Ббк 1. Қаз б 20 Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі Ақпарат және мұрағат комитеті
жүктеу/скачать 2,77 Mb. Pdf көрінісі
|
Тіл-құрал
- Бұл бет үшін навигация:
- Болымды түрде
- Болымсыз түрде
- Жекеше : І-ші жақ ІІ-ші жақ ІІІ-ші жақ
- Дағдыландыру
- Жіктеу Осы шақ Болымды түрлері: Жекеше : І-ші жақ ІІ-ші жақ ІІІ-ші жақ
- 2-ші жақ 3-ші жақ
- Келер шақ Болымды түрлері: Жекеше: І-ші жақ ІІ-ші жақ ІІІ-ші жақ
- Жекеше
| Билік рай дейміз – істі істеуге-істемеуге кесіп айтқандағы
сөз түрін. һәр етістіктен түбірі мен тұқылын алып, билік рай түрінде жіктеп айтып көрейік. Болымды түрде: жазбақ (сабақты етіс), жыламақ (салт етіс) күреспек (ортақ етіс), жуынбақ (өздік етіс), жатқызбақ (өзгелік етіс) қаздырмақ (беделді етіс), жегілмек (ырықсыз етіс), атыстырмақ (шағысты етіс), шапқыламақ (дүркінді етіс), алыңқырамақ (өсіңкі етіс); Болымсыз түрде: жазбасқа, жыламасқа, күреспеске, 160 жуынбасқа, қаздырмасқа, жатқызбасқа, жегілмеске, атыстырмасқа, шапқыламасқа, алыңқырамасқа. Жіктеу Болымды түрлері: Жекеше: І-ші жақ ІІ-ші жақ ІІІ-ші жақ жаз жазайын жаз жазсын жыла жылайын жыла жыласын күрес күресейін күрес күрессін жуын жуынайын жуын жуынсын қаздыр қаздырайын қаздыр қаздырсын жатқыз жатқызайын жатқыз жатқызсын жегіл жегілейін жегіл жегілсін атыстыр атыстырайын атыстар атыстырсын шапқыла шапқылайын шапқыла шапқыласын алыңқыра алыңқырайын алыңқыра алыңқырасын Көпше: жаз жазайық жазыңдар жазсын жыла жылайық жылаңдар жыласын күрес күресейік күресіндер күрессін жуын жуынайық жуыныңдар жуынсын қаздыр қаздырайық қаздырыңдар қаздырсын жатқыз жатқызайық жатқызыңдар жатқызсын жегіл жегілейік жегіліңдер жегілсін атыстыр атыртырайық атыстырыңдар атыстырсын шапқыла шапқылайық шапқылаңдар шапқыласын алыңқыра алыңқырайық алыңқыраңдар алыңқырасын Болымсыз турлері: Жекеше: жазба жазбайын жазба жазбасын жылама жыламайын жылама жыламасын күреспе күреспейін күреспе күреспесін жуынба жуынбайын жуынба жуынбасын қаздырма қаздырмайын қаздырма қаздырмасын 161 жатқызба жатқызбайын жатқызба жатқызбасын жегілме жегілмейін жегілме жегілмесін атыстырма атыстырмайын атыстырма атыстырмасын шапқылама шапқыламайын шапқылама шапқыламасын алыңқырама алыңқырамайын алыңқырама алыңқырамасын Көпше: жазба жазбайық жазбандар жазбасын жылама жыламайық жыламаңдар жыламасын күреспе күреспейік күреспеңдер күреспесін жуынба жуынбайық жуынбаңдар жуынбасын қаздырма қаздырмайық қаздырмаңдар қаздырмасын жатқызба жатқызбайық жатқызбаңдар жатқызбасын жегілме жегілмейік жегілмеңдер жегілмесін атыстырма атыстырмайық атыстырмаңдар атыстырмасын шапқылама шапқыламайық шапқыламаңдар шапқыламасын алыңқырама алыңқырамайық алыңқырамаңдар алыңқырамасын Дағдыландыру. Һәр етістен һәр түрлі сөздер алып, билік раймен жіктету. 3. АШЫҚ РАЙ Ашық рай дейміз – істі ашық баяндайтын сөздің түрін. Ашық райдағы сөздер билік райдағы екі айырыс, үш жақтан басқа үш мезгілмен сөйленіп өзгереді. Жіктеу Осы шақ Болымды түрлері: Жекеше: І-ші жақ ІІ-ші жақ ІІІ-ші жақ жаз жазамын жазасың жазады жыла жылаймын жылайсың жылайды 162 күрес күресемін күресесің күреседі жуын жуынамын жуынасың жуынады қаздыр қаздырамын қаздырасың қаздырады жатқыз жатқызамын жатқызасың жатқызады жегіл жегілемін жегілесің жегіледі атыстыр атыстырамын атыстарасың атыстырады шапқыла шапқылаймын шапқылайсың шапқылайды алыңқыра алыңқыраймын алыңқырайсың алыңқырайды Көпше: жаз жазамыз жазасыңдар жазады жыла жылаймыз жылайсыңдар жылайды күрес күресеміз күресіңдер күреседі жуын жуынамыз жуынасыңдар жуынады қаздыр қаздырамыз қаздырасыңдар қаздырады жатқыз жатқызамыз жатқызыңдар жатқызады жегіл жегілеміз жегілесіңдер жегіледі атыстыр атыстырамыз атыстырасыңдар атыстырады шапқыла шапқылаймыз шапқылайсыңдар шапқылайды алыңқыра алыңқыраймыз алыңқырайсыңдар алыңқырайды Болымсыз түрлері: Жекеше: жазба жазбаймын жазбайсың жазбайды жылама жыламаймын жыламайсың жыламайды күреспе күреспеймін күреспейсің күреспейді жуынба жуынбаймын жуынбайсың жуынбайды қаздырма қаздырмаймын қаздырмайсың қаздырмайды жатқызба жатқызбаймын жатқызбайсың жатқызбайды жегілме жегілмеймін жегілмейсің жегілмейді атыстырма атыстырмаймын атыстырмайсың атыстырмайды шапқылама шапқыламаймын шапқыламайсың апқыламайды алыңқырама алыңқырамаймын алыңқырамайсың алыңқырмайды Көпше: жазба жазбаймыз жазбайсыңдар жазбайды жылама жыламаймыз жыламайсыңдар жыламайды 163 күреспе күреспейміз күреспейсіңдер күреспейді жуынба жуынбаймыз жуынбайсыңдар жуынбайды қаздырма қаздырмаймыз қаздырбайсыңдар қаздырмайды жатқызба жатқызбаймыз жатқызбайсыңдар жатқызбайды жегілме жегілмейміз жегілмейсіңдер жегілмейді атыстырма атыстырмаймыз атыстырмайсыңдар атыстырмайды шапқылама шапқыламаймыз шапқыламайсыңдар шапқыламайды алыңқырама алыңқырамаймыз алыңқырамайсыңдар алыңқырамайды Дағдыландыру. Һәр етістен сөздер алып, осы үлгі ашық райдың осы шағымен жіктету. Өткен шақ Болымды түрлері: Жекеше: І-ші жақ 2-ші жақ 3-ші жақ жаз жаздым жаздың жазды жыла жыладым жыладың жылады күрес күрестім күрестің күресті жуын жуындым жуындың жуынды қаздыр қаздырдым қаздырдың қаздырды жатқыз жатқыздым жатқыздың жатқызды жегіл жегілдім жегілдің жегілді атыстыр атыстырдым атыстырдың атыстырды шапқыла шапқыладым шапқыладың шапқылады алыңқыра алыңқырадым алыңқырадың алыңқырады Көпше: жаз жаздық жаздыңдар жазды жыла жыладық жыладыңдар жылады күрес күрестік күрестіңдер күресті жуын жуындық жуындыңдар жуынды қаздыр қаздырдық қаздырдыңдар қаздырды жатқыз жатқыздық жатқыздыңдар жатқызды жегіл жегілдік жегілдіңдер жегілді атыстыр атыстырдық атыстырдыңдар атыстырды 164 шапқыла шапқыладық шапқыладыңдар шапқылады алыңқыра алыңқырадық алыңқырадыңдар алыңқырады Болымсыз түрлері: Жекеше: жазба жазбадым жазбадың жазбады жылама жыламадым жыламадың жыламады күреспе күреспедім күреспедің күреспеді жуынба жуынбадым жуынбадың жуынбады қаздырма қаздырмадым қаздырмадың қаздырмады жатқызба жатқызбадым жатқызбадың жатқызбады жегілме жегілмедім жегілмедің жегілмеді атыстырма атыстырмадым атыстырмадың атыстырмады шапқылама шапқыламадым шапқыламадың шапқыламады алыңқырама алыңқырамадым алыңқырамадың алыңқырамады Болымсыз түрлері: Көпше: жазба жазбадық жазбадыңдар жазбады жылама жыламадық жыламадыңдар жыламады күреспе күреспедік күреспедіңдер күреспеді жуынба жуынбадық жуынбадыңдар жуынбады қаздырма қаздырмадық қаздырмадыңдар қаздырмады жатқызба жатқызбадық жатқызбадыңдар жатқызбады жегілме жегілмедік жегілмедіңдер жегілмеді атыстырма атыстырмадық атыстырмадыңдар атыстырмады шапқылама шапқыламадық шапқыламадыңдар шапқыламады алыңқырама алыңқырамадық алыңқырамадыңдар алыңқырамады Дағдыландыру. Һәр етістен һәр түрлі сөздер алып, осы үлгі бойынша ашық райдың өткен шағымен жіктету. 165 Келер шақ Болымды түрлері: Жекеше: І-ші жақ ІІ-ші жақ ІІІ-ші жақ жаз жазармын жазарсың жазар жыла жылармын жыларсың жылар күрес күресермін күресерсің күресер жуын жуынармын жуынарсың жуындар қаздыр қаздырармын қаздырарсың қаздырар жатқыз жатқызармын жатқызарсың жатқызар жегіл жегілермін жегілерсің жегілер атыстыр атыстырармын атыстырарсың атыстырар шапқыла шапқылармын шапқыларсың шапқылар алыңқыра алыңқырармын алыңқырарсың алыңқырар Көпше: жаз жазармын жазарсың жазар жыла жылармыз жыларсыңдар жылар күрес күресерміз күресерсіңдер күресер жуын жуынармыз жуынарсыңдар жуынар қаздыр қаздырармыз қаздырарсыңдар қаздырар жатқыз жатқызармыз жатқызарсыңдар жатқызар жегіл жегілерміз жегілерсіңдер жегілер атыстыр атыстырармыз атыстырарсыңдар атыстырар шапқыла шапқылармыз шапқыларсыңдар шапқылар алыңқыра алыңқырармыз алыңқырарсыңдар алыңқырар Болымсыз түрлері: Жекеше: жазба жазбаспын жазбассың жазбас жылама жыламаспын жыламассың жыламас күреспе күреспеспін күреспессің күреспес жуынба жуынбаспын жуынбассың жуынбас қаздырма каздырмаспын қаздырмассың қаздырмас жатқызба жатқызбаспын жатқызбассың жатқызбас 166 жегілме жегілмеспін жегілмессің жегілмес атыстырма атыстырмаспын атыстырмассың атыстырмас шапқылама шапқыламаспын шапқыламассың шапқыламас алыңқырама алыңқырамаспын алыңқырамассың алыңқырамас жүктеу/скачать 2,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|