат мәдениетіне үлес қоса алатындығын, түйінді ойлар мен қомақты пікірлер айта алатындығын байқаймыз. Қазақ ауыз әдебиетінде тамаша үлгілерінде әсіресе, ақындар айтысында халықтық эстетиканың таным түсінігін қалыптастырадын шырайлы өрнектер жиі кездеседі. Айтылар ой, қорыта пікір, бере баға өнердің, әсіресе сөз өнепрінің қадыр қасиетін өнерпаздың дарын қуатын айқындайтын халықтық эстетиканың әр палуан принциптері бой көрсетеді. Әдеби сындағы шығармашылық портрет жанры жайлы пікірлерде әлі де басы ашылып нақтыланбаған мәселелері баршылық. Қазіргі кездегі жанрлық жіктелуден гөрі ара жіктері бір-бірімен жақындасып, жымдасып, араласып, жойылып жатқан құбылыстар шығармашылық портретте де байқалады. Тіпті, жанрдың терминдік атауы да түрліше жазылып жүр. Көп реттерде әдеби портрет, портреттік очерк, нақтылы қаламгер туралы мақала, эссе бір—бірінің синонимі ретінде қолданылып, ажыратылмайды. Шынында да бұлардың мағыналарының жақын екендігі рас, бірақ бір емес. Объектінің, айтар ойдың сыпатына орай, сынның мүмкіндіктері кейде «ұлғайып», кейде кішірейіп, жанрлық түзілуіне тікелей әсер етіп отыруының нәтижесінде жіктелістер туумен бірге басқалармен аралас құралас та күшейіп жатады. Жоғарыдағы түрліше атауларды да осы тұрғыдан түсіну қажет. Көркем әдебиеттегі басты тұлға-суреткер. Сондықтан қандай да бір әдеби шығарма, құбылыс жайлы әңгіме еткенде, оның авторына соқпай өту қиын. Әдебиет туралы пікір білдіру – белгілі бір дәрежеде жазушы жайлы да әңгімелеу. Ал жазушының шығармашылығы хақында пікір айту жайлы жалпы әдеби сынның басты міндеттерінің бірі. Сондықтанда Б.Бурсов айтқандай, әдеби сын да суреткер жүріп өткен шығармашылық жолдармен жүріп, көріп, сана сарабынан өткізетіндей. Бұл жолда жазушы көркемдік жинақтаулар жасаса, сыншы осылардың барлығын ой көзінен, талдаудан өткізіп, ғылыми қорытындылар түйеді. Сол себепті де сын жанрларының өзіндік белгілері айқындала бастаған кездің өзінде-ақ жеке қаламгердің суреткерлік болмысын көрсетуді мақсат тұтқан шығармашылық портрет жанры жиі көрінді. Л.П.Гроссман сынның 17 түрлі жанры бар деп көрсеткенде, алдымен әдеби портретті атаған. Бұл жерде әдеби портреттің іштей әлі жіктеліне қоймағандықтан оның негізі біз қарастырып отырған шығармашылық портрет болды деп топшылаймыз. Шығармашылық портреттің негізгі объектісі суреткер дегенде оның шығармашылығына ден қойылады. Өмірбаяндық, естелік, толғаныс, құжат сияқты түрлі мағлұмат-әдістер кеңінен қолданылуы мүмкін. Бірақ, осының бәрі белгілі бір шамада қажетіне қарай пайдаланылып, жазушының қаламгерлік қолтаңбасын , яғни шығармаларының өзіндік болмыс-бітімін, өзгешелік сипаттарын ашуға қызмет етеді. Ал, шығармаларды таладп, бағалауда негізінен аналитикалық талдау тәсілдері де қолданылады да басқалары оған қосымша көмекші әдістер болады. Дәрістің топтама-тәсімі ( тірек конспектісі немесе тезистер) жүктеу/скачать 0,96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|