Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9

манжеттің ішкі жағындағы кысым онымен беттесетін жұмсак ұлпалардын кы- 
сымына тең болады. Міне, кансыз әдістің мәнісі осында.
Ауаны шығарғанда манжеттегі және олар жанасатын жұмсак ұлпалардағы 
кысым азаяды. Сонда кысым систолалыққа тең, кднның тығызыдалған арте­
рия аркылы өту мүмкіндік бар, тубулентті ағыс пайда болады (11.13-сурет).
Осы үдерісті алып жүретін тондар мен шулардың
1
сипатын дәрігер ар- 
терияға манжетті кигізіп фонендоскопты орналастырып (яғни жүректен 
үлкен аракашыктыкта) қысымды өлшей отырып тыңдайды. Манжетте қы- 
сымды азайта отырып, канның ламинарлы ағысын калпына келтіру мүмкін, 
ол өз кезегінде естілетін тондардың бірден әлсіреуінен көрінеді. Артерияда- 
ғы ламинарлык ағысқа сәйкес келетін манжеттегі кысым диастолалық деп 
тіркеледі.
Артериялық кысымды өлшеу үшін 11.14-суретте көрсетілген күралдар кол- 
данылады: а — сынапты монометрлі сфигмоманометр; б — металлы мембрана- 
лы монометрлі сфигмотонометр; 
М
— манжет; 
Г —
ауаны толтыру үшін груша; 
Р
— манометр.
' Осы дыбыстардың түсіндірмесін Г.И. Косицкий береді.

11.5. ҚАННЫҢ АҒЫ С Ж ЫЛДАМДЫ ҒЫН АНЫҚТАУ
Қан ағысының жылдамдығын аныктаудың бірнеше әдісі бар. Солардың 
екеуінін физикалық негізін қарастырайык.
Ультрадыбысты әдіс (ультрадыбысты) 
Доплер эффектісіне негізделген (§7.11 
қараңыз). УД-жиілікті электр тербелісінін 1 генераторынан (11.15-сурет) сигнал 
2 УД сәуле шығарғышка және 3 жиілік салыстырғыш кұрылғыға түседі. 4 УД- 
толкын 5 қантамырына өтіп және 
6
қозғалмалы эритроциттерде шағылады.
Шағылған 7 УД-толкын 
8
рад и о каб ыл дағы ш ка түседі де, электр тербелісі- 
не айналып және күшейеді. Күшейтілген электр тербелісі 3 күрылғыға келеді. 
Түскен және шағылған толкындарға сәйкес тербелістер мұнда салыстырылады 
және электр тербелісі түріндегі доплерлік жиіліктің ығысуы бөлінеді:
U
= 
Un
cos 2
k v
t.
(7.62) формуласынан эритроциттердін жылдамдығын аныктауға болады:
и
Ү д
Uo= y —
• 
(П.18)
Ірі қантамырларда эритроциттердің жылдамдығы өспен салыстырғандағы 
орналасуына тәуелді: «өстік» эритроциттер үлкен, ал «кабырғалык» аз жыл- 
дамдыкпен козғалады. УД-толқын түрлі эритроциттерден шағылуы мүмкін, 
сол себептен доплерлік ығысу бір жиілік түрінде емес жиілік интервалы ретін- 
де беріледі. Сондықтан Доплер эффектісі канның тек орташа жылдамдығын 
ғана емес канның әртүрлі кабаттарының жылдамдығын аныктауға мүмкіндік 
береді.
Қанның жылдамдығын өлшеудің электромагнитті әдісі (электромагнитті 
расходометрия) магнит өрісінде козғалатын зарядтардын ауыткуына негіз- 
делген. Болашақта бейтарап жүйе болатын кан оң және теріс иондардан тұ- 
рады.
Сондықтан қозғалыстағы қан ик жылдамдықпен орын ауыстыратын заряд- 
талған бөлшектердің ағыны болып табылады. 
В
индукциялы магнит өрісіндегі 
козғалыстағы 
q
электр зарядына күш эсер етеді (§16.3 караңыз):
F = q vKB.
(11.19)
Егер заряд теріс болса, онда күш 
v
kB
векторлык көбейтіндісіне карама-карсы 
бағытталады.
11.16-суретте көрсетіл гендей әр аттас 
зарядтарға магнит өрісі тарапынан эсер 
ететін күш карама-карсы бағытталған.
Бір кантамыр қабырғасының жанын- 
да оң заряд басым болса, баскасынын 
жанында теріс заряд басым болады. Та- 
мыр кимасындағы зарядтардын таралуы

жүктеу/скачать 28,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: