Бердібек соқПАҚбаев "менің атым қожа"
жүктеу/скачать 0,56 Mb. Pdf көрінісі
|
(pdf) Менің атым Қожа (Бердібек Соқпақбаев)
| ЖИЫРМА БІРІНШІ ТАРАУДА
Біздің қарақшылық өміріміздің бірінші жəне ең соңғы күні сипатталады Кеше кешке дейін күннің көз жасы тыйылмады. Біз тоғайға келе алмадық. Бүгін таңертең тұрып қарасақ, аспан мөлдіреп тұр. – Кеттік! – деді Сұлтан. – Кеттік. Тор атқа баяғыша екі ер ерттеп міндік те, жөнеп бердік. Екеуіміз де қарулымыз. Мен Сұлтанның мүйіз сапты кездігін беліме тағып алдым. Ал Сұлтанның тақымында шиті мылтық. Құдай жолды оңғарса деп, бұл біздің аң аулап шыққан бетіміз. Түске дейін сандалып, ештеңе де ата алмадық. Бірер жерден қоян кездесіп еді, орғып безіп бара жатқанда, адам тіпті көздеп үлгеретін емес. Əйтеуір бетке алып, тұспалдап, атқан оғымыз лағып, тимей кетті. Ұнжырғамыз түсіп, шаршап келе жатсақ, өзен жағасында бір топ қаз жайылып жүр екен. Бұл ара ауылдан алыстау, едеуір жер. Сұлтан оқтаулы келе жатқан мылтығын кезеп: – Мына қаздың біреуін жалпасынан түсірейін бе? – деді. – Қой, пəлесіне қаламыз. Сөйткенше болмады, Сұлтекең басып салды. Қаздың бірі жалп етіп құлап қалды. Тыпыр-тыпыр етіп, тұра алмай жатыр. Аяғын серейте қарыстырып бір ышқынды да, қаз өліп қалды. – О, құдай атсын! Пəле болды ғой. Енді қайттік? – Ешкім көрген жоқ. Күркеге апарып, пісіріп жейміз. Қазды алып, соқтырып отырып, күркемізге келдік. Келсек, мына қызыққа қараңыз, күркеміздің іші тағы да əптер-тəптер. Азық-түлігімізді салып, аузын буып, тығып кеткен дорбамыз пəре-пəресі шығып, жыртылып жатыр. Бірдеңе нанымызды жеп, картобымызды шашып кетіпті. – Бұл, мен білсем, түлкі сұмпайының істеп жүргені, – деді Сұлтан. Қарнымыз əбден ашып кетіп еді, ас істеп ішудің қамына кірістік. Сұлтан бұрқылдатып қаздың жүнін жұла бастады. Мен шепшек теріп, от жақтым. Қаз семіз екен. Сұлтекең теңкитіп, сирағынан ұстап, үйітіп отыр. Кенет дəл беталдымыздағы талдың арасынан сумаң етіп, бір салт атты шыға келді. Сұлтан екеуіміз қазды тықпақ түгіл, қас қағып та үлгермей қалдық. Салт атты мектеп директоры Ахметовтың əкесі Ахмет шал еді. – Оу, балалар, бұларың не? – Жай... мына бір қаз атып алып едік, пісіріп жейік деп отырмыз, – деді Сұлтан. – Қайдан атып алдыңдар? – Ұшып бара жатқанда атып алдық, – деп Сұлтан аспанға қарап қойды. – Қой, сендер қаз атып алсаңдар... мынау жабайы қаздай емес, үлкен ғой тегі. – Əдейі үлкенін таңдап аттық, – деді Сұлтан. Шал біздің шашылып жатқан ыдыс-аяқ киім-кешегімізге, аузы үңірейген күркемізге, осы араны сары қоныс етіп, жайлап алған түрімізге қарап, одан бетер шүбəлана түсті. – Сендер өздерің осы араны жайлап алған түрлерің бар ғой? – Бұл біздің балық аулайтын жеріміз, – дедім мен. – Тұсаулы жирен ат көздеріңе түсті ме? – Жоқ, байқамадық. Атының басын бұрып, кете беріп, шал: – Сұмпайылар, əлдекімді сорлатқан екенсіңдер. Мыналарың атып алған жабайы қаз емес. Қаз атып алу сендерге қайдан келсін. Егер қазым жоғалды дейтін пенде болса, мен сендердің сазайларыңды бергіземін, – деді. Пəле болды деген бір қауіп менің ішімде қып ете қалды. Осы араны қорда етіп, қарақшылық істемек болған «тапқыр» ойымыздан табанда бас тартуға тура келді. Ондай кəсіптің неге апарып соғуы мүмкін екенін жаңағы Ахмет шалдың тап болуы аңғартып кетті. Қиырдағы барса келместің аралына бекініп алғандай ауылдың дəл іргесіндегі тоғайдан күрке сайлап, оны жан адам таба алмайды деп жүрген біз неткен ақымақтармыз... Жалпы, қарақшы дегеннің өзі осы кезде ақылға сыя ма. Қарақшылар бұрын байларды, көпестерді тонаған. Біз кімді тонамақшымыз. Тонамақ түгіл осы күні біреуге қолыңды көтеріп көрші. Милиция апарып, көзіңді жылтыратып, қамап қойсын. Қарақшылық өмірі жайында Сұлтан екеуіміз енді осылай топшыладық. Семіз қаздың еті бір-ақ салып асуға шелегімізге сыймады. Екі бөліп асып, əзер жеп тауыстық. Арасында балық ауладық. Суға түстік. Бүлдірген теріп жедік. Сонымен күнді батырдық та, ыдыс-аяқ, торымызды артынып- тартынып, қас қарая үйге келдік. Бұл біздің қарақшылық өміріміздің бірінші жəне ең соңғы күні болды. |