Балашт ү с І п қ алие в б а л а л а р а у р у л а р ы
БІР ЖАСТАН АСҚАН БАЛАЛАРДЫ ТАМАҚТАНДЫРУ
жүктеу/скачать 16,27 Mb. Pdf көрінісі
|
Б Түсіпқалиев Балалар ауруының пропедевтикасы
- Бұл бет үшін навигация:
- БАЛАЛАРДЫҢ ЖАСЫНА БАЙЛАНЫСТЫ ТӘУЛІКТІК ТАҒАМНЫҢ ТИІСТІ МӨЛШЕРІ Жасы Тәуліктік тағам мөлшері, мл Жасы Тәуліктік тағам
- БАЛАЛАРДЫҢ НЕГІЗГІ ТАҒАМДЫҚ ЗАТТАРҒА ЖАСЫНА БАЙЛАНЫСТЫ МҰҚТАЖДЫҒЫ Жасы Белок Май Көмірсулар Килокалориясы
- (Кг дене салмағына граммен есептегенде)
| 1.9.8. БІР ЖАСТАН АСҚАН БАЛАЛАРДЫ ТАМАҚТАНДЫРУ
Бала бір жастан асқанда қарқынды дамуы жүре береді, жекелеген жүйелер мен мүшелер, орталық нерв жүйесі басшылық ететін организмнің барлық өмірді қамтамасыз ететін іс-әрекеттері өсіп жетіледі. Организмнің бейімделу (адаптациялық) және компенсаторлық механизмдері 2-3 жастан кейін одан әрі дами бастайды. Баланың өсуіне, дамуына сыртқы орта әсер етеді. Организмнің сыртқы ортамен тығыз байланыстылғының педиатрияда маңызы үлкен. Бұл тұрғыда баланы тамақтандырудың маңызы үлкен болып келеді, үйткені тағамдық заттардың әсерінен организмнің ішкі ортасының қасиеті өзгеріп отырады. Солай бола тұрса да жастан асқан баланың ас қорыту жүйесінің қабылеті арыта түседі, тамақтың дәмін ажырату мүмкіндігі өсіп жетіледі. Жүйке-жүйесінің дамуына байланысты тамақтану кезіндегі қоршаған ортаға, дастарғанның ұйымдастыру жағдайына, тамақтың түрлеріне баланың өзіндік жауабы болады. Қарынның механикалық тітіркенуі асқазанның сөліністік әрекетіне әсер етеді. Осыған орай, берілетін тағам мөлшері асқазан сиымдылығына сай келуі керек (47, 48 кестелер). 55 КЕСТЕ БАЛАЛАРДЫҢ ЖАСЫНА БАЙЛАНЫСТЫ ТӘУЛІКТІК ТАҒАМНЫҢ ТИІСТІ МӨЛШЕРІ Жасы Тәуліктік тағам мөлшері, мл Жасы Тәуліктік тағам мөлшері, мл 1 – 1,5 1000 – 1100 5 – 7 1600 – 1800 1,5 – 3 1200 – 1500 7 – 11 2000 – 2200 3 – 5 1400 – 1500 11 – 14 2300 – 2500 Балалардың негізгі тағамдық заттарға жасына байланысты тиісті мұқтаждығы 56 кестеде берілген. 56 КЕСТЕ БАЛАЛАРДЫҢ НЕГІЗГІ ТАҒАМДЫҚ ЗАТТАРҒА ЖАСЫНА БАЙЛАНЫСТЫ МҰҚТАЖДЫҒЫ Жасы Белок Май Көмірсулар Килокалориясы (Кг дене салмағына граммен есептегенде) 1 – 1,5 4 – 4,5 4 -4,5 15-16 110 1 .5 -3 4-6 7-11 12-15 4,0 3,5 3,0 2,5 4,0 3,5 3,0 2,5 14 -15 14-15 12-13 10 100 90 80-70 70 – 60 322 Баланың ас мәзірін құрағанда, төмендегі негізгі элементтерге көңіл аудару керек: баланың негізгі тағамдық заттарға мұқтаждығы, әртүрлі тағамдардың құрамы және әртүрлі тағамдық заттардың маңызы, тамақтың күн бойына бөлінуі, дайындау тәсілі және тамақтың дәмдік қасиеті. Жаңа клеткалар мен тканьдар үшін жұмсалған белоктардың орнын толтыру, баланың өсіп жетілуі үшін белоктардың өте қажет екені белгілі. Оның азоттық балансы бір қалыпта тұруы үшін де маңызы зор екені белгілі. Организмнің дұрыс жетілуі үшін белоктың саны, мөлшері ғана маңызды емес, оның биологиялық сапасы да үлкен орын алады. Белоктың биологиялық сапасы оның құрамындағы амин қышқылдарымен анықталады. Баланың тәуліктік тағамындағы белоктың құрамында төменгі амин қышқылдары болуы керек (мг/кг): гистидин 32, изолейцин 90, лейцин 150, лизин 150, метионин 65-85, фенилаланин 90, треонин 60, валин 93, триптофан 22. Жекелеген амин қышқылдарының мөлшерімен қатар, кейбір амин қышқылдарының қарым-қатынасы да маңызды болып келеді. Амин қышқылдарға мұқтаждыктың 40% жуығы ауыспайтын амин қышқылдарымен қанағаттандырылуы керек. Кейбір өмірге қажетті амин қышқылдарының (триптофан, лизин) және құрамында бар амин қышқылдарына (метеонин, цистин) қатынасы 1:3:3 болуы керек. Организмге қажетті белоктың 1-3 жаста – 75%, 4-6 жаста – 65%, 7 жастан бастап 50% жануарлар белогімен қамтамасыз етілуі керек. Майлардың құрамында көптеген биологиялық құнды заттар бар: қаныққан және қанықпаған май қышқылдары, фосфатидтер, стеариндер және т.б. Организмде май энергия ғана болып қоймай, ол иммунитетті қамтамасыз етуші, А, Д, Е,U витаминдері сияқты майда еритін заттарды тасымалдаушы ретінде маңызды болып келеді. Көмірсулар мен белоктардан калорияны 2 есе артық беретін майлар тамақтың көлемін азайтып, дәмділігінің арттыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, майдың шамадан тыс болуы ұйқы безінің инсулярлы аппаратының зорлануынан, аммиактың, кетондық денелердің, фосфаттардың және т. б. мөлшері көбейіп, ацидоздың пайда болуына әкеліп соқтырады. Баланың қалыпты тамақтануы үшін майдың сапасының маңызы үлкен. Соңғы мәліметтер бойынша өсімдік майлар жалпы май мөлшерінің 5-10%-ын құрауы керек. Белок пен майдын қатынасы 1:1 болуы керек. Көмірсулар организмде негізінен энергияның көзі ретінде қызмет атқарса, аздау мөлшерде құрылыстық материал болып келеді. Көмірсулар белок алмасуына қатысады, майдың тотығуына ықпал етеді. Тамақ құрамында көмірсулар жеткілікті мөлшерде болғанда белоктың ыдырауы азаяды. Көмірсулар жеткіліксіз болғанда, әсіресе, денеге салмақ түскенде, организмде жойылған әнергия алғашқыда жедел ыдырай бастайтын қордағы маймен қамтамасыз етіледі. Содан кейін ғана белок ыдырай бастайды. Сонымен қатар, көмірсулар жетіспей май және белоктардың көп болуы ацидоздың пайда болуына ықпал етеді. Көмірсулар 98% жуығы сіңіріледі де, организмге қажетті энергияның 50% қамтамасыз етеді. Белок, май және көмірсудың қатынасы 1:1:4 болу керек. 1,5 жасқа дейін балалар күніне 5 рет (бірінші ертеңгі ас, екінші ертеңгі ас, түскі ас, бесін ас, кешкі ас), 1,5 жастан бастап күніне 4 рет тамақтану керек (ертеңгі ас, түскі ас, бесін ас, кешкі ас). 57 КЕСТЕ жүктеу/скачать 16,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|