Бүгінгі санда: Еділдің бойына қонған ел
жүктеу/скачать 16,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Р.НҰРАЛИН Елбасы үлгісі – бейбітшілік пен келісім үлгісі Әлеуметтік сақтандыру әлеуеті Алғашқы нысандар тапсырылды Семинар тақырыбы « леуметтік с а қ т а н д ы р у : а н а м е н б а л а н ы қ о л д а у » д е п а т а л ғ а н ж и ы н ғ а Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрі Тамара Дүйсенова, Оңтүстік Қазақстан облысының әкімі Жансейіт Түйме баев, сондай-ақ Қазақстан Респуб ликасы Президенті жанындағы йел дер істері және отбасылық-демо графиялық саясат ж ніндегі ұлттық комиссия кілдері мен халықаралық ұйымдардың сарапшылары қатысты. Семинарда с з алған Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму вице- Аталған шараның ашылуында с з алған «Астана ЭКСПО – 2017» ҰК» АҚ басқарма т рағасы Ахметжан Есімов к рме қалашығының бес негізгі ны- сандары халықаралық павильондар, 1374 орындық ЭКСПО-қа ла шығы, ЭКСПО-офис, ішкі істер б лімінің ғимараты және энергия зерттеу министрі Светлана Жақыпова Үкі- меттің демографиялық даму мен әлеу меттік саясат саласындағы қолға алын ған шараларға тоқталды. Ол соңғы жылдары халықты әлеуметтік қ о р ғ а у ж ү й е с і н і ң к ү ш е й г е н і н , еліміздің әлеуметтік-экономикалық міріндегі жетекші бағыттардың бірі болғанын атап айтты. Бұл орайда Вице-министр 2002 жылдан бастап туу к рсеткіші ұлғайғанын, алыс және жақын жерден тарихи Отанына орал ған ағайындардың арқасында ха лықтың сімі артқанын тілге тиек етті. орталығының құрылысы аяқталғанын айта келе, аталған бес елдің комис- сарларына тиісті пәтерлердің серти- фикаттарын тапсырды. Айта кетер бір жайт, бүгінгі күнге дейін елордада тетін халықаралық к рмеге қатысуды 105 мемлекет және 17 халықаралық ұйым растаған. Түрлі кемшіліктер мен қайшы лық- тарды жеңе отыра Кедендік одақ үш ел- дің тауар айналуы деңгейін жақсартты. Президенттің Қазақстан халқына арналған дәстүрлі Жолдауы «Жаңа онжылдық – жаңа эконо микалық рлеу – Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» деп аталды. Жолдауда Мемлекет бас- шысы елдің экономикасы жаңарудың жаңа кезеңіне аяқ басты деп к рсетті. 2010-2014 жылдарда Қазақстан үдемелі индустриалды-инновациялық дамудың бірінші кезеңінің міндеттерін шешуге тиісті болды. Бес жылда ІЖ к лемін 50%, еңбек німділігін 50%, ндіруші кәсіпорындар үлесін 100%, ІЖ қуат пайдалану к лемін 10%-ға азайту, ал инновациялық кәсіпорындардың үлес салмағын 10%-ға к бейту жоспарланды. Сонымен, елдің экономикалық жаңаруының қарқынына дағдарыстық ахуалдың кері ықпалының болғанын айта кеткен ж н. Қазақстанның ішкі саяси ахуалы да күрделене түсті. Орта, шағын бизнес кілдерінің Кедендік одақтың талаптарына к ңілі толма- ды. Қазақстанның зиялы қауымы Қазақстанның ұлт бірлігі доктринасына, оппозиция елдің 1 млн. га жері Қытайға жалға беріледі деген билік ұсынысына наразылық танытты. Билік елдегі саясат факторларының осындай к ңіл күйін есепке алып, жерді жалға беру мәселесі де, қазақ ұлтының к ңілінен шықпаған Доктрина да қабылданбай тасталды. Халық пен билік ортақ мәмілеге келу арқылы Қазақстанның тәуелсіздігін нығайта түсуге з үлестерін қосты. Қазақстан «2020 жылға дейінгі дамудың Стратегиялық жоспарын» жасап, орындауға кірісті. Сонымен қатар ел билігі мемлекеттің қауіпсіздігі мәселесіне назар аударды. Ақпан айын- да Қазақстан Ұжымдық қауіпсіздік келісімшарты шеңберінде іске асыры- латын Жылдам жауап беретін ұжым дық күштер туралы келісімшартты бекіт- ті. Сонымен қатар ҰҚКШ елдерінің ұжымдық қауіпсіздік күштері мен құралдарының құпия басқарылуының принциптері туралы келісім шарты да бекітілді. ТМД елдерінің шекаралық аймақтарда ынтымақтасуы туралы кон- венция да бекітілді. Аталған құжат - тардың толыққанды іске қосылуы Қа- зақстанның мемлекеттік қауіпсіз дігін нығайтуға, ішкі саяси ахуалды тұрақ- тандыруға позитивті ықпал жасады. Қазақстанның құқық қорғау ор- гандары 2010 жылы белсенді жұмыс іс теді. Парақорлық пен ұйымдасқан қылмыскерлерге қарсы бірнеше ірі істер қозғалды. Мемлекет парақорлық пен жемқорлыққа қарсы күрес саясатын жолға қойды. Бұлай болуы елдің ішкі қауіпсіздігін күшейтіп, халық пен билік арасындағы ынтымақты нығайтуға к мектесті. Республикамызда 2010 жылы сәуір айында бюджет саласы қызметкер- ле рінің жалақысы және студенттер стипендиясы 25 пайызға сірілді. Екінші деңгейдегі банктерден алынған халықтың қарыздарын теу талап- тары жұмсартылды. Елдегі электр қуатын пайдалану мәселесі біршама реттелді. Кедендік одақ шеңберінде елге кіргізілетін тамақ німдерінің сапасын бақылау жолға қойылды. Кедендік одақ елдері білім бағдарламаларын, транспорт қозғалысын, тауар айналы- мын, ауылшаруашылығы техникасын ндіруді бірлесіп шешу мәселесін келісті. Үдемелі индустриалды-инновациялық даму бағдарламасы ауқымды 72 ин вес- тициялық жобаны іске қосу бас талды. Алғашқысы болып Балқаш жылу электр станциясы мен Қостанай металпрокат заводы іске қосылды. Жылына 50-60 теңіз техникасын ж ндей алатын Қа- зақстандағы тұңғыш Маңғыстау кеме ж ндеу заводы іске кірісті. Үкімет аза- маттардың шетел авток ліктерін елге кіргізу салығын едәуір азайтты. Есеп комитеті елдегі барлық Ұлттық қордағы қаржылардың заңды жұмыс істеуін тексерді. Осы жұмыстардың барлығы елдегі экономикалық-қаржылық және әлеуметтік-психологиялық ахуалдың тұрақтануына к мектесті. 2010 жыл- дың к рсеткіші ойдағыдай болып ЖІ Қазақстанда 8 пайыз сім берді. Ауылшаруашылығында 14 млн тон- на астық жиналып, елдің азық-түлік қауіпсіздігі қамтамасыз етілді. 2010 жылы Қазақстан зін халықара- лық қатынастардың белсенді субъектісі ретінде к рсете білді. Қазақстанның ЕЫҚҰ т рағалық етуі ойдағыдай тті. Астана саммиті мен Астана Декла- рациясы Еуропа құрлығында ғана емес, әлемдік қатынастарда халықтар арасындағы зара түсіністікті, келісім мен ынтымақтастықты нығайтуға қосылған үлес болды. Қазақстан жас тәуелсіз мемлекет бола тұра, әлемдік бейбітшілік пен тұрақтылықты ны- ғайтуға зінің нақты үлесін қосты. 2010 жыл Қазақстан үшін жаңалықтар мен ізденуге толы жыл болды.
АНА ТІЛІ 3 №44 (1354) 3 – 9 қараша 2016 жыл
ТƏУЕЛСІЗДІК ЖƏНЕ ТІЛ АЛАШ АРЫСЫ АРДАҚТАЛДЫ «ҰЛЫ ДАЛА МҰРАСЫ» ЖЫР АЛЫБЫНА АРНАЛДЫ
ҚҰРМЕТ Абайдың «Жидебай-Б рілі» мемлекеттік тарихи-мәдени және әдеби-мемориалдық қорық-мұражайында « .Б кейхан және Тәуелсіздік идеясы» атты д ңгелек үстел тті. Шара Тәуелсіздіктің 25 жылдығына және .Б кейханның туғанына 150 жыл то- луына орай ұйымдастырылды. Д ңгелек үстелдің мақсаты – Тәуелсіздіктің тарихы мен бүгінін саралап, .Б кейханға қатысты музей қорындағы архив деректерін к рермен назарына ұсыну. Шараны Абайдың мемлекеттік тарихи- мәдени және әдеби-мемориалдық қорық- мұражайының директоры Б.Жүнісбеков ашып, с з кезегін баяндамашыларға берді. С е м е й қ а л а с ы н ы ң Ш ә к ә р і м а т ы н д а ғ ы мемлекеттік университетінің профессоры, М.Қозыбаев атын дағы тарихи-зерттеулер ғылыми орталығы ның жетекшісі М.Кәрімов «ХХ ғасырдың ба сындағы Семей облысының қоғамдық-саяси мірі және .Б кейхан», С е м е й қ а л а с ы н ы ң Ш ә к ә р і м а т ы н д а ғ ы мемлекеттік университеті рек торының кеңесшісі профессор А.Еспенбетов « лихан Б кейхан және әдебиет мәселелері» және т.б. ғалымдар баяндама жасады. Ұ л т т ы қ к ә с і б и м у з ы к а н е р і м і з д і ң қарашаңырағы Қазақстан ның еңбек сіңірген ұжымы, Дүниежүзілік және Халықаралық к о н к у р с т а р д ы ң л а у р е а т ы , « Х а л ы қ т а р достығы» орденді Құрманғазы атын дағы Қазақ мемлекеттік академиялық халық аспап- тары оркестрі 23 қараша күні Алматыдағы Республика Са райында ҚР Тәуелсіздігінің 25 жылдық мерейтойына және Ал маты қаласының 1000 жылдығына арнаған «Ұлы дала мұрасы» атты мерекелік концертін ткізеді. Концертке Нұржамал Үсенбаева, Сәуле Жанпейісова, Тұрар ліпбаев, Біләл Ысқақов, Батыржан Мықтыбаев, Нұржан Жанпейісов, Сабира Бибатырова, Ерлан Рысқали және т.б. нерпаздар қатысады. Оркестрдің бас дирижеры, «Дарын» Мемлекеттік Жастар сыйлығының иегері – Арман Жүдебаев.Шара Алматы қаласының әкімдігі, Алматы қала- сы мәдениет басқармасы және «Қазмедиа орталығының» қолдауымен ұйымдастырылып отыр.
Бұл кітап – қазақтың маңдайына біткен біртуарлар жайындағы санаулы ғана тұлғалық энциклопедиялардың бірі. Аталмыш баспа- дан бұған дейін Абай, Қ.Сәтбаев, Абылайхан секілді тұлғалық энциклопедиялар басылып шыққан болатын. Жинаққа елімізге таны- мал ғалымдар, жазушылар, зерттеушілер атсалысты. Соның арқасында туындының ғылыми құндылығы арта түсті. Кітапқа 3 мыңдай мақалалар енгізілді. Олардың ішінде ғылыми-зерттеу тұрғысындағы мақалалар, ақынның лең-жырлары, дастандары, ай- тыстары туралы мағлұматтар, жыр алыбы жайында жазылған кітаптар, салынған су- реттер, түсірілген фильмдер, ақынға арналып шығарылған ән-күйлер және т.б. туындылар топтастырылған. ЗЕРДЕ
ҚҰЛАҚҚАҒЫС СЕГІЗІНШІ ҚАЗЫНА «ҮЗДІК АУДАРМАШЫ – 2016» Ақмола облысы Аршалы ауданының Тілдерді оқыту орталығында мемлекеттік мекемелерде қызмет істейтін аударма- шылар мен іс жүргізушілердің арасында «Үздік аудармашы – 2016» атты байқау ұйымдастырылды. Бұл дәстүрлі шараға мемлекеттік ме- кемелерден 6 іс жүргізуші қатысып, з біліктіліктері мен қабілеттерін сынап к рді. Сайыс қорытындысы бойынша, ең үздік деп танылған аудандық аурухана б лімінің ау- дарма ісін жүргізушісі Мейрамбек Жұмақан «Үздік аудармашы – 2016» атағына қол жеткізді.Бірінші орынды Ижев селолық округі әкімі аппаратының аудармашысы Күлмира Арыстанбекова иеленсе, екінші орын Арна- сай селолық округі әкімі аппаратының аудар- машысы Жұлдыз Т лепбаеваға бұйырды. Ал Аршалы аудандық мәслихатының аударма- шысы Риза Нұрхан үшінші орынды қанағат тұтты. Аудандық тілдер б лімінің бас маманы Қуандық Нұрхан барлық қатысушылардың еңбегін бағалап, оларға диплом мен арнайы сый лық табыстады. БАЙҚАУ
Халық аузында Кейкі батыр атымен танымал Нұрмағанбет К кембайұлы – 1916 жылғы Ресей патшалығының қазақтан әскерге адам алу туралы жарлығына қарсы к терілген Торғай қазақтары к семдерінің бірі. Батыр к терілісшілердің негізгі қарулы күші – мергендер жасағын басқарған. Еске сала кетсек, 6 қазан күні Кейкі батырдың бас сүйегі Ресейден Қазақстанға жеткізілді. Ол 93 жыл бойы Санкт-Петер- бург қаласындағы Кунсткамерада сақталып келді. Бұл ретте, вице-премьер тұтас бір ұлттың намысын арқалаған ақ берен қол- басшы Кейкі батырдың бас сүйегінің елге қайтарылуы елдігіміз бен ерлігімізді паш ет- кен игілікті іс екенін баса айтты. Батырдың аты мен ерлігін барынша насихаттап, салт- дәстүрімізге сай арулап жерлеу қабырғалы халық, іргелі ел екендігіміздің к рінісі. Сон дықтан Иманғали Тасмағамбетов тұ ғырлы тұлғаны жерлеу рәсімін ұйым- дастыру ж ніндегі нақты іс-қимыл жоспа- рын құру маңызды екеніне тоқталды. Айта кетейік, бұған дейін ҚР Премьер- ми нистрінің орынбасары құзырлы орган- дарға Қостанай облысының аума ғында ба- тыр бабамыздың денесі жерленген орынды табу мақсатында археологиялық зерттеулер жүргізу үшін рұқсат қағазын рәсімдеуді тапсырған еді. Қазіргі уақытта Мәдениет және спорт министрлігі Венгрияның жаратылыстану ғылымдары Музейінің мамандарымен бірлесіп Кейкі батырдың бас сүйегіне антропологиялық сараптама жасауда. Оның аясында батырдың келбеті қалпына келтіріліп, заманауи технологияны қолдану арқылы ДНК сараптамасы жүргізіледі. – Біз бүгін тағы да бас қосып, қазақтың к змерген батыры Кейкі батырдың денесі сыз, ұлттық атаулыдан мүлдем мақұрым екендігі жаныңды ауыртады. Қазақтың атымен билікке келген оларға ұлттың да, Отанның да, халықтың да, тілдің де керегі жоқ тәрізді. з ана тілін кемсіну, з ата-анаңды қадірлемеу – ата-бабалардың ақ жолы- нан ауытқу деп есептейміз. Бұл – үлкен күнә. «Тіл туралы» Заңның 4-бабына сәйкес, Қазақстан халқын топтастырудың аса маңызды факторы болып табылатын мемлекеттік тілді меңгеру – Қазақстан Республикасының әрбір азаматының парызы. Демек, мемлекеттік тілді дамыту, оның қолданыс аясын кеңейту – әр азаматтың міндеті. Бұл арада бәрінен бұрын мем- лекетке атын беріп отырған қазақ халқы толайым белсенділік танытуға тиіс. Отансүйгіштігіміз бен патриоттығымыз жарқын к рініс берсе дейміз. Бір-бірімізбен қазақша с йлесу үшін ешқандай заң қабылдаудың қажеті жоқ. Ондай заң біздің жүрегіміздің т рінде мәңгілікке жазылып қалуға тиіс. Сонда ғана ана тіліміз отбасылық құндылық тұрғысында санамызға сіңіп, үйде де, түзде де ай- нымас серігімізге айналады. Қалай десек те, қазақ тілін тек қазақ халқының зі ғана мемлекеттік тіл деңгейіне жеткізе алады. Тіліміздің қанат жаюы, ұлттық діл мен рухтың жаңғыруы – тәуелсіздігіміздің баянды болуы мен қарышты дамуының кепілі. Олай болса, бұл реттегі зіміздің ащы тарихи тәжірибемізден сабақ ала отырып, ұлттық тіліміздің – мемлекеттік тіліміздің мәртебесін мейлінше к теруге бар қазақ жұдырықтай жұмылып, қолдан келгенді де, тіпті келмегенді де тындыруға міндеттіміз. Ғасырлар бойындағы ұлттық мемлекет құру жолындағы жарқын идеямыз жүзеге асып, мінеки, жиырма бес жылға жуық уақыттан бері бостан ел шаңырағының астында мір кешудеміз. Кеткеніміз келді, кемтігіміз тола түсті. детте ұлттың толыққанды ғұмыр сүруіне негіз қалайтын міршең идеялардың бірлігі ұлттық идеология деп аталады. Бәріміздің есімізде, ана бір жылы егемендік алғаннан бергі кезеңде «аюға да тіл үйретуге болар еді ғой» деп қатаң ескертсе, бертінде «Ана тілін білмеу қазақ азаматы үшін ұят саналуға тиіс», «Қазақтың қазақтығының ба- сты белгісі – қазақша с йлеуі», « зіміз ана тілінде с йлемейінше, зге ешкім де бұл тілді шындап құрметтей қоймайтынын түсінуге тиіспіз» деп жүрек тербей тұжырымдады. «Қазақ қазақпен қазақ тілінде с йлессін» деген ұлағаты Тәуелсіздіктің жиырма бір жылдығы салтана- тында айрықша толғаныспен айтылды. Халық ішінде қазіргі таңда қанатты с зге айналып кетті. Елбасы шақыруына ақ ниетпен үн қосып, таудай талпыныс жасап жатқан қандастарымыз баршылық. йтсе де, әлі де болса к ңіл тоғая қойған жоқ. Жаппай қолдау бел ала алмай отыр. Сол баяғы самарқаулық, ыңғайшылдық пен бойкүйездік бойымызды да, ойымызды да батпандай басып тұр. М ә ң г і л і к т і л т ұ ғ ы р н а м а с ы н а д а қ а л ы ң жұртшылық жария үн қатып, елдік еңсеміздің биік, халықтық тынысымыздың зор екендігін жарқырата паш етеді деп бек сенеміз! йткені бұл науқанға айналмай, ақиқатпен байланатын, ертеңіміз үшін сайланатын шындықпен суарылған ақиқат! Сол бұрынғысынша ауылдан келген қайсыбір балалардың з тілінде с йлеуге ұялып жүргендіктері аңғарылады. Кешегі күннің етімізден тіп кет- кен идеологиясы әлі де болса з дегенін жа- сап отыр. Қазақ болып мына жарық дүниеге жаратылғандығын мақтаныш тұту сезімі берік қалыптаспайынша бұл үрдістің жалғаса берері аян. Сол себепті де, тіл мәселесін ұлттық идеяның ны- санасына алдырып, намыс туын биікке желбірету қажет. Мәңгілік елдің ертеңгі иелері – бүгінгі жастар. Сол жастарымыз мәңгілік тілдің мәртебесін қаншалықты к тере алмақ. Бұл жайт барша қоғамды Батыр рухына – тағзым БАСҚОСУ
ФЕСТИВАЛЬ Алматыда «Бастау» VI халықаралық студенттік фильмдер фес- тивалі з мәресіне жетті. Дәстүрлі мәдени шара әдетін ше Ал- маты қаласында ткізілді. Биыл 6-шы мәрте ұйымдас ты рылған халықаралық сайыс «Алматы қаласының 1000 жылдығы» және «Тәуелсіздігіміздің 25 жылдығымен» тұспа-тұс келді. Фестиваль болашақ жас режиссерлардың зара тәжірибе алмасуына мұрындық болды. Киносүйер қауымның назарына 305 фильмнің ішінен іріктелген 57 фильм ұсынылды. Фильмдер құрылымы, техникалық шеберлігі, айтар ойы жағынан кәсіби шеберлерден еш кем түскен жоқ. Фестивальде талантты жастар анықталды. р фильмнің зіндік шеберлігімен дараланып тұрды. Туындылардың барлығы бір-біріне бәсекелес болатындай дәрежеде түсірілгені байқалды. Байқауға келіп түскен жұмыстарды Ресейдің белгілі актері, «Оскар» сыйлығының иегері Владимир Меньшов, голливудтық оператор Хиро Нарита, Британ жазушы- сы, Азия киносының маманы Джаспер Шарп, ресейлік актриса Анна Горшкова және отандық белгілі продюсер, кинорежиссер Нұртас Адамбаев бағалады. Айғана БИТАЙ Алматы қаласындағы Ұлттық кітапханада «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне мәдениет мәселелері бойынша згерістер мен толықтырулар енгізу ту- ралы» Заң жобасына қатысты пікіралмасу болды. Заң жобасының аясында авторларды қолдау, қоғамдық маңызы бар әдебиеттер шығару және сол туындыларды барлық мемлекеттік кітапханаға жеткізу, сондай-ақ мемлекеттік са- тып алу тетігін жетілдіру, театрлардың, кітап ханалардың және зге де мәдениет ұйымдарының жұмыстарын біріздендіру, қаламгерлердің шығармаларына қойылатын қаламақыны нақтылау тәрізді бірқатар маңызды мәселелер талқыланды. Шараға Парламент Мәжілісі т рағасының орынбасары Гүлмира Исімбаева, Мәжіліс депутаты Бекболат Тілеухан, Мәдениет және спорт вице-министрі Ақтоты Райымқұлова, Ал- маты қаласы әкімінің орынбасары Арман Қырықбаев және т.б. қатысып, с з с йледі. Басқосуда күн тәртібіндегі мәселелерге орай бірқатар нақты ұсыныстар тыңдалды. Ардақ РАХЫМ Шабыт берген «Бастау» Қаламақы жайы да талқыланды
әрине, әрқайсысы қанаттанып, рухтанып кете барады! С з – әу бастан киелі. Бабаларымыздың с з кие сінен қорқуының басты сыры да осын- да. Осынау қымбат қасиетімізді қастерлей алғандығымыздан ғой, тіліміздің жұтылып кетпей бүгінге жеткені. Жалпы әлемдік тәжірибеге ден қойсақ, қандайда бір белгілі басылымда екі-үш емле қатесі кетер болса, бұл дегеніңіз үлкен дау-дамайға қалдырады. Ал бізде ғой қайсыбір газеттерде бір мақалада ғана бірнеше қатенің ріп жүруі әдетке айналып барады. Бұл абырой әперетін дүние емес. Мұны бір деңіз. Екіншіден, әркімнің зіндік емле- ережесі бар секілді. Тыныс белгілерін оңды-солды қоя береді. Мәселен, « йткені», «бірақ» с здерін үтір арқылы, «кез келгенді» дефис арқылы жазуды доғарар емес. С йлеу болмысымыз да осының ар жақ, бер жағы. «Мен ойлаймын» деп Парламенттен бастап ауылға дейінгілер жорғалатады-ай кеп. Бұл орыстың «я думаюының» т телей тәржімесі емес пе. Қазақ «меніңше», болмаса «мен былай- ша ойлаймын» демеуші ме еді. Адамның дүниеге келгендігін білдіретін «туды» с зінің «туылдыға» айналып кеткендігі қашан. Онда бәріміз осындай білгіш қазақтарға еріп, «кірді» дегенді «кірілді», «шықты» дегенді «шығылды», «қуды» дегенді «қуылды» деп шұбырта берейік. Мемлекеттік тілдің басым қолданылуы негізінен әлеуметтік салада болғандықтан, ел к леміндегі барлық әлеуметтік тұрғыдағы қызмет к рсету саласына мемлекеттік тілді енгізу, мамандардың сауаттылығына, қазақ тілін жетік меңгеруіне қатаң талап қою мәселесі әсіресе, денсаулық және білім саласы, емдеу орындарында, жұмыспен қамту орталықтары, сауда, к лікпен жүру орындарында бірінші кезекте қолға алынуы шарт. (Жалғасы 5-бетте) Б абаларын қалтқысыз қастерлей білген халық балаларының болашағын да қапысыз қамдай алмақ. Ықылым за- маналардан бері тағдыр тәлкегіне батылдығы мен байыбын, ақыл-парасатын қалқан ете білген баһадүр бабаларымыз ана сүтімен дарыған туған тілімізді, мынау ұлы даланы мирас етіп қалдыра білді. Тарих тәжірибесіне қарап отырсақ, біздің бабаларымыз «мың ліп, мың тіріліп» жүрсе де, туған тілімізге, сол тіл арқылы жасалынатын рухани құндылықтарымызға жете к ңіл б лген. Осылайша, ұлттың басты белгісі – тілдің қамын күні бұрын қамдаған. Елдің еңсесі қашанда рухы- мен биік. Қазақ ақыны Мағжан Жұмабаев «Осы күнгі түрік тілдерінің ішінде қазақ тілінен бай, оралымды, терең тіл жоқ» десе, Мәшһүр Жүсіп К пейұлы «Түрік тілінің ішіндегі гауһары – қазақ тілі» деп тамсана жазған еді. Олай болса, заманын- да дәуірлеген барша Тұран жұртының мирасқоры, қара шаңырағын ұстап қалған түркі тамырлас қазақ халқы тілінің түп тарихы кемінде т рт мың жылдықтан сыр шертеді. детте, әдеби жазба тіл – мемлекеттіліктің ба- сты белгісінің бірі. Орхон мен Енисей бойларында заманымыздың VIII ғасырында тасқа қашалған жазулардың тілі неткен керемет! рі икемді, әрі қуатты тіл. Керек десеңіз, сол дәуірде мұндай руха- ни байлық Еуропа мен Азиядағы небір отырықшы халықтардың үш ұйықтаса түсіне де кірмеген. К п тіл білудің артықтығы жоқ. Мәселе жеті жұрттың тілін білсең де, соларды з ұлтыңның алға қойған асыл мұраттарына қол жеткізуге қолдана білуде. Заманымызға дейінгі к ршілес парсы тілін жетік меңгерген Алып Ер Тоңа, Шу батыр баба- ларымызды былай қойғанда, біздің эрамыздағы Аттила (Еділ батыр) Шыңғыс, Жүсіп Баласағұн, Махмұд Қашқари, әл Фараби, Ирак пен Иранды билеген Ұлы Хасан шейх, Мысырды қол астында ұстаған Сұлтан Бейбарыс, Мұхаммед Дулати мен жүктеу/скачать 16,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|