Бас редактор с. Ж. Пірәлиев
жүктеу/скачать 2,99 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ
- «Ұлттық тәрбие» курсының қысқаша мазмұны
- «Youth Power»
Наталья Николаевна «Национальное воспитание студенческой молодежи как основа формирования интеллектуальной нации» атты тақырыпта өз ойын баяндады. В современном мире, когда на фоне мирового кризиса в ХХI век постепенно входит новый тренд – Общество Всеобщего Труда [1], сам человек его знания, духовность становятся важным стратегическим ресур- сом развития цивилизации. В связи с этим на первый план выходят такие ценности как интеллектуальный капитал, человек труда, инновационное мышление. Человек должен соответствовать уровню высокотехнологичного производства, сов- ременной науки и культуры. Молодежь Казахстана, в том числе профессионально ориентированная сту- ден ческая молодежь, представляет интеллектуальный потенциал нации, от которого во многом зависят национальное развитие страны, ее процветание. В Казахстане почти третья часть населения (4 млн. 616 тысяч человек) – молодежь в возрасте от 14 до 29 лет. Общая численность студентов ВУЗов в республике на начало 2011/2012 учебного года составляет 629 тысяч 507 человек, среди них - представители более 85 этнических общностей [2]. Поэтому на современном этапе особую значимость приобретает проблема успешной социализации, воспитания студенческой молодежи. Проблемы воспитания в каждой стране наряду с общими мировыми тенденциями, рассматриваются с учетом ее собственных задач и приоритетов. Объективные процессы социально-экономического развития не- зависимого Казахстана, имеющего вы- сокую степень этнического многообразия, обнажили ряд проблем в воспитании молодого поколения. Это трансформация жизненных ценностей молодого поколения, снижение его духовного потенциала, ослабление воспитательной роли семьи, недооценка этнического элемента в воспитании, аполитичность, рост числа молодых людей с девиантным поведением, социальная пассивность и др. Решение этих проблем требует обновления содержания воспитания, усиления вос- питательных и социализирующих функ ций образовательного процесса в учебных заведениях. Поэтому, выс- траивая воспитательную систему, вуз должен ориентироваться на достижение национального воспитательного идеала, того образа личности студента, который имеет приоритетное значение для общества Мы придерживаемся точки зрения, что воспитание следует рассматривать в контексте процесса социализации, как его составную часть, социально-педагогический процесс, относительно контролируемый и педагогически регулируемый, направленный на формирование социальных компетенций, социальной зрелости, раскрытие творческих возможностей и самоутверждения личности посредством включения ее в различные виды социальных отношений. Одним из новых подходов к проблеме воспитания в высшей школе. является идея национального воспитания, выдвинутая ректором КазНПУ им. Абая, профессором Пралиевым С.Ж. Дальнейшее развитие этой идеи было связано с научным обоснованием, методическим обеспечением и технологическим оснащением. В казахстанском обществе, в котором главными условиями развития и успеха являются единство и согласие многонационального народа, формирование интеллектуальной нации, воспитание человека должно
быть дополнено понятием «национальное воспитание», которое необходимо для активной и успешной жизнедеятельности в открытом поликультурном и полилингвальном мире. Национальное воспитание является органической частью развития общества, государственной задачей. Это социальный заказ общества для образования. А «Национальное воспитание студенческой молодежи – это педагогически органи- зованный процесс взаимодействия пре- подавателя и студентов, направленный на формирование личности выпускника вуза с высоким уровнем национального самосознания на основе национальных и общечеловеческих ценностей, гражданина и патриота Республики Казахстан» [3]. Национальное воспитание направлено на решение таких проблем, как раз- витие интеллектуального потенциала обу- чающегося, формирование национального самосознания личности, проявляющегося в гуманизме, гражданственности, патриотиз- ме, достоинстве, в культуре межнациональ- ного общения, поликультурности. Целью и результатом национального воспитания является личность выпускника с высоким уровнем интеллектуальных способностей, национального самосоз на- ния.
Обобщение структурных компонентов национального самосознания как сос- тав ляющей структуры личности позволило выделить следующие элементы национального самосознания студента, гражданина Республики Казахстан: – осознание личностью своей при- надлежности к определенной этнической, гражданской общности, понимание и реализация своих гражданских прав и обязанностей; – представление об общности исто- рического прошлого, исторической памяти народа;
– стремление к демократии, как форме участия всех граждан в решении вопросов государственной важности, социальная активность; – развитие интеллектуальных спо- соб ностей, осознание значимости про- фес сиональной компетентности; сво- его жизненного предназначения, пол- ноценной личностно-профессиональной самореализации, желание работать на процветание своей страны; – знание составных частей национальной культуры; приобщение к общечеловеческим, национальным ценностям; – готовность и умение общаться на родном языке, на государственном, а также на языке межнационального и международного общения; – толерантное отношение к пред- ставителям других национальных куль- тур, высокий уровень культуры меж- национальных отношений, умение жить в мире и согласии с людьми разных национальностей и вероисповеданий. – способность к постоянному обучению, креативному мышлению, инициативе, социальная ответственность; – сформированность духовно-нравственных ценностей [4]. 91 90
ҰЛТТЫҚ ТАҒЫЛЫМ Все вышеперечисленные компоненты, характеризуют личность как гражданина и патриота своей страны, полноценного представителя интеллектуальной нации. Национальное воспитание в вузе можно представить как управляемую социализацию, целенаправленную деятель- ность, ориентированную на создание ус- ловий для развития интеллектуального потенциала личности студента, духовности обучающихся на основе общечеловеческих и национальных ценностей, оказание им помощи в жизненном самоопределении, нравственном, гражданском и профес- сиональном становлении, обеспечение самореализации, правовой защищенности личности. Кафедрой национального воспитания и самопознания в проведена работа по научно- методическому обеспечению, внедрению основ
национального воспитания в образовательный процесс вуза (Концепция национального воспитания студенческой молодежи; Типовая программа дисциплины «Основы национального воспитания студенческой молодежи (НВСМ)» на основе Концепции; Курс лекций по национальному воспитанию). В настоящее время программа, рас- считанная на 2 кредита, переработана и дополнена в соответствии с современными нормативными документами, определя- ющими функционирование системы образования в Республике Казахстан. Программа также связана с содержанием «Типового комплексного плана
по усилению воспитательного компонента процесса обучения во всех организациях образования». Основанием плана является Указ Президента Республики Казахстан от 30 января 2012 года №261 «О мерах по исполнению общенационального плана мероприятий по реализации Послания Президента Республики Казахстан от 27 января 2012 года «Социально-экономическая модернизация – главный вектор развития Казахстана. В настоящей программе представлены следующие темы: 1. Национальное воспитание студенчес- кой молодежи – основа развития интел- лектуального потенциала нации. 2. Методологические основы националь- ного воспитания 3. Национальная культура как основа национального воспитания. 4.Национальное самосознание личности студента в национальном воспитании. 5. Национальный язык как стержень национального воспитания 6. Социализация, эническая социализация личности. 7. Факторы национального воспитания студенческой молодежи в Республике Казахстан 8. Влияние СМИ на формирование национального самосознания студенческой молодежи. 9. Межнациональное и межконфес- сиональное согласие как основа стабиль- ности казахстанского общества. 10. Культура межнационального общения. 11. Образовательное пространство вуза как решающий фактор национального воспитания студенческой молодежи. 12. Молодежная политика в Республике Казахстан. 13. Социально-личностные проблемы студенческой молодежи. 14. Здоровый образ жизни молодежи – условие профессионально-личностного раз- вития студента. 15. Проблемы полового воспитания и подготовки молодежи к семейной жизни. В программе определены приоритетные направления воспитательной деятельности со студенческой молодежью (воспитание межэтнической толерантности, культуры межнационального общения, здорового образа жизни, готовности к инновационной успешной деятельности, духовно-нрав- ствен ное, патриотическое воспитание, профилактика девиантного, деструктивного поведения молодых людей и др., которые являются содержательной основой нацио- нального воспитания в вузе. Факты, явления, понятия раскрываются лишь с ознакомительной целью, для фор- мирования у студента мировоззренческих установок, национального самосознания. Программа курса предназначена для студентов всех специальностей университета и носит практико-ориентированный, интегрированный характер. Целью преподавания курса «Основы НВСМ» является формирование у сту- денческой молодежи высокого уровня национального самосознания, ключевых компетенций, включающих в себя готовность к успешной творческой деятельности, развитое чувство понимания и уважения других культур, умение жить в мире и согласии с людьми разных национальностей и вероисповеданий. Также определены задачи преподавания дисциплины: 1. Формирование активной гражданской позиции, патриотизма, толерантности, от- вет ственности за будущее своей республи ки у студенческой молодежи. 2. Формирование у студентов уважи- тельного отношения к ценностям этносов Казахстана, к общечеловеческим ценностям и чувства национального достоинства. 3. Осознание студентами необходимости освоения представителями этносов госу- дарственного языка. 4. Формирование ценностного отношения личности к здоровому образу жизни и потребности в нем. Таким образом, в современных социо- культурных условиях формируется новый подход к воспитанию студенческой молодежи, как гражданина, патриота, как успешного представителя интеллектуальной нации. Решением этой государственной задачи станет развитие национального воспитания как социального явления, как направления современной педагогической науки и образовательной практики. Это обусловлено процессами демократизации и гуманизации социальной жизни, стремлением Казахстана занять лидирующие мировые позиции, что напрямую зависит от интеллектуального капитала страны. Среди перспектив данного инновацион- ного проекта можно выделить: – разработку национальной стратегии воспитания детей и молодежи, ориен- тированную на повышение социального статуса национального воспитания в системе образования; – научные исследования теории и прак- тики национального воспитания должны продолжаться с учетом интеграционного, междисциплинарного подходов, так как одна научная дисциплина не в состоянии охватить все социальные условия и факторы развития; – постановку вопроса о введении учеб- ного курса «Основы национального воспитания обучающейся молодежи» в государственный образовательный стандарт высшего профессионального образования; – подготовку педагогических кадров по национальному воспитанию на всех уровнях образования. Келесі ретте п.ғ.к., «Ұлттық тәрбие және өзін-өзі тану» кафедрасының профессоры Берікханова Айман Ежемханқызы «Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университетінде «Ұлттық тәрбие» курсы- ның ғылыми-әдістемелік қамтамасыз етілуі» тақырыпта өз баяндамасын жасады. Қазақстан Республикасы егеменді ел бол ып, тәуелсіздіктің тұтқасын берік ұстанғаннан бері қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық, саяси, мәдени өзгерістер де жаңа сапалық деңгейде көріне бастады. Ал қоғамдағы өзгерістердің барлығы білім беру саласына, өсіп келе жатқан жас ұрпақтың санасына тікелей әсерін тигізетіні анық. Сол себептен білім беру мазмұнында да жаңа көзқарастар, жаңа даму бағыттары, жаңа парадигмалар пайда болып, оларды іске асыру жолдары іздестірілуде. Осындай жаңашыл идеялар қатарында қазақстанның ең алғашқы ЖОО-ны болып 93 92
ҰЛТТЫҚ ТАҒЫЛЫМ табылатын білім қарашаңырағы Абай ат- ын дағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университетінде соңғы 3 жыл бойы «Студент жастарға ұлттық тәрбие беру» тақырыбы ғылыми тұрғыдан зертеліп практика жүзінде игеріліп келеді. Бүгінгі баршамыздың басымызды бір қарашаңырақ астында біріктіріп отырған негізгі мәселе – ЖОО-да болашақ маман- дарға ұлттық тәрбие беру мәселесі. Қазіргі ағымы жылдам ақпараттық за- ман да бүкіл дүниежүзілік қауымдастық мойындап отырғандай экономикалық дағдарыстармен қатар адамдардың рухани дамуында да дағдарыс байқалады. Жас- тарымыздың ұлттық және жалпыадамзат- тық құндылықтардан, адамгершілік және моральдық нормалардан алшақтауы, адам- дар арасындағы қарым-қатынастарда ізгі лік пен игіліктің жетіспеушілігі көп кезде се тіні белгілі. Сондықтан, ұлттық тәрбие беру идеясы- ның пайда болуы кездейсоқ үрдіс емес. Бұл егеменді еліміздің ертеңін ойлаудан, тынымсыз ізденіс негізінде пайда болған болашақ мамандарға арнайы білімдерімен қатар рухани-адмгершілік тәрбие беру, олардың алған білімдерін ұлт мүддесі мен ұлт игілігі үшін пайдалануға бағыттайтын ұлтжанды, патриот жастарды тәрбиелеу мақсатында университет ректоры, академик С.Ж. Пірәлиевтің жастар тәрбиесіне де- ген алаңдаушылығынан, үлкен азаматтық жауапкершіліктен туындаған игі бастама. Бұл бастама Н.Ә.Назарбаевтың «Еліңнің ұлы болсаң, еліңе жаның ашыса, адамзаттық намысың болса, қазақтың ұлттық жалғыз мемлекетінің нығайып көркеюі жолында жан теріңді сығып жүріп еңбек ет. Жердің де, елдің де иесі өзің екеніңді ұмытпа!»- деген сөздерінің практикалық көрініс табуы десек те болады. Осы кәсіби білім беру саласындағы жаңашыл идея барша көкірегі ояу, ұлт болашағын ойлайтын, саналы азамматар мен университеттің барлық професор- оқытушылар құрамымен толығымен қолдауын тауып, осы идеяны іске асырудың тетіктері жан-жақты іздестірілді. Сол негізгі тетіктердің бірі ретінде 2009 жылы Қазақстан Республикасында ең бірін- ші рет «Ұлттық тәрбие» кафедрасы ашылып, ұлттық тәрбие идеяларының мазмұндық аспектілерін және оны әдістемелік жағынан қамтамасыздандырудың ғылыми негздері анықталды. Кафедра ашылғаннан бастап оның профессорлық-оқытушылар құрамы тың идеяны игеруге, оны ғылыми және әдіс- темелік тұрғыдан қамтамасыз етуге барынша атсалысып тынымсыз еңбек етуде. Осындай ізденіс нәтижесінде, қоғам талабына, Мемлекеттік білім беру бағдарламаларындағы жастар тәрбиесіндегі олқылықтардың алдын алуға, жастар бойында ұлттық сана-сезімді қалыптас- тыру мақсатында көптеген жиналыстар, пікірталастар, ой-толғаныстар болды. Кафедра ұжымы ең алдымен жас- тар тәрбиесіне қатысты заңдар мен нормативті құжаттарға негізделе отырып «Студент жастарға ұлттық тәрбие беру Тұжырымдамасын» дайындады. Тұжырымдаманы жүзеге асырудағы негізгі шарттарының бірі ретінде «Ұлттық тәрбие» курсының Типтік оқу бағдарламасын дайындап оны бекіту болған еді. Типтік бағдарламада көрсетілгендей «Ұлттық тәрбие» курсының мақсаты – студент жастарда жоғарғы деңгейдегі ұлттық сана-сезімдерін, рухани мұраларға жә не ұлттық мәдениетке деген құндылық қа- тынас тарын қалыптастыру; отансүйгіш тік, ұлттық намыс сезімдерін дамыту, сонымен бірге қоғамның адамгершілік мәдениетінің құрамдас бөлігі ретінде қарастырыла тын әдептілік негіздерін меңгерту. Аталған типтік бағдарлама негізінде орыс және қазақ тілдерінде «Ұлттық тәр бие негіздері» атты дәрістер курсы жазылып, Қазақстан Республикасының білім беру саласындағы жетекші ғалым- дардың назарына ұсынылып, жан-жақты талқыланды. Көптеген жинақталған пікірлерді басшылыққа ала отырып және оқу пәнінің негізгі көздеген мақсатынан аутқымай алғашқы дәрістер курсы баспадан жарияланып шығып оқу үрдісіне табысты енгізілуде. Тілге тиек етіліп отырған «Ұлттық тәрбие» курсы – қазіргі қоғамның қажеттіліктерінен, әлеуметтік сұраныстарынан туындаған интегративті курс болғандықтан оның әдістемелік қамтамасыз етілуінде прак- тикалық бағыттылығына баса назар аударылды. Тұжырымдама, Типтік бағ дар- лама, Дәрістер курсына негізделе отырып «Ұлттық тәрбие» пәні бойынша жұмыс оқу бағдарламасы, пәннің оқу-әдістемелік кешені, білім алушыларға арналған пәннің оқу-әдістемелік кешені құрастырылып дайындалды. Кредитік оқыту жүйесінің талаптарына сай оның мазмұны кеңейтіліп 15 тақырыпқа дейін толықтырылды. Бұл оқу курсының маңыздылығын ондағы қамтылған та қырыптар тізбектемесінен көрсетуге болады. «Ұлттық тәрбие» курсының қысқаша мазмұны
№ Т ақырыпТар 1 Студент жастарға ұлттық тәрбие беру – ұлттың интеллектуалдық потенциалын дамыту негізі ретінде 2 Ұлттық тәрбиенің әдіснамалық негіздері 3 Ұлттық мәдениет – ұлттық тәрбиенің негізі ретінде 4 Ұлттық тәрбие берудегі студент тұлғасының ұлттық өзіндік сана-сезімін дамыту 5 Ұлттық тәрбие берудің өзегі – ұлттық тіл 6 Тұлғаның әлеуметенуі, этникалық әлеуметтену 7 Қазақстан Республикасындағы студент жастарға ұлттық тәрбие берудің негізгі факторлары 8 Студент жастардың ұлттық сана-сезімдерін қалыптастырудағы бұқаралық ақпараттық құралдардың әсері 9 Ұлтаралық және конфессияаралық келісім – қазақстан қоғамындағы тұрақтылықтың негізі 10 Ұлтаралық қарым-қатынас мәдениеті 11 ЖОО білім беру кеңістігі – студент жастарға ұлттық тәрбие берудің шешуші факторы 12 Қазақстан Республикасындағы жастар саясаты 13 Студент жастардың әлеуметтік-тұлғалық мәселелері 14 Салауатты өмір салтын қалыптастыру – студенттің кәсіби және жеке тұлғалық дамуының шарты ретінде 15 Студент жастарды отбасылық өмірге дайындау мәселелері 95 94
ҰЛТТЫҚ ТАҒЫЛЫМ Бұл тақырыптар студенттерді қоғамдағы болып жатқан әлеуметтік өзгерістермен тығыз байланыстыра отырып, тәуелсіз Қазақстанның жетістіктеріне мақтанып, ұлттық рухты күшейтуге, азаматтық борыш, перзенттік парыз ұғымдарын дұрыс қалыптастырып бағыттауға, болашақ мамандардың кәсіби
жауапкершілігін дамытуға септігін тигізетіні сөзсіз. Курстың практикалық бағыттылығы дәрістер, семинар сабақтарын жүргізуде қазіргі интерактивті оқыту әдістеріне, иновациялық педагогикалық және ақпараттық технологияларына негізделе жүргізіледі. Кафедраның профессор-оқытушылар құра- мы қазіргі білім беру саласында кеңінен таралып табысты нәтиже бере алатын тұл- ғалық бағдарланған технологияларды, та ным дық іс-әрекетті белсендендіру технлогияларын, ынтымақтастықты да мыту технологияларын, проблемалық оқыту технологияларын, ақпараттық технологияларды, сыни тұрғысынан ойлауды дамыту технологияларын кеңінен пайдалануда. Осындай оқу-танымдық процессті бел- сендендіру арқылы сабақтар барысында субъект-субъектілік қарым-қатынас орна- тылып, оқу үрдісінде әр студенттің ұлттық сана-сезімін оятуға, олардың тәуелсіз Қазақстан азаматы ретінде ұлттық намыс, ұлттық тіл, ұлттық діл, ұлттық мінез, ұлттық келбет, ұлттық бірлік сияқты маңызды ұғымдарды тереңінен түсініп санасына сіңіруге қолайлы жағдай жасалуда. Сонымен қатар, тақырыптардың ерек- шеліктеріне байланысты дәрістерге маман- дар, волонтерлер шақырылып кездесу сабақтары да қызықты өтеді. Кафедра ұжымы 2009-2010 оқу жыл- дарынан бастап студентер арасында салауатты өмір салтын қалыптастыру мақсатында Республикалық СПИД ор- талығымен, Қалалық салауатты өмір сал- тын қалыптастыру орталығымен тікелей байланыстар орнатып, осы орталықтардан арнайы
мамандар мен
волонтерлер сабақтарға шақырылып студентер арасында түрлі тренингтер, дөңгелек үстел жұмысы ұйымдастырылды. Кафедра негізінде «Youth Power» қо- ғамдық ұйымы көмегімен ақпараттық- ресурстық орталығы ашылған. Бұл қоғамдық ұйымдар көмегімен аталған орталықта салауатты өмір салтын
қалыптастыру бойынша
студенттерге және мұғалімдерге арналған аудиотека, фильмотека, видеотека қоры, қажетті үлестірмелі әдебиеттер жинақталған. Студенттер кез келген сұрақтары бойынша қажетті әдебиеттермен қамтылып, арнайы мамандар телефондарына хабарласа алады. Ең маңызды жетістіктер ретінде осы ұлттық тәрбие идеясын іске асыруға атсалушылар қатары кеңейіп ҚР бе делді ғалымдары мен университеттің про фес- сорлық-оқытушылар құрамы осы пәнді әдіс- темелік қамтамасыз ету үшін көпжыл дық тәжірибелерін жинақтап оқуәдістемелік
жүктеу/скачать 2,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|