Бағдарламасының магистранттарына ӛзіндік жұмыстарды орындауға арналған Әдістемелік нҧСҚАУ
жүктеу/скачать 1,02 Mb. Pdf көрінісі
|
мәтін лингв Әдістемелік нұсқау 2024
- Бұл бет үшін навигация:
- Мақсаты: Мәтін бӛлшектері, оның композициялық бӛлімдерін анықтау. Қысқаша мазмҧны
| Пайдаланылатын әдебиеттер тізімі:
9-ТАҚЫРЫП: Мәтін бӛлшектері, оның композициялық бӛлімдері Дәріс жоспары: 1.Мәтінді кӛлемдік-прагматикалық бӛлшектеу 2.Бӛлшектеудің түрлері Мақсаты: Мәтін бӛлшектері, оның композициялық бӛлімдерін анықтау. Қысқаша мазмҧны: Морфологиялық тұлғалар, оның ішінде сӛз таптары да кей жағдайда стильдік жүк арқалай жұмсалуы мүмкін. Стильдік қызметті етістік және есімдік сияқты сӛз таптары да атқара алады. Бұйрық мәніндегі етістіктер кейде 1.Смағұлова Г. Мәтін лингвистикасы. – Алматы, 2002 ж. 2.Есембеков, Т.О. Кӛркем мәтін теориясы - Алматы: Қазақ университеті, 2015.- 186 б. 3.Есембеков, Т.О. Кӛркем мәтін поэтикасы: оқу құралы .- Алматы: Қазақ университеті, 2012.- 228 б. 4.Жармакин О.Қ., Мағзұмов Қ.Б. Мәтін лингвистикасы. Оқу құралы. – Павлодар: Кереку, 2011. 5.Оразбаева, Э.Б. Кӛркем мәтінді лингвистикалық талдау [Электрондық ресурс]: пәнінің лекция жинағы / Э.Б. Оразбаева.- Шымкент, 2012. 6.Әбдікәрім, Т.М. Қазақ тіл білімінің ғылыми зерттеу негіздері - Алматы: Эверо, 2014.- 288 б. 7.Әлкебаева, Д.А. Қазақ тілінің прагмастилистикасы [Мәтін] / Д.А. Әлкебаева.- Алматы: Зият-Пресс, 2007.- 244 б. 21 стильдік мақсатта, кекесін немесемысқыл мәнінде, кейде тілек, ӛтініш мәнінде жұмасалады. Кейде олар әр түрлі кӛңіл күйді де білдіреді. Етістіктің шақтық тұлғалары да бірқатар орындарда стильдік мәнде жұмсала алады. Кӛркем шығарманың стильдік даралығын ұйымдастырып белгілеуде тілдің құрылымдық, синтаксистік құралдарының қызметі ерекше. Жазушы үшін оның сӛйлемдерінің құрылысы мен кӛлемі, байланысу тәсілдері мен бір-біріне орналасу реттері бәрібір емес. Сондай-ақ сӛйлем ішіндегі сӛздердің орын тәртібі, айтылу ырғағы, керек десеңіз, тыныс белгілеріне дейін белгілі бір жүк арқалап, стильдік кӛркемдік қызмет атқарып тұрады». Хабарлы, сұраулы, лепті, бұйрықты сӛздер автор сӛзінде де, кейіпкер сӛзінде де әр түрлі стильдік реңк білдіре алады. Кейіпкердің аузынан шыққан сӛзінен оның ойы, кӛзқарасы қоса кӛрінеді. Кейіпкер сӛзі оның дүниетанымын, пікір таласын, мінез қырларын береді. Кейіпкер тіліндегі хабарлы сӛйлемдер де сол бейненің бір қырын танытады. Хабарлы сӛйлемдер тәрізді сұраулы, бұйрықты, лепті сӛйлемдер де кейіпкер тілінде әр түрлі мағыналық реңктерге ие болады. Мұндай сӛйлемдер үстемеленіп жұмсалуы арқылы кейіпкерлердің сезімін, кӛңіл –күйін тереңдете, күшейте суреттейді. Хабарлы, сұраулы, лепті, бұйрықты сӛздер автор сӛзінде де, кейіпкер сӛзінде де әр түрлі стильдік реңк білдіре алады. Кейіпкердің аузынан шыққан сӛзінен оның ойы, кӛзқарасы қоса кӛрінеді. Кейіпкер сӛзі оның дүниетанымын, пікір таласын, мінез қырларын береді. Кейіпкер тіліндегі хабарлы сӛйлемдер де сол бейненің бір қырын танытады. Хабарлы сӛйлемдер тәрізді сұраулы, бұйрықты, лепті сӛйлемдер де кейіпкер тілінде әр түрлі мағыналық реңктерге ие болады. Мұндай сӛйлемдер үстемеленіп жұмсалуы арқылы кейіпкерлердің сезімін, кӛңіл –күйін тереңдете, күшейте суреттейді. Әр жазушының ӛзіне тән сӛз қолдану тәсілі оның суреткерлік шеберлігіне байланысты. Кӛркем шығармада кейіпкер бейнесін беруде кейіпкер тілінде қолданылған қаратпа, қыстырма сӛздердің де ӛзіндік қызметі бар. Синтаксистік стилистикада синонимдердің орны ерекше. Синтаксистік синоним болу үшін мынадай шарттардың орындалуы қажет: синтаксистік қатынас болуы қажет, құрылымдардың лексикалық құрамы бірдей болуы тиіс, мағыналық жақындық болуы тиіс. Синтаксистік құрылымдардың синонимдік қатар түзуінің тағы бір шарты – олардың арасында мағыналық, тұлғалық айырмашалақтың болуы. Бұл арада синтаксистік құрылымдар синонимдік қатарға түсу үшін мағыналық жақындықтары болуымен қатар, олардың мағыналары арасында сәл де болса айырмашылық та болуы тиіс. Синтаксистік синонимдерге тән тағы бір белгі – экспрессивтілік пен модальділік. жүктеу/скачать 1,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|