Балаларға логопедиялық ықпал жасау, түзету – тәрбиелеу жұмыстарының негізгі бағыттарын бағдарлау. 60 пен бірдей жауабы
Сөйлеудің интонациялық компоненттерінің сипаттамасы.18 бен бірге
жүктеу/скачать 37,55 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Паралингвистикалық тәсілдердің үш түрі барӨңдеу
- Ауызша сөйлеудің дауыстық және дыбыстық сипаттамалары.
- 24.Логопедиялық тексеру принциптері.
| 19.Сөйлеудің интонациялық компоненттерінің сипаттамасы.18 бен бірге
20.Паралингвистикалық қарым-қатынас құралдары. Паралингвистика (гр. para - маңында, жанында және лингвистика) хабарланатын ойдың, пікірдің вербалды (сөзбен білдіру) тәсілдерімен қоса сөйлеу үстінде қолданылатын вербалды емес (тілден тысқары) амалдармен берілуін зерттейтін тіл білімінің саласы; сөйлеу кезінде қолданылатын вербалды емес тәсілдердің жиынтығы. Паралингвистикалық тәсілдердің үш түрі барӨңдеуФонациялық тәсіл, оған дыбыс әуені, оның күші, кідіріс, дауыс мәнері жатады; Кинетикалық тәсіл, оған ым, бет, қол қимылы, дене қозғалысы жатады; Графикалық тәсіл, оған әріптер мен тыныс белгілері қолтаңбасының түрлері, әріп таңбаларын айырбастайтың қосымша символдық белгілер (§, т.б.) жатады.[1] Сөйлеу кезінде паралингвистикалық тәсілдер үш түрлі қызмет атқаруы мүмкін: қосымша ақпарат береді, айтылмаған сөз орнына қолданылады, сөзбен бірге, аралас қолданылады. Паралингвистика кұрамындағы универсалдық, этнолингвистикалық, идиолектіліккомпоненттеріне қарай ажыратылады. Сөйтіп, паралингвистикалық тәсілдер вербалды хабардың мән-мағынасын толықтырумен бірге, айтушы я жазушы адамнын әлеуметтік жайы, жас, мөлшері, мінез-құлкы, т.б. қасиетттепі туралы мәлімет береді 21.Ауызша сөйлеудің дауыстық және дыбыстық сипаттамалары. Ауызша сөйлеуде әр түрлі сазды үн шығады, яғни адамдар айтайын деген ойды бір-біріне үн арқылы жеткізеді. Сөйлеуде есту сезімі қатысады. Ауызша сөйлеу интонациялық құбылмалыққа өте бейім тұрады. Интонация деген ұғымға сөйлеу темпі, сөйлеу сазы, дауыстың құбылуы, екпін т.б. енеді. Адамның сөйлеу әрекеті оның көптеген психологиялық үрдістерімен (қабылдау, ерік, сезім т.б.) тығыз байланысты. Сондықтан эмоциональды бояу басым болады. Ауызша сљйлеуде бет-жүзді құбылту, ым-ишара жасау және басқа да дене қимылдарымен толықтырылады. Сондай-ақ аффективті элементтер қолданылады. Сөйлеу диалог және монолог түрінде келеді. 22.Балалардағы сөйлеудің интонациялық жағын зерттеу әдістемесі. Интонация - бұл айтылған нәрсеге және сөйлеудің эмоционалды реңктеріне семантикалық қатынасты білдіретін фонетикалық құралдардың күрделі жиынтығы. Интонация – сөйлеушінің аудиторияға бағытталған сөз мазмұнына эмоционалды-еріктік қатынасының құралы. Бернард Шоу интонация туралы өте дәл айтқан: «Жазбаша өнер грамматикалық жағынан алуан түрлі болғанымен, интонацияға келгенде мүлдем дәрменсіз. Мәселен, иә деп айтудың 50 жолы және жоқ деудің 500 жолы бар. Бұл сөзді тек бір рет жаза аласыз. Сөйлеудің интонациялық экспрессивтілігі келесі компоненттерді қамтиды: Мелодика – дауыстың биіктіктегі қозғалысы, яғни оның негізгі тоннан жоғары және төмен сырғанауы. Бұл сөйлеуге әртүрлі реңк береді: жұмсақтық, нәзіктік, әуезділік, монотондылықты болдырмайды. Әуен дауысты дыбыстар арқылы биіктігі мен күші өзгеріп жасалады. Темп – сөйлеудің айтылу жылдамдығы немесе уақыт бойынша сөйлеу жылдамдығы: айтылымның мазмұнына қарай сөйлеудің жеделдету немесе баяулауы. Мектеп жасына дейінгі балалар баяу қарқынға қарағанда жылдам қарқынмен сөйлейді. Бұл сөздің түсініктілігіне, анықтығына кері әсер етеді, дыбыстардың артикуляциясы нашарлайды, кейде жеке дыбыстар мен буындар түсіп қалады. Тәрбиешінің жұмысы балалардың сөйлеуінің қалыпты қарқынын дамытуға бағытталуы керек, бұл кезде сөздер ерекше ажыратылады. Үзіліс – сөйлеудің уақытша тоқтауы. Логикалық үзілістер жеке ойларға толықтық береді; психологиялық – тыңдаушыларға эмоционалды әсер ету құралы ретінде пайдаланылады; 1. Көрнекі әдістер. Егер зерттелетін объектілерді балалар тікелей бақылай алатын болса, мұғалім бақылау әдісін немесе оның түрлерін қолданады: үй-жайды қарау, экскурсия, табиғи объектілерді қарау. Тікелей бақылау үшін объектілер болмаса, мұғалім балаларды олармен жанама түрде таныстырады, көбінесе көрнекі құралдарды пайдалана отырып, картиналар мен фотосуреттерді, фильмдер мен диафильмдерді көрсетеді. Жанама көрнекі әдістер балабақшада және объектімен екінші реттік танысу, бақылау кезінде алған білімдерін бекіту, үйлесімді сөйлеуді қалыптастыру үшін қолданылады. Осы мақсатта балаларға таныс мазмұндағы суреттерді қарау, ойыншықтарға қарау (айналадағы дүниені үш өлшемді кескіндеме түрінде бейнелейтін шартты бейнелер ретінде), балалардың суреттері мен ойыншықтарын сипаттау, сюжеттік оқиғаларды ойлап табу сияқты әдістер қолданылады. . Әрине, бұл процестердің барлығында тәрбиешінің сөзі міндетті түрде қабылданады, ол балалардың қабылдауын бағыттайды, көрсетілген нәрсені түсіндіреді және атайды. Әңгімелесу ауқымын, тәрбиеші мен балалардың ой-пікірлерін анықтайтын қайнар көз болып көрнекі заттар немесе құбылыстар табылады. 2. Сөздік әдістер. Балабақшада вербальды әдістер мектептегіге қарағанда аз қолданылады. Мектеп жасына дейінгі балалардың жас ерекшеліктері визуализацияға сүйенуді талап етеді, сондықтан барлық ауызша әдістерде не көрнекі оқыту әдістері қолданылады (заттың қысқа мерзімді көрсетуі, ойыншықтар, иллюстрацияларды қарау), немесе көрнекі нысанды көрсету. релаксация, балалардың релаксациясы (қуыршаққа өлең оқу, іздің пайда болуы - зат және т.б. D.). Балабақшада негізінен көркем сөзбен байланыстыратын вербальды әдістер қолданылады. Мұғалім балаларға бағдарламада қарастырылған көркем шығармаларды оқып береді. Күрделі әдістер де қолданылады: есте сақтау, қайталау. Егде топтарда әңгімелесу әдісі бұрын айтылған білімді бекіту және ұжымдық әңгімеге дағдыландыру үшін қолданылады. 3. Практикалық әдістер. Бұл әдіс-тәсілдердің мақсаты – балалардың алған білімдерін іс жүзінде қолдана білуге үйрету, оқуға көмектесу, сөйлеу дағдыларын жетілдіру. Балабақшада практикалық әдістер көбінесе ойнақы болып табылады. Дидактикалық ойын (көрнекі материалмен және сөзбен) білім мен дағдыларды бекітудің әмбебап әдісі болып табылады. Ол сөйлеуді дамытудың барлық мәселелерін шешу үшін қолданылады. Таныс көркем мәтінмен жұмысты драматизация ойыны, үстел үстіндегі драматизация арқылы жүргізуге болады. Дәл осындай әдістер әңгімені оқытуда да қолданылады. Практикалық әдістерге С.В. Петерина көрнекі ойындар-сабақ, этикалық сипаттағы ойындар-сахналық. Оларды іске асыру үшін тиісті құрал-жабдықтар қажет: қуыршақ пен үлкен өлшемді ойыншық қонжық (1 м 20 см), олармен серіктес ретінде әрекет етуді қамтамасыз етеді және үлкен тәрбиелік әсер береді, қуыршақ киімдері, аяқ киімдер, гигиеналық заттар жиынтығы. Бұл ойын-әрекеттердің негізгі міндеті – балалардың мінез-құлық мәдениетін тәрбиелеу, сонымен қатар олардың сөздік қорын байытып, сөйлеу дағдыларын шыңдайтын сөйлеу мәнерлілігін дамыту үшін де өте маңызды. Мысалы, «Таня қуыршағы – біздің қонағымыз» сабағында балалар қуыршақпен жасалған іс-әрекеттерді бақылап қана қоймайды, сонымен қатар шайға қойылған үстелдерді айнала отырып, тамақ ішу кезінде жалпы сөйлесуді, қонаққа көңіл бөлуді және бір-біріңе, әдемі тамақтануға тырысыңдар, дастархан басында өздерін дұрыс ұстаңдар. Әрбір әдіс дидактикалық есептерді шешуге қызмет ететін әдістердің жиынтығы (жаңа нәрселерді енгізу, дағдыны немесе дағдыны бекіту, үйренгенді шығармашылықпен өңдеу). Қабылдау әдісінің элементі болып табылады. Қазіргі кезде сөйлеуді дамыту әдістемесінде жалпы дидактика сияқты әдістемелердің тұрақты классификациясы жоқ. Ең алдымен оларды көрнекілік пен эмоционалдылық рөліне қарай сөздік, бейнелік, ойындық деп бөлуге болады. 23.Ритмді қабылдау және жаңғырту мүмкіндіктерін зерттеу Ырғақ, ритм (грек. rhythmus – үйлесімділік, réo – ағу) – музыкалық дыбыстардың зандылық өлшемде алмасуы. Ы. - музыка, поэзия, бейнелеу өнері мен архитектурада негізгі мәнерлеу және түр тудыру құралдарының бірі. Музыкадамузыкалық мелодияның ырғақтық құрылысы музыкалық заңдылықтармен айқындалады. Ырғақтың өлшем үлестерінің тегеурінді (әлді) және тегеурінсіз (әлсіз) түрлері болады; олардың ауысып келіп отыруы метр өлшемін түзеді. Дыбыстардың бір ырғаққа құрылуы музыкалық шығармалардың жақын немесе алшақ жаткан бөліктерінде кездесе береді. Осыған орай музыкалық формалардың музыкалық фразаларын, сөйлемдерін, кезеңдерін және одан да ірі бөлімдерін кұру заңдылықтары туады. Әрбір музыкалық жанрларға және ұлт музыкасына тән ырғақтық формалар мен қайырмалар болады. Кейбір музыкалық жанрларының өзіндік ырғақ ерекшелігі болады. Мысалы, мазурка, полька, лезгинка, т.б. Сондай-ақ, ырғақтың көркемдік құрал ретінде музыкалық образдарды айқындаудағы маңызы бар. Ырғақтың архитектурада, әсіресе архитектура ансамбльдер салу ісінде үйлесім тауып, жалпы көрінісінің үнасымды болуына ырғақ елеулі әсер етеді. Ырғақ сән және қолданбалы өнерде, әсіресе ою-өрнекте кеңінен қолданылады. 24.Логопедиялық тексеру принциптері. Сонымен, әртүрлі жастағы балалардың ауызша және жазбаша сөйлеуінің кемшіліктерін зерттеуге кешенді көзқарасты қамтамасыз ететін логопедтің іс-әрекетінің реттілігін сипаттауға ерекше назар аударылады. жүктеу/скачать 37,55 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|