Бейорганикалыќ Ќосылыстардыѕ негізгі кластары

1. 
   Ерігіштік көбейтіндісі дегеніміз не?
   
2. 
   Мына заттар үшін: Ag₂SO₄, PbCl₂, CaSO₄, As₂S₃ ерігіштік көбейтіндісінің өрнегін жазыңыз.
   
3. 
   NiCO₃ және Cu(JO₃)₂ тұздарының ерігіштік көбейтіндісі бірдей және ол 1,4∙10^-7 тең. Қайсы тұз тезірек ериді?
   
4. 
   Қай жағдайда тұз ерітіндісі қанықпаған: 1) [A⁺]·[B^-] > EK(AB); 2) [A⁺]·[B^-] = EK(AB); 3) [A⁺]·[B^-] < EK(AB)? Қай жағдайда тұнба пайда болады?
   

Шығарылуы. Қаныққан сулы ерітінділердің иондардың молярлық концентрацияларын анықтаймыз.

AgCl = Ag⁺ + Cl^-

с₁ с₁

Екінші тұз үшін:

Ag₂CО₃ = 2Ag⁺ + Cl₃^2-

2с₂ с₂

c₁ мен с₂ салыстырсақ күміс карбонатының ерігіштігі 10 есе жоғары екендігін байқаймыз. Бірақ EK(AgCl) > EK(Ag₂CО₃) болғандықтан, AgCl ерігіштігі жоғары болу керек еді. Есептеулерден ойға түйгеніміз: заттардың ерігіштігін салыстырғанда, ерітіндідегі иондардың жалпы саны бірдей ЕК бойынша болуы керек. Мысалы: EK(AgCl)=1,6∙10^-10; EK(AgI)=1,0∙10^-16; c(AgCl)>c(AgI); EK(Ag₂CO₃)=6,2∙10^-12; EK(Ag₂CrO₄)=2,0∙10^-12; c(Ag₂CO₃)>c(Ag₂CrO₄).

Шығарылуы.

Ва₃(РО₄)₂ 3Ва²⁺ + 2РО₄^3-

EK = [Ва²⁺]³ [РO₄^3-]²

Егер с моль/л Ва₃(РО₄)₂ еріді деп есептесек, [Ва²⁺] = 3с; [РO₄^3-]=2с;

ЕК = (3с)³∙(2с)² = 108 с⁵ = 6,3∙10^-39. ЕК(Ва₃(РО₄)₂) = 6,3∙10^-39. Кестеден табамыз.

М(Ва₃(РО₄)₂) =602 г/моль; олай болса, с = 602∙9∙10^-9 = 5,42∙10^-6 г/л.

Барий ионының концентрациясы 9∙10^-9∙3=2,7∙10^-8 моль/л, ал РО₄^3- ионының концентрациясы 9∙10^-9∙2=1,8∙10^-8 моль/л.
Мысал 3. Кальций оксалатының СаС₂О₄ судағы ерігіштігін есептейміз. Егер с моль/л СаС₂О₄ еріді десек,

EK(СаС₂О₄) = [Са²⁺][C₂O₄^2-] = с². EK(СаС₂C₄) = 2∙10^-9 кестеден қараймыз.

Енді кальций оксалатының 0,1 М NH₄C₂O₄ ерітіндісіндегі ерігіштігін табамыз; оны с₁ деп белгілейік.

Шығарылуы.

2AgNO₃ + K₂CrO₄ = Ag₂CrO₄↓ + 2KNO₃

EK(Ag₂CrO₄) = 1,1∙10^-12. Ерітіндісінің көлемі 20+30=50мл.

Онда [Ag⁺]²∙[CrO₄^2-] = (0,8∙10^-3)²∙(0,6∙10^-4) = 0,38∙10^-10, яғни [Ag⁺]²∙[CrO₄^2-] >EK(Ag₂CrO₄), онда күміс хроматы тұнбаға түседі.

2. Мышьяк сульфидінің (As₂S₃) қаныққан сулы ерітіндісіндегі сутек иондарының молярлық концентрациясын есептеңіз.

3. Концентрациясы 0,02 моль/л СаCl₂ ерітіндісіне бірдей көлемдегі 0,2 М H₂SO₄ ерітіндісін қосқанда СаSO₄ тұнбасы түзіледі ме?

4. Қорғасын бромидінің (РbBr₂) қаныққан ерітіндідегі молярлық концентрациясы 1,3∙10^-2 моль/л (25⁰С). Осы температурадағы тұздың ерігіштік көбейтіндісін табыңыз.

5. Массасы 5,8 PbI₂ еріу үшін 10 л су жұмсалады. Осы тұздың ерігіштік көбейтіндісін табыңыз.

6. Құрамында 0,01 моль/л NaSO₄ бар қаныққан ерітіндідегі барий сульфатының молярлық концентрациясын (моль/л), және тек қана ВаSO₄ бар қаныққан сулы ерітіндідегі барий сульфатының молярлық концентрациясын салыстырыңыз. Неліктен тұзды ерітіндідегі ВаSO₄ ерігіштігі төмендейтінін түсіндіріңіз.

7. Құрамында 0,01 моль/л NaCl бар ерітіндідегі және 0,01 моль/л СаCl₂ бар ерітіндідегі AgCl молярлық концентрациясын есептеңіз. Қайсы ерітіндідегі күміс хлоридінің (AgCl) ерігіштігі жоғары? Есептеулерге жүгінбей-ақ, жауабыңызды негіздей аласыз ба?

8. рН=11 және рН=12 болған жағдайлардағы ерітіндідегі Ғе²⁺ иондарының концентрацияларын анықтап салыстырыңыз.

9. Күміс хлоридінің қаныққан ерітіндісіндегі Ag⁺ ионы бактерицидтік қасиет (с(Ag⁺)=10^-9 г/л) көрсете алатын – алмайтындығын есептеңіз.

10. Магний иондарының концентрациясы 2∙10^-3 моль/л болатын Mg(OH)₂ ерітіндісінің рН салыстырыңыз.