Ббк 81. 2 С 84 Главный редактор

213 
 
организацией  этого  процесса  и  тем,  как  он  отражается  в  сознании  учащихся  и  сказывается  на 
развитии личности. 
Инновационное мышление можно и нужно специально развивать со школьного возраста.  
Каков же путь формирования инновационного мышления в школах?  
Ответ  –  через  инновационную  систему  обучения.  Инновационная  образовательная  среда 
должна включать следующие направления: 
-
 
внедрение активные методы обучения; 
-
 
выполнение  самостоятельных  практических  заданий  и  работ  с  использованием 
современного оборудования, технологий, материалов;  
-
 
овладение современными компьютерными технологиями; 
-
 
индивидуальный подход в организации образовательной траектории;  
-
 
интегрированный, междисциплинарный подход в обучении; 
-
 
самостоятельные исследования, проекты; 
-
 
научно-практическую ориентацию в проектно-исследовательской деятельности и др.  
Довольно  часто  исследовательская  деятельность  используется  как  синоним  проектной 
деятельности, однако, они принципиально различаются. Реализуя любой проект, исполнители знают, 
к  какому  результату  движутся,  что  их  ожидает  по  окончании  работы,  в  исследовании  итоговый 
результат  до  конца  неизвестен  ни  ребёнку,  ни  его  руководителю.  Проектная  и  исследовательская 
деятельности отличаются организацией, с их помощью формируются разные мыслительные навыки.  
Включение  ребят  в  исследовательскую  деятельность  способствует  обучению  технологии 
анализа  ситуаций,  выбору  оптимальных  решений,  правильному  выстраиванию  коммуникации, 
позволяет  раздвинуть  границы  стереотипного  мышления,  увидеть  скрытые  возможности  там,  где 
другие  их  не  замечают,  сформировать  творческие  подходы  к  генерированию  новых  нестандартных 
идей и действовать адекватно и эффективно в сложных, нестандартных ситуациях. Все это в итоге и 
способствует формированию умения инновационно мыслить. Именно такие выпускники-инноваторы, 
обладающие  духовностью,  нравственностью,  патриотизмом,  профессиональными  и  социальными 
компетенциями,  инновационным  мышлением,  завтра  будут  разрешать  накопившиеся  в  обществе 
проблемы и противоречия. Поэтому использование в образовательном процессе проектных и учебно-
исследовательских  технологий,  мотивирующих  учащихся  на  самостоятельную  работу  и  решение 
реальных  практических  задач  в  той  или  иной  области,  должно  стать  ключевым  в  деятельности 
педагогических  коллективов  для  подготовки  подрастающего  поколения  как  активного  творца 
социальной действительности, генератора и проводника новых идей. 
При  построении  организации  исследований  в  рамках  образовательного  процесса  наиболее 
важны следующие моменты: 
-
 
выбор темы исследования, на самом деле интересной для ученика и совпадающей с кругом 
интереса учителя; 
-
 
хорошее осознание учеником сути проблемы; 
-
 
взаимоответственность и взаимопомощь учителя и ученика. 
Ещё  один  немаловажный  момент  —  сотрудничество.  Во  взаимодействии  учителя  и  ученика 
важно, чтобы учитель не вел подопечного «за руку» к решению задачи, а выступал как человек более 
опытный  в  поиске  ответов  на  вопросы,  помогал  осваивать  новый  способ  взаимодействия  с 
окружающим миром. Для осуществления данного принципа учителю следует: 
-
 
создавать атмосферу поиска; 
-
 
выстраивать  диалогическое  общение  с  учениками,  в  котором  вопрошание  к  внутреннему 
миру другого будет занимать значимое место; 
-
 
провоцировать появление вопросов и желания найти ответы; 
-
 
выстраивать  доверительные  отношения  с  учащимися  на  основе  договора  и  взаимной 
ответственности; 
-
 
учитывать интересы и мотивации ребёнка; 
-
 
давать учащемуся право в принятии значимых решений; 
-
 
развивать у самого себя «открытое мышление». 
Поэтому  так  важно,  чтобы  сам  преподаватель  обладал  исследовательской  позицией  и 
транслировал ее своим младшим коллегам.  
Этапы формирования исследовательской компетентности учащихся  
Можно  выделить  определенные  этапы  проведения  мероприятий  по  формированию 
исследовательской компетентности учащихся. 
На первом этапе формирования целесообразно исходить из следующих задач: 

214 
 

 
выявление  направленности  интересов,  их  стремлений  и  готовности  к  инновационной 
деятельности; 

 
определение  уровня  понимания  или  сути  реализуемого,  способов  проведения  об-
разовательного  процесса  на  этой  основе,  готовности  к  исследованию  различных  тем  и  их  видения 
этих проблем; 

 
становление личной позиции участников опытно-экспериментальной работы. 
Для  решения  этих  задач  рекомендуется  использовать  в  педагогической  деятельности 
различные  методы  исследования:  от  простейших  (беседа,  наблюдение,  интервьюирование, 
анкетирование,  дискуссия)  до  более  сложных  (анализ  уроков,  предоставленных  разработок, 
творческих  работ,  проведение  деловых  игр).  Результатом  первого  этапа  должно  стать  создание 
проблемных групп. 
Второй  этап  характеризуется  появлением  субъективного  видения  решения  обозначенной 
проблемы,  подходов,  их  отстаиванием,  обсуждением,  принятием  или  не  принятием  чужих  точек 
зрения. 
Мероприятия  по  формированию  исследовательской  компетентности  учащихся  должны 
стимулировать  его  участников  к  анализу  различных  предложений,  идей.  Происходит  привлечение 
новых научных данных и включение различного рода инструментария в практику субъектов опытно-
экспериментальной  работы.  Идеи  отдельных  участников  работы  обсуждаются  на  заседаниях 
научного общества, происходит уточнение общего видения проблемы.  
Третий  этап  характеризуется  тем,  что  замысел  исследовательской  работы  получает 
отчетливо выраженный характер. Все больше внимания уделяется работе отдельных секций в школе 
при  обсуждении  на  совете  научного  общества,  появляются  конструктивные  выходы  на  создание 
продуктов  исследовательской  работы.  Педагогическая  практика  свидетельствует,  что  наиболее 
приемлемым вариантом на этом этапе является проведение проблемных семинаров. 
Началом вовлечения учащихся в исследовательскую работу по формированию у них навыков 
исследовательской  компетентности  становится  их  участие  в  кружковой  работе.  Необходимо 
подчеркнуть, что основными формами исследовательской работы учеников являются предметные и 
проблемные  кружки,  проблемные  ученические  лаборатории,  научные  и  научно-практические 
конференции, а также внутришкольные, областные и республиканские конкурсы. 
Предметные  кружки  чаще  всего  организуются  при  работе  с  учениками  младших  классов. 
Руководителями  выступают  преподаватели.  Научный  кружок  является  самым  первым  шагом  в 
исследовательской  работе  учеников,  поэтому  и  цели  перед  его  участниками  ставятся  относительно 
несложные. Чаще всего это подготовка докладов и рефератов.  
С  целью  формирования  и  развития  инновационного  мышления  важно  организовывать 
исследовательскую работу школьников, как на уроках, так и во внеурочное время.  
Можно выделить следующие формы реализации исследовательской деятельности: 
1.  Проблемное  ведение  уроков  базисного  компонента  учебного  плана  общеобразовательной 
школы.  Реализуется  проблемный  подход  к  ведению  урока:  учитель  представляет  различные  точки 
зрения  по  конкретной  теме,  организовывает  дискуссию,  в  процессе  которой  проходит  анализ 
предлагаемых  первоисточников  и  высказываются  различные  мнения.  Можно  организовать  доклады 
учащихся по проблемным вопросам. 
2. Введение в сетку базисного компонента учебного плана специальных учебных предметов.  
3.  Курсы  в  рамках  школьного  компонента  –  элективные  курсы  предпрофильного  и 
профильного  обучения  в  области  естественных  и  гуманитарных  наук,  которые  строятся  на  основе 
выполнения исследовательских проектов. 
4.  Программы  дополнительного  образования  с  применением  широкого  спектра  различных 
форм  групповой  и  индивидуальной  работы  по  дополнительным  образовательным  программам. 
Фиксация результата в виде законченной исследовательской работы. 
5.  Применение  исследовательского  подхода  при  проведении  экскурсий.  Постановка 
индивидуальных исследовательских задач с фиксацией результата в виде отчётных работ. 
6.  Реализация  общешкольных  проектов  (например,  интегрированной  образовательной 
программы  общего  и  дополнительного  образования,  тематические  интегрированные  проекты  по 
определённой проблеме) на основе исследовательской деятельности на уровне учреждения с тесной 
увязкой  различных  форм  образовательной  деятельности  и  реализацией  годового  цикла 
исследовательской деятельности. 

215 
 
7.  Организация  походов  и  экспедиций  как  самостоятельных  форм  исследовательской 
деятельности и как элементов годового цикла проведения учебных исследований. 
8.  Проведение  научно-практических  конференций  и  конкурсов  –  форм  презентации 
исследовательской деятельности. 
9. Поддержка деятельности тематических клубов и молодёжных объединений. 
Таким  образом,  исследовательская  деятельность  является  одной  из  форм  творческой 
деятельности, поэтому её следует рассматривать в качестве составной части проблемы формирования 
и  развития  инновационного  мышления  учащихся.  Интеллектуальное  и  нравственное  развитие 
человека  на  основе  вовлечения  его  в  разнообразную  самостоятельную  деятельность  в  различных 
областях знаний можно рассматривать как стратегическое направление развития образования.  
Список литературы: 
1.
 
Государственная  программа  развития  образования  Республики  Казахстан  на  2011-2020  годы. 
Астана, 2010 г. 
2.
 
Бабанский  Ю.К..  Повышение  эффективности  педагогических  исследований                            /Ю.К. 
Бабанский. - М.: Педагогика, 1982. 
3.
 
Леонтович  А.В.  Об  основных  понятиях  концепции  развития  исследовательской  деятельности 
учащихся //Исследовательская работа школьников. - 2003. - №4. - С. 14. 
4.
 
Обухов А.С. Исследовательская позиция и исследовательская деятельность: что и как развивать? 
//Исследовательская работа школьников. - 2003. - №4. - С. 19. 
 
 
ӘӨЖ: 159.9:316.77 
Н.Б. Серикбаева  
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті 
Қазақстан, Семей қаласы  
 
ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС АРҚЫЛЫ ТҰЛҒА ДАМУЫНЫҢ   
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 
 
Қарым-қатынас  –  қоғам  дамуының  құралы  және  негізі  болып  табылатын  мәдениет  деңгейін 
бейнелейтін  тарихи  дамудың  нәтижесі.  Қарым-қатынас  мәселесі  теориялық,  эксперименттік  және 
қолданбалы  зерттеулерде  мағынасы  тұрғысынан  психологиялық  іс-әрекет,  тұлға,  сана  т.б. 
ұғымдармен байланысты.  
Тұлғаның қалыптасуы мен дамуы жайлы теория мен тәжірибе танымдық іс-әрекет пен қарым-
қатынас  мәселесінде  байланыс  тауып,  өзара  қиылысады.  Қарым-қатынас  танымдық  іс-әрекеттің 
дамуында басты көрсеткіш әрі фактор болып табылады.  
Тұлғаның  қалыптасуында  негізгі  факторлардың  бірі  –  ол  қарым-қатынас.  Қарым-қатынас 
адамды  толық  түсінуге,  оның  рухани-адамгершілік  қасиеттерін,  дамуын,  жетілуін  және 
индивидуалды-психологиялық  ерекшеліктерін  білуге  мүмкіндік  туғызады.  Тарихи  қоғамдағы 
обьективті  талаптар  және  қоғамның  дамуындағы  әлеуметтік  заңдар  тұлғаның  қалыптасуын 
анықтайды.  
Қазақтың  көрнекті  ғалымы,  профессор  Қ.Б.  Жарықбаев  былай  деген:  «Адамның 
психологиялық  ерекшеліктері,  оның  өмір  сүретін  ортасына  қоғамдық  тікелей  әсер  етуінен 
қалыптасып  отырады.  Жеке  адам  қоғамнан  тыс  өмір  сүре  алмайды.  Өйткені  оның  психикасы  тек 
айналасындағылармен қарым-қатынас жасау үдерісінде ғана қалыптасады, қоғамдық тәрбие арқылы 
адам  белгілі  мазмұнға  ие  болады»  [2].  Сондықтан  адамның  жеке  басының  психологиясын  ұғынуда 
оның бағытын көрсететін компоненттермен қатар (әлеуметтік орта, білімі, нақтылы кәсібі және т.б.) 
танымдық ерекшеліктерін де толық меңгеруімізді талап етеді.  
Психологиялық  сөздікте  қарым-қатынасқа  мынадай  анықтама  берілген:  «Қарым-қатынас  – 
бірлескен іс-әрекеттегі қажеттіліктен туындаған адамдар арасында ақпарат алмасу, байланыс орнату 
және оны дамытудың күрделі, көп жоспарлы үдерісі. Мұнда ол қарым-қатынас бойынша серіктердің 
өзара  әрекет,  қабылдау  және  түсінудің  бірдей  стратегиясын  жасау  болып  табылады.  Сондықтан 
қарым-қатынас – біріншіден, бірлескен іс-әрекеттегі қажеттіліктен пайда болатын адамдар  арасында 
бірнеше жоспарлы байланыстарды орнату мен дамытудың күрделі үдерісі. Ол ақпарат алмасу, өзара 
әрекеттесудің  бірыңғай  стратегиясын  өңдеу,  серіктесті  қабылдау  және  түсінуден  тұрады.  Ал 
екіншіден, бірлескен іс-әрекет қажеттіліктерінен туындайтын күй және мінез-құлық пен серіктестің 
тұлғалық-мәндік  құрылымдарына  бағытталған  екі  немесе  одан  да  көп  субьектілердің  өзара 

216 
 
әрекеттерінің  белгілік  құралдарымен  жүзеге  асырылады.  Мұнда  ол  заттық  және  эмоциялық 
аспектілерде  өзара  хабарлама  алмасудан  тұрады  [3].  Сондықтан  қарым-қатынаста  адам  өзінің  жеке 
дара ерекшеліктерін меңгеретіндігі байқалады. 
Қарым-қатынасты зерттеуде келесілерге сүйенеміз: 
-
 
біріншіден, қарым-қатынас іс-әрекеттің ерекше типі –коммуникациялық іс-әрекет; 
-
 
екіншіден, қарым-қатынас – кез-келген іс-әрекеттің іске асырылу шарты; 
-
 
үшіншіден, қарым-қатынас – арнайы берілген іс-әрекеттің нәтижесі» деп, қарым-қатынасты 
зерттеуде іс-әрекеттің маңыздылығына түсініктеме берген [4]. Осы түсініктемелерден адам өмірінде 
қарым-қатынастың қаншалықты мәнге ие екендігі көрінеді. 
М.И.  Лисина  тұлғалық  дамуда  баланың  барлық  қарым-қатынас  түрлерінде  танымдық  даму 
үдерісі жүретіндігін атап өткен [13]. Оның пікірінше, қарым-қатынас – баланың қалыпты психикалық 
дамуының  маңызды  факторы  және  ажырамайтын  шарты.  Қоршаған  адамдармен  қарым-қатынас 
қажеттілігі  адамда  бастапқы  мәні  бар  маңызды  табыс  болып  табылады.  Ол  қарым-қатынасты  іс-
әрекет ретінде түсінудің негізгі ережесін ұсынды. Олар: 
1.  Қарым-қатынас  іс-әрекетінің  заты  немесе  обьектісі  бірлескен  іс-әрекеттегі  серіктес  және 
қарым-қатынас потенциалының субьект ретіндегі басқа адам болып табылады; 
2.  Қарым-қатынас  әрбір  іс-әрекет  сияқты  адамның  қажеттілігін  қанағаттандыруға 
бағытталған.  Қарым-қатынастағы  қажеттілік  басқа  адамды  бағалауға,  өзінің  тұлғасын  және  өзін 
бағалауға  талпынудан  тұрады.  Сол  берілген  бағасын  анықтауға  қарым-қатынас  мотиві  басқа  адам 
немесе,  дәлірек,  адамның  сол  қасиеттері  туралы  түсінігі  үшін  баланың  үлкендермен  өзара  әрекетке 
түсуі болып табылады; 
3. Қарым-қатынас іс-әрекетінің бірлігі – қарым-қатынас әрекеті  обьект ретінде басқа адамға 
айтылған немесе соған бағытталған тұтастай акт; 
4.  Қарым-қатынас  құралы  әрбір  қатысушының  басқа  адамдармен  өзара  әрекетінің  көмегі 
арқылы  өзінің  әрекетін  құрауы  және  өз  үлесін  қосатын  операция  болып  саналады.  Ерекшеленген 
қарым-қатынас құралының көмегі арқылы балалар үлкендермен өзара әрекетін жүзеге асырады, олар 
экспрессивті-мимикалық, заттық-қозғалысты және сөздік.   
Осыған  сәйкес  тұлға  өзге  адаммен  бірлескен  іс-әрекетте  қарым-қатынас  арқылы  өзін 
танытады  және  өзгені  тануы  да  осы  үдерісте  жүзеге  асырылады.  Сол  себепті  іс-әрекет  пен  қарым-
қатынас тікелей тұлға мәселесімен байланыстырылады.   
Адамның  бүкіл  өмірі  басқа  адамдармен  қарым-қатынаста  өтеді.  Ол  қарым-қатынаста  іс-
әрекеттің нақты мақсаттарын жүзеге асырады. Олар: қарым-қатынаста өзара қабылдау, өзара бағалау, 
әңгімелесушілердің өзара әсерлесуін реттеу, ақпарат алмасу. 
Қарым-қатынас пен даму – қатарлас және бір-бірлеріне тәуелсіз құбылыстар ғана емес, олар 
өзара байланыста тұратын үдеріс. Олардың  психологиялық байланыстылығының негізі үдерістердің 
рухани  бірлігі  болып  табылады.  Қарым-қатынас  тиімділігі  бірлескен  іс-әрекет  қатынасының 
жақсаруына қаншалықты негіз болуына байланысты. 
Тұлғаның  танымдық  және  интеллектуалды  әрекеттерінің  дамуында  қарым-қатынас  ерекше 
орынға ие, тұлғаның сөйлеу әрекеті қарым-қатынас үдерісінде дамиды, ал тұлғаның қарым-қатынас 
қабілеті танымдық іс-әрекеттің дамуына ықпал етеді. 
Тұлға  қалыптасуында  негізгі  орындардың  бірі  ретінде  оның  басқалармен  қарым-қатынас 
жасау  қабілеті  болып  саналады.  Қарым-қатынас  арқылы    тұлға  өзін  көрсете  алады,  сонымен  қатар 
жеке дара ерекшеліктерінің ашылуына, психикалық қасиеттерінің, танымдық белсенділігінің артуына 
ықпал етеді. 
Әлеуметтік психология қарым-қатынас үдерісінде тұлғаның дамуын, қарым-қатынасын және 
іс-әрекетін зерттейді. Тұлға және қарым-қатынас- психологиялық білімнің осы маңызды саласының 
негізгі түсініктері. Басқа адамдармен қарым-қатынас үдерісінде тұлға адами мәдениетті, тарихи даму 
және  жалпылама  түсініктерде,  еңбек  дағдыларында,  мінез-құлық  ережелерінде  т.с.с  жинақталған 
тәжірибені  игереді.  Адамды  зерттей  отырып,  әлеуметтік,  қоғамдық  психологиямен  айналыспау 
мүмкін  емес.  Бірақ  басқа  ғылымдарға  қарағанда,  әлеуметтік  психология  психологияның  арнайы 
тармағы ретінде «басқалармен бірлесе жасалатын, тікелей ұжымдық формада» болатын адам өмірінің 
осындай  көріністерін  зерттейді.  Іс-әрекет  тұлға  белсенділігінің  көрінуі  мен  формасы  және  адам 
болмысын сипаттайтын маңызды категория болып саналады.  
Сонымен тұлғаның жас ерекшелік деңгейінде психикалық қасиеттерін, танымдық іс-әрекетін 
және психикалық қалып-кейіптерін тұтас қамтитын, оның психикасының дамуында басты көрсеткіш 
әрі  фактор  болатын  негізгі  саласы  –  қарым-қатынас  болып  табылады.  Қарым-қатынас  тұлғаның 

217 
 
танымдық  іс-әрекетінің  жетілуін  қамтамасыз  ететін  бірден-бір  фактор  және  жағдай  болады,  олай 
болса қарым-қатынас тұлғаның психикалық дамуына тікелей ықпал етеді.  
Әдебиеттер тізімі: 
1.
 
Тоқсанбаева  Н.Қ.  Психологиядағы  қарым-қатынас  мәселесі.  //  Білім  беру  жүйесінде  адам 
ресурстарын басқарудың қазіргі тенденциялары: Халықаралық ғылыми-практикалық конференция 
материалдары. - Алматы, 2005. – 345-347 бб. 
2.
 
Курпатов А.В., Алехин А.Н. Развитие личности. Психология и психотерапия. - М.: ОЛМА Медиа 
Групп, 2006. – 448 с. 
3.
 
Тоқсанбаева  Н.Қ. Проблема общения в психологии // Вестник БГУ. 2008. - №2 (11).- С. 39-41. 
 
 
ӘӨЖ: 45.21 
Г.С. Серикканова 
Бесқарағай ауданы, «Беген орта мектебі» КММ 
ағылшын тілі пәнінің мұғалімі 
 
ЖАҢА АҚПАРАТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ АҒЫЛШЫН ТІЛІ  
САБАҒЫНДА ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУ 
 
Ағылшын  тілі  сабақтарында  жаңа  ақпараттық  технологияларды  пайдалану  тқмендегідей 
мақсаттардың  жүзеге  асырылуын  көздейді:  Оқушылардың  сөздік  қорын  молайтып,  сөйлеу  тілінің 
грамматикасын  қалыптастыру,  дыбыстарды  дұрыс  айту,  диалогтық  сөйлеуді  қалыптастыру, 
оқушылардың  түсінгенін  айта  білу,  сауатты  жазу  дағдысын  қалыптастыру.  Сонымен  қатар 
дүниетанымын,  ой-өрісін  кеңейту,  өмірге  деген  көзқарасын  жан-жақты  дамытып,  шығармашылық 
қабілетіне жол ашу. 
Елімізде  білім  беру  саласында  жаңа  ақпараттық  технологияларды  қолдану  басты  мақсат 
болып отыр. Ол тек қана техникалық құрал емес, сонымен қатар жаңа ақпараттық, коммуникациялық 
технология  және  білім  беру  жүйесіндегі  сабақ  берудің  жаңаша  әдісі  болып  отыр.  Елбасымыздың 
Қазақстан  халқына  жолдауында  ХХІ  ғасырда  ақпараттық  қоғам  қажеттілігін  қанағаттандыру  үшін 
білім беру саласында төмендегідей міндеттерді шешу керектігін атап көрсетті: 
Компьютерлік  техниканы,  ғаламтор,  телекоммуникациялық  желі,  электрондық  және 
телекоммуникациялық құралдарды,  мультимедиялық  электрондық  оқулықтарды  оқу  үрдісіне  тиімді 
пайдалану  арқылы  білім  сапасын  көрсету.  Сонымен  қатар  тәуелсіз  еліміздің  болашағы  –  жарқын, 
білімді,  парасатты,  өз  ана  тілімен  қатар  шетел  тілі  «ағылшын  тілінде»  еркін  сөйлеп,  елін,  халқын, 
мәдениетін шетелге таныстыра алатын, үш тілде еркін сөйлейтін азамат болып шығуы керек екендігін 
айтты. 
Компьютерлік  телекоммуникациялар  бүгінгі  қоғамда  үлкен  қолданысқа  ие.  Мәселен, 
бизнесте, ақпараттық құралдарда , ғылым мен білімде. 
Қазіргі  заман  мұғалімі  тек  өзінің  пәнінің  терең  білгірі  болу  емес,  тарихи-танымдық, 
педагогикалық-психологиялық 
сауатты, 
саяси-экономикалық 
білімді 
және 
ақпараттық, 
коммуникациялық технологияны жан-жақты меңгерген ақпараттық құзырлы маман болуы керек. 
Ағылшын  тілі-бүгінгі  заманымыздың  кілті,  компьютер  технологиясының  кілті  екендігі 
баршаға мәлім. 
Компьтер  және  мультимедиялық  құралдарды  қолданудың  сабақ  барысында  ерекшелігі: 
онымен  бірге  білім  жүйесіне  жаңа  әдістермен  бірге  әлемдік  ойлаудың  жаңа  шығармашылығы 
енгізілді.  Комьютерлік  және  ақпараттық  технологиялар-заман  талабы.  Компьютер  желісі  мен 
мультимедиялық-электрондық  құралдарды  шет  тілі  сабағында  тиімді  қолдану-оқушылардың 
функционалды сауаттылығын қалыптастуруға септігін тигізеді. Бағдарлама мұғалімге қысқа мерзімде 
үлкен  дидактикалық  материалдармен  қамтамасыз  етіп,  комьютерлік  білімін  даярлауға  көмектеседі 
және  оқушылардың  қабілеттерін  арттыруға  септігін  тигізеді:  есте  сақтау,  көру,  есту,  ойлау, 
эмоционалды, автоматты және т.б. 
Интерактивті  тақта  арқылы  презентацияларды  қолдануоқушылардың  сабаққа  деген 
қызығушылығын арттырып, белсенділігін оятады. 
Ағылшын тілі сабақтарында компьтерді, мультимедиялық және электрондық оқулықтар мен 
интерактивті тақтаны пайдаланғанда, оқушылар: 
-  Лексиканы  оқып  үйренеді;  сөйлеу  ырғағын,  диалог,  монолог  және  рөлдік  ойындарды,  хат 
жазу, грамматикалық құрылымдарды меңгереді. 

218 
 
«Enjoy  English»  электронды  оқулығында  оқушылардың  ойлау,  сөйлеу  және  коммуникативті 
дамуына зор ықпал етеді. Бұл диск екі бөліктен тұрады: 1-ойындар, 2-жаттығулар және диалог пен 
караокелерден  тұрады.  2-мультфильмдерден  тұрады.  Мультфильмдерді  мәтінмен,  диалогпен, 
аудирование  және  дауыс  ырғағына  берілген  жаттығуларда  қолдануға  болады.  Жаңа  ақапараттық 
құралдарды  ағылшын  тілі  сабағында  қолданғанда  күтілетін  нәтижелер:  үлгерімі  төмен  оқушыларға 
пәнді  жетік  меңгеруіне  көмектеседі,  оқушылардың  сабаққа  деген  қызығушылығын  артады,  сабақта 
пайдаланылатын  көрнекіліктердің  санын  арттырады,  оқушылардың  шығармашылығын  аррттыруға 
септігін  тигізіп,  жеке  жұмыс  істеуге  үйретеді,  грамматикалық  құрылымдарды  оңай  түсінуге 
көмектеседі, оқушылардың есте сақтау, есту, көру, ойлау қабілеттерін дамытады, пікірталас, талдау, 
сараптама жасау, мүмкіндіктерін арттырады. Компьтерді жаңа сабақты түсіндіруде,  грамматикалық 
құрылымдарды  өткенде  және  қорытынды  сабақта  қолданған  тиімді.  Ағылшын  тілі  сабағында 
компьютер  және  т.б.  жаңа  ақпараттық  құралдарды  пайдалану-жаңа  заман  талабы.  Жаңа  замандағы 
Қазақстанымыздың  дамып  келе  жатқан  қадамында  оқу  үрдісіне  жаңа  ақпараттық  технологияларды 
енгізу  де,  келешекте  компьютер  заманы  болатынына  көз  жеткізеді.  «Шетел  тілі»  оқу  пәнінің 
оқытудың басты мақсаттары Шетел тілін оқытудың басты мақсаты-оқушыларға шетел тілінде қарым-
қатынас  жасауды  базалық  деңгейде  игерту.  Осыған  сәйкес  оқыту  мазмұнына  қарапайым 
коммуникативті біліктілікті, қажетті жағдайда ауызша және жазбаша (сөз, тыңдап түсіну, оқу, жазу) 
өзара  мәдени  қарым-қатынас  үрдісінде  қолдана  алу  қабілеттілігі  мен  дайындығын  қалыптастыруды 
қамтамасыз  ететін  тілдік,  сөздік,  әлеуметтік-мәдени  білім,  білік,  дағдылар  енеді.  Осы  мақсатқа  сай 
оқыту міндеттері екі үлкен бағыт бойынша белгіленеді:  
1.
 
Танымдық бағыт бойынша: 
-
 
оқушының лингвистикалық дүниетанымын қалыптастыру; 
-
 
тілдің  қоғамдық-әлеуметтік  мәнін  түсіндіру  (қазіргі  уақыт  талабына  сай  шетел  тілінің  пән 
ретінде  қажеттілігі  күннен-күнге  артып  отыр.  Ол  қоғамның  әлеуметтік-экономикалық,  ғылыми-
техникалық және жалпы мәдени алға басуында қозғаушы фактор болуда); 
-
 
оқушының тілін дамыту, тілдік шығармашылық қабілеттерін жетілдіру; 
-
 
сөз мәдениетін таныту; 
-
 
пікірталас мәдениетін жетілдіру; 
-
 
сөйлеу түрін, сөйлеу мәдениетін, тәсілін меңгерту; 
-
 
оқушылардың логикалық ойлауының бір ізді болуын қалыптастыру. 
2. Коммуникативтік, практикалық бағыт бойынша 
-
 
оқушыларға тіл нормаларын меңгерту; 
-
 
тілдік сауаттылығын арттыру; 
-
 
этикет нормаларына сай тіл мәдениетін жетілдіру; 
-
 
сөйлеу әрекетіне қажетті заңдылықтар мен талаптарды меңгерту; 
-
 
шығармашылық қабілеттерін дамыту; 
-
 
қарым-қатынас талаптарына сай іскерліктерде қолдана білу; 
-
 
пікірталас түрлеріне сай сөз қолдану біліктілігін қалыптастыру, 
Бұл  міндеттердің  жүзеге  асырылуы  тілдік  білімнің  (мұның  қай-қайсысы  да  тір  арқылы 
баланың  логикалық  ойлауын  дамытуға,  қарым-қатынастық  дағдыларын  жетілдіруге,  сөз  әрекетінің 
түрлеріне) қатынасты машықтануына әсерін тигізеді. Аталған қағидаларды оқу-әдіс, іс-тәжірибемде 
үнемі басшылыққа алып отырамын, пайдалы жақтарын көруге тырысамын.  
Жаңа ақпараттық технологиялармен қатар, сабақта интербелсенді оқытудың әдістерін ұтымды 
пайдалана отырып, тәжірибемде ойын әдістерін де жиі пайдаланамын. Ойынға қатысушы оқушылар 
мұғалімдермен өзара қарым-қатынастарын нығайтады, әрі өздерінің қабілеттерін тексеруге мүмкіндік 
тудырады,  сонымен  қатар,  ұйымдастыру  қабілеттерін  арта  отырып,  сабаққа  деген  қызығушылық 
сезімдері артады.  
Оқу  үрдісінде  тиімді  ойындар:  рөлдік  ойындар,  іскерлік  ойындар.  Іскерлік  оқу  ойындары: 
саяхат ойындар, блиц ойындары. Өндірістік ойындары. Рөлдік ойындар-интербелсенді әдістердің бір 
түрі. Олар екіге бөлінеді: 1. Әрбір оқушы рөлде ойнайды.             2. Оқушылардың шағын топтары 
рөлде  ойнайды.  Іскерлік  оқу  ойындары  сабақ  тақырыбы  бойынша  жазылған  сценарийлерге  қысқа 
жағдаяттар  ойнау.  Ал  саяхат  ойындарында  оқушылар  күнделік  жүргізеді  немесе  достары  мен 
туыстарына  хат  жазады.  Блиц  ойындары-шағын  ойындар.  Оқушылардың  нақты  біліктері  мен 
дағдыларын дамытуға бағытталады. Мысалы: фотосуреттерді баяндау (отбасы мүшелерін, достарын, 
өз  үйін,  бөлмесін),  сұхбат  алу  (мерекелер  тақырыбы  бойынша),  шындық  детекторы  (дұрыс,  қате). 
Өндірісті  ойындарда  әлеуметтік  және  экономикалық  маңызы  бар  күрделі  мәселелерді  шешуге 
болады.  

219 
 
Түрлі әдіс-тәсілдерді пайдалана отырып, сапалы білім, саналы тәрбие беруде сабақтың тиімді 
түрлерін  қолдануға  болады.  Мысалы,  5-6  сыныптарда  ойын  сабақтары,  9  -  сыныптарда  сын 
тұрғысынан  ойлауды  дамыту,  ұжымдық  оқыту,  пікірталас,  семинар,  сынақ,  жарыс,  өзіндік  жұмыс. 
Сурет-иллюстрациялар  бойынша  әңгіме  құрастыру,  тірек  сигналдар,  тірек-сызбалар,  кластерлер, 
хронологиялық таблицалар құрастыру, тірек-конспектілер, Венн диаграммасы. Қазіргі компьютерлік 
техника  негізінде  ақпаратты  жинау,  сақтау,  өндеу  және  тасымалдау  істерін  қамтамасыз  ететін 
тәсілдер  мен  қазіргі  техникалық  құралдар.  Ақпараттық-коммуникативтік  технология  жағдайындағы 
жалпы  оқыту  үрдісінің  функциялары:  оқыту,  тәрбиелеу,  дамыту,  ақпараттық  болжамдау  және 
шығармашылық қабілеттерін дамытумен анықталады.  
Оқытудың ақпараттық-коммуникативтік және интерактивтік технологиялары бағыттары: 
а) электронды оқулықтар;  
ә)телекоммуникациялық технологиялар; 
б) мультимедиалық және гипермәтіндік технологиялар;  
в) қашықтықтан оқыту (басқару).  
Ақпараттық-коммуникативтік  технологияны  оқу-тәрбие  үрдісіне  енгізуде  мұғалім  алдына 
жаңа бағыттағы мақсаттар қойылады: 
-
 
Өз  пәні  бойынша  оқу-әдістемелік  электронды  кешендер  құру,  әдістемелік  пәндік  Web  –
сайттар ашу; 
-
 
Жалпы компьютерлік желілерді пайдалану;  
-
 
Бағдарламалау  ортасында  инновациялық  әдістерді  пайдаланып,  бағдарламалық  сайттар, 
құралдар жасау (мультимедиалық және гипермәтіндік технологиялар). 
-
 
Қашықтықтан оқыту (Internet желісі) барысында өздігінен қосымша білім алуды қамтамасыз 
ету.  
Интерактивтік  оқыту  технологиясы  –  бұл  ұжымдық,  өзін-өзі  толықтыратын,  барлық 
қатысушылардың  өзара  әрекетіне  негізделген,  оқу  процесіне  оқушының  қатыспай  қалуы  мүмкін 
болмайтын оқыту процесін ұйымдастыру. 
Интерактивтік  оқыту  –  ең  алдымен  оқушы  мен  мұғалімнің  қарым-қатынасы  тікелей  жүзеге 
асатын сұхбаттасып оқыту болып табылады. Сабақтағы интерактивтік әрекет өзара түсіністікке, өзара 
әрекетке,  қатысушының  әрқайсысына  қажет  есепті  бірлесіп  шешуге  алып  келетін  -  ұйымдастыру 
және сұхбаттасып қарым-қатынас жасауды дамытуды ұсынады. 
Оқытудың  ақпараттық-коммуникациялық  және  интерактивтік  технологияларын  пайдалану  – 
педагогикалық  іс-әрекеттердің  мазмұны  мен  формасын  толықтыру  негізінде  оқыту  үрдісін 
жетілдірудің  бірден  бір  жолы.  Компьютерлік  желілерді,  интернет  жүйесін,  электрондық 
оқулықтарды,  мультимедиялық  технологияларды,  қашықтан  оқыту  технологиясын  пайдалану  оқу 
орындарында ақпаратты-коммуникациялық технологиялар кеңістігін құруға жағдай жасайды. 
Ақпараттық-коммуникациялық  технологияны  дамыту  білім  берудің  бір  бөлігі.  Соңғы 
жылдары заман ағымына сай күнделікті сабаққа компьютер, электрондық оқулық, интерактивті тақта 
қолдану жақсы нәтиже беруде. Білім беру жүйесі электрондық байланыс, ақпарат алмасу, интернет, 
электрондық пошта, телеконференция, On-line сабақтар арқылы іске асырылуда.  
Бүгінгі күні инновациялық әдістер мен ақпараттық технологиялар қолдану арқылы оқушының 
ағылшын  тілі  сабақтарында  ойлау  қабілетін  арттырып,  ізденушілігін  дамытып,  қызығушылығын 
тудыру, белсенділігін арттыру ең негізгі мақсат болып айқындалады. 
Қазіргі  таңда  оқыту  үрдісіне  қойылатын  талаптардың  өзгеруіне  байланысты  оқыту 
технологиялары  негізінен  қолданылуда.  Оқу  үрдісіндегі  оқыту  технологиялары  дегеніміз  қойылған 
мақсаттарға  және  күтілетін  нәтижеге  тиімді  жету  жолдарын  қамтамасыз  ететін  оқу 
бағдарламаларында  қамтылған  білім  мазмұнын  меңгертудің  жүйеленеген  формалары  мен  әдіс-
тәсілдері.  Оқу  үрдісінде  оқушылардың  өздерін  еркін  сезінуіне  жағдай  туғызу.  Оқушылардың  оқуға 
деген  қызығушылығын  дамыту,  күтілетін  нәтижелерге  жетуге  талаптандыру.  Жеке  басдамытуға 
бағытталған  әдіс-тәсілдерді  қолдану.  Өз  бетімен  жұмыс  істеп,  шешім  қабылдауға  мүмкіндіктер 
туғызу.  
Мұғалім-ақпараттанушы  емес,  оқушының  жеке  тұлғалық  жіне  интеллектуалды  дамуын 
жобалаушы  болуы  керек.  Ал  бұл  мұғалімнен  ақпараттық  құзырлылықты,  ұйымдастырушылық 
қабілеттілікті,  оқушыларды  қазіргі  қоғамның  түбегейлі  өзгерістеріне  лайық  бейімдеу,  олардың 
зерттеушілік  дағдыларын  дамыту  бағыттарын  талап  етеді.  Ағылшын  тілі  сабақтарында  ақпараттық 
технологияны  жаңа  тақырыпты  өткенде,  қорытынды-қайталау  сабақтарында  қолдану  қте  тиімді. 
Сабақ  барысында  слайд-фильмдерді  пайдалану,  дәстүрлі  әдістермен  салыстырғанда,  сабақтың 
динамикасын,  көрнекілігін,  ақпараттың  өте  жоғары  деңгейін  және  көлемін  қамтамасыз  етеді. 

220 
 
Сонымен  қатар,  оқушылардың  өтіліп  жатқан  тақырыпқа,  ағылшын  тілі  пәніне  қызығушылығы 
артады.  
Қорыта келе, ағылшын тілі сабақтарында ақпаратық технологияларды тиімді пайдалану заман 
талабына  сай  білімді,  білікті,  дүниетанымы  кең,  шығармашылық  қабілеті  дамыған  жеке  тұлға 
тәрбиелеуге зор ықпал етеді.  
Осы  мақсат  негізінде  төмендегідей  міндеттердің  жүзеге  асырылуына  септігін  тигізбек:  жас 
ұрпақтың  қабілеті  мен  талантын  ашу,  шығармашылық,  логикалық  ойлау  қабілеттерін  жетілдіру,  өз 
алдына  мақсат  қою  арқылы  оны  жүзеге  асыра  білу  қабілеттілігі,  өз  әрекетінің  нәтижелерін  бағалай 
білу шеберлігі.  
Әдебиеттер тізімі: 
1.
 
Голицинский Ю. Жаттығулар жинағы. Санк – Петербург. 2001г. 
2.
 
Блинова С.И., Чернышева Г.С. Практика английского языка. – Санк-Петербур,  2000. 
3.
 
Баданбекқызы З.Р., Аманқызы М.М. Ағылшын тілі. 
4.
 
«Speak English» журналы 2005. 
5.
 
Консультаций  по  английскому  языку:  В.А. Миловидов.  -  Санкт-Петербург,  Айрис-Пресс,  Рольф, 
2001.- 320 с. 
6.
 
Ағылшын тілі. 1-4 сыныптар: О.А. Конобевская — Санкт-Петербург, Феникс, 2015 г.- 64 с. 
7.
 
Итоговая аттестация по французскому языку в начальной школе. Базовый и повышенные уровни 
(+ CD-ROM): - Москва, Корона-Век, 2014.- 80 с. 
 
 
УДК: 378.881.111.1:606 

жүктеу/скачать 4,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: