Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9

(19.9) формуланы ескеріп куат үшін (19.7) түрлендіреміз:
U
_
max
,
_
^ = —
/ptg5. 
(19.10)
Ток күшінің реактивті құраушысының амплитудасы / — бұл идеал конден- 
саторға шынында сәйкес келетін тоқ күшінің амплитудасы (караңыз). Сон- 
дыктан:
I = и
р 
т>
Соо.
(19.11)
(19.11) 
тендікті (19.10) коя отырып және жазык конденсатордың сыйымды- 
лығы үшін өрнекті ашып, орташа куатты аламыз:
U2
Р =
е,е о5
чо tg8.
(19.12)
Umax
кернеу амплитудасының орнына олардың тиімді мәніне қолданамыз:
U ^ - . U = U
Л/2 
или с/ 
= 
и / 2.
эф 
э
tb
max' ' ^
э А
max'
эф
эф
Аламыз:
Р
= і/фСО 
(eenS/l)
tgS.
Осыдан кернеуді электр өрісінің кернеулігі арқылы өрнектеп аламыз:
Р
= 
Е212
со (
e e aS/l)
tg8 = a)£2£E0tg8 
SI.
Осы тендікті диэлектриктің S1 көлеміне бөліп, табамыз:
Я
= 
- у
= co£2ere0tg5
(19.13)
(£деп электр өрісінің тиімді кернеулігі деп түсіну кажет).
(19.6) 
және (19.13) формулаларды салыстыра отырып, екі жағдайда да бөлін- 
ген жылу мөлшері электр өрісініңтиімді кернеулігінің квадратына пропорцио- 
нал екені байкалады. Ол сонымен катар ортаның сипатына, ал диэлектрик өріс 
жиілігіне тәуелді.
Ресейде УЖЖ — аппаратында 40,58 МГцжиілік колданылады, организмнің 
диэлектрлік ұлпаларындағы осы жиіліктегі токтар өткізгіштерге карағанда тез 
кызады.
19.5. ЭЛЕКТРОМАГНИТТІК ТОЛҚЫНДАРДЫҢ ӘСЕРІ
АЖЖ-диапазонындағы толкын ұзындығына тәуелді электромагниттік тол- 
кындарды қолдануға негізделген физиотерапиялыкәдістер екі атауға ие болды: 
микротолкынды терапия (жиілігі 2375 МГц, толкын ұзындығы 12,6 см) және 
ДЦВ-терапия, яғни дециметрлік толкындар терапиясы (жиілігі 460 МГц, тол­
кын ұзындығы 65,2 см).
Қазіргі кезде ең дамыған теория АЖЖ-өрістердің биологиялыкобъектілер- 
ге жылулық әсері. Электромагниттік толкын зат молекуласын поляризация- 
лайды және электрлік диполь сиякты периодты кайта бағдарлайды. Сонымен

катар электромагниттік толқын биологиялык жүйелердің иондарына эсер 
етеді және айнымалы өткізгіштік тоғын тудырады. Осылайша электромаг- 
ниттік өрісте орналасқан заттарда өткізгіштік те, ығысу токтары бар. Мұның 
бәрі заттың кызуына алып келеді. Су молекуласынын кайта бағдарына негіз- 
делген ығысу токтарының мәні зор. Осыған байланысты микротолкындардың 
максимал энергияны жұтылуы бұлшықет пен кан ұлпаларда болса, ал сүйек 
және майлы үлпаларда су аз болғандыктан олар аз кызады.
Электромагниттік толкындарды әртүрлі жұтылу коэффициенттерінің орта 
шекарасында, мысалы, жоғарғы және төменгі су кұрамы бар ұлпалар шека- 
расында жергілікті ұлпалардың кызуына негізделген тұрғын толкындар пай- 
да болуы мүмкін. Ұлпалардың кызуына анағұрлым ұшырайтын канайналымы 
жеткіліксіз ұлпалар болып табылады, сондықтан нашар терморегуляцияға, 
мысалы көздің, шыны дене және баскалары жатады.
Электромагниттік толкындар биологиялык үрдістерге эсер етуі мүмкін, 
ДНҚ және РНҚ макромолекулаларының бағытына эсер етіполар сутекті бай- 
ланыстарды үзеді. Дене бөлігіне электромагниттік толкындар түскенде тері 
бетінен ішінара шағылады. Шағылу дәрежесі биологиялык ұлпалар мен ауа- 
ның диэлектрлік өтімділігінің әртүрлі болуына байланысты. Егерэлектромаг- 
ниттік толкындармен сәулелену алыс аракашықтықта (дистанционды) жүзеге 
асатын болса, онда электромагниттік толкындарының 75%-ғадейінгі энергия- 
сы шағылады. Осы жағдайда куаты жағынан қүрылатын таратқыштың бірлік 
уакытта емделушінің жұту энергиясы туралы айту мүмкін емес. Электромаг- 
ниттік толкындармен сәулелену байланысканда (сәуле тараткыш сәулеленетін 
бетпен түйіскенде) генерацияланған куат организм ұлпалары кабылдайтын 
куатпен сәйкес келеді.
Электромагниттік толкындардың биологиялык ұлпаларға өту терендігі өз 
кезегінде ұлпалар кұрылымы (ең бастысы судын мөлшері) және электромаг- 
ниттік толқындарының жиілігімен аныкталатын толқын энергиясын жүту 
кабілеттілігіне тәуелді. Физиотерапияда қолданылатын сантиметрлі электро- 
магниттік толкындар бұлшыкетке, теріге, биологиялык сұйыктарға тереңцігі 
шамамен 2 см, ал май мен сүйекке — шамамен 10 см өтеді. Дециметрлі толкын 
үшін осы көрсеткіштер шамамен 2 есе жоғары.
Ұлпа күрамының күрделілігіне байланысты ескере отырып микротолкын- 
ды терапияда электромагниттік толкындарының дене бетінен өту терендігі
3—5 см-ге тең, ал ДЦВ-терапияда — 9 см-ге дейін.

жүктеу/скачать 28,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: