Жону білдектеріндегі жұмыс істеудің негізгі қауіпсіздік ережелері

Олар келесіден тұрады:

1. 
   Қысқыларды, айналмалы үстелдерді және басқа да айлабұйымдарды бекіту және алу үшін арнайы қармауы бар құрылғылардың көмегімен жасау керек.
   

2. 
   Пневматикалық, гидравликалық немесе электромагниттік жетектермен жабдықталған айлабұйымдарды қолдану кезінде ауа және сұйықтық беріліс коммуникация жағдайын мұқият тексеру қажет, және де электрөткізгіш сымдарын тексеру қажет.оларға білдектің қозғалу бөліктерін әрекет етуін сақтау керек.
   
3. 
   Тозған технологиялық жабдықты қолданбау керек ( қысқылар, орталар, өтпелі төлкелер және т.б)
   
4. 
   Құралкүймешіктің ортасының осіне қатысты тесіктерді дұрыс бекіту және орнату сенімділігі болу үшін өлшенетін ажарлау төсемін қолдану керек, оның өлшемдері кескіштерді ұстағыштың тіреу бөлігінің сызықтық өлшемдерімен сәйкес келеді,
   
5. 
   Кескіштерді кескіш құрал ұстағыштан шығып кету мүмкіндігі минималды болатындай етіп орнату керек (кескіштің биіктігі ұстағыштан 1,5 – есе аспауы керек) және бұрандаманың саны екіден аз болмауы керек.
   
6. 
   Берілген дайындаманы өңдеу барысында артқы топайда немесе тапаншалы бастиекте дайындаманы өңдейтін құралдарды қалдырмау керек.
   
7. 
   Шыбықты материалдардың ұшын өңдеу кезінде, айналдырықтан шығатын қарсы жағы толық ұзындығымен қоршалу керек. Қоршау берік және орнықты болуы керек. Шыбықтың ұзындығы берілген білдектің төлқұжатына сәйкес болуы керек.
   
8. 
   Білдектің айлабұйымына дайындаманың мүмкіндігіне көбірек ұзындығын бекіту керек. Дайындаманың шығып тұрған ұзындығы 2 -3 есе диаметрінен аспауы керек, егер ұзын олып кетсе оны тіреу үшін артқы топайды қолдану керек
   

Сур.3.44 Бүйірлі Сур.3.45.Цилиндрлі

қондырылған жоңғыларды артқы ілмекті шеттік

білдектің айналдырығына жоңғыларды қысқыға

орнату; орнату;

1-жоңғы; 2-кілтек; 1- жоңғы; 2- цанга;

3- бұрама; 4- айналдырық 3- сомын; 4- қысқы

Дайындамаларды орнатуға және бекітуе арналған үстелдер бұрылмайтын ( сур.3.46,а) және қолмен бұрылатын (сур.3.46,б), пневматикалық, гидравликалық немесе электірлі жетектермен болады, Бұрылмалы үстелдер білдекте дайындаманың фасонды беттерін өңдеуге ммкіндік береді және де бір дайындаманы өңдеу кезінде дайын бөлшектер алынып және лардың орнына жаңа дайындамалар орнатылған кезде үздіксіз жоңғылау әдісін қолдануға мүмкіндік береді. Үстелдің үздіксіз айналуы жеке жетекті немесе білдектің жетегін қамтамасыз етеді.

3.46-Сурет

3.47-Сурет

Цилиндрлі беттері бар дайындамаларды жоңғыш білдектеріне бекітуде жұдырықшалы жетектемелі және цангілі қысқыларда жиі қолданады (сур 3.47)

Жоңғылау кезінде еңбектің қосалқы уақытын едәуір қысқартуға және жәнеқ өнімділігін жоғарылатуға механикаландырылған және автоматтандырылған қысқышты айлабұйымдарды қолдану арқасында қол жеткізуге болады. Оларды ірі сериялы өндіріс шартына тиеуші құрылғылармен бірге жиі қолданады.

Жоңғыш білдектеріндегі жұмыс кезінде дайындаманы бекіту үшін әмбебап - құрама айлабұйымдар (ӘҚА) кең қолданылады. Оларды дайын қалыптандырылған өзара ауыстырылмаы бөлшектерден жинайды (сур. 3.48). Бідекте өңдеуден кейін мұндай айлабұйым дайындамалар партиясын бөлшектейді және оның бөлшектерінен жаңа айлабұйымдарды құрылымдайды. Әмбебап – құрама айлабұйым жобалау мерзімін едәуір қысқартуға және дайындаманы бекітуге арналған қажетті құрылғыларды дайындауға мүмкіндік береді. Ол жеке және аз сериялы өндірісте өте маңызды. Жоңғыш білдектердің мүмкіндіктерін кеңейтетін айлабұйымдар.

Бөлгіш бастиектерді дайындаманы бекіту үшін және оның үзілмелі және үдіксіз айналу жолымен әр түрлі бұрыштарға бұрылу үшін негізінен консольды (қадаулықты) және кең әмбебапты білдектерінде қолданылады. Бастиектің құрылымына байланысты дайындаманың шеңбері тең және тең емес бөліктерге бөлінуі мүмкін.

Сур 3.48- Сурет. Әмбебап – құрама айлабұйым:

3.49- Сурет. Лимбті бөлгіш бастиек:

3.50- Сурет. Жоңғыш білдектердің технологиялық мүмкіндіктерін кеңейтетін арнайы айлабұйымдар:

а – қосымша вертикалды – жоңғыш бастиек; б – төрткілдешті жоңғылауға арналған айлабұйым; в –екі айналдырықты жоңғыш бастиек; г – бұрғылау бастиекгі;д – ажарлау бастиегі; е – қашау бастиегі; ж – білдектің жалпы түрі; 1 – білдекте бекітуге арналған құрылғы; 2 –құрал – сайманды бастиек; 3 – шеттік жоңғы; 4 – білдек тұмсығы; 5 – білдек айналдырығы;6 –жоңғы;7 – жетекші электроқозғалтқыш; 8 – бастиек тұрқысы; 9 – құрал – сайманның серітпе шанасы; 10 –құрал – сайманды жиекқұрсау;11 – ажарлау бастиегінің айналдырығы.

Лимбті бөлгіш бастиекқұрылымы және оны баптау әдістері – 9 тарауда қарастырылған.

Жоңғыш білдектердің технологиялық мүмкіндіктерін кеңейтетін арнайы алабұйымдар. Мұндай айлабұйымдардың екі тобы бар:

• 
  Жоңғыш білдектің басты ауыспайтын бергілері (қосалқы және көпайналдырықты жоңғыш бастиектер, төрткілдешті жону үшін арналған бастиетер, көшірме айлабұйымдар және т.б)
  
• 
  Орындалатын жұмыстың сипатын түбегейлі өзгертетін (қашау, бұрғылау және ажарлау астиектері)
  

4 ЖАЗЫҚ БЕТТЕРДІ ЖӘНЕ ҚИЫҚЖИЕКТЕРДІ ЖОҢҒЫЛАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

Жазықтықтарды қалыпты жағдайда бүйірлі және цилиндрлік жоңғылармен жоңғылайды. Бүйірлі жоңғының диаметрін D (мм) жоңғылау екі бойынша мына ара – қатынасқа сүйене отырып D=(13...1,8) 5 таңдайды. Бүйірлі жоңғылармен жоңғылау барысында симметриялы емес кесу сұлбаларын қолдану керек. Ығысу өлшемі (мм) k=(0,03...0,06)7) (сур.5.18).

Жазықтықтарды жоңғылау келесі ретпен жасалады: айналып тұрған жоңғыға дайындаманы жеңіл жанасуына дейін жақындасады, содан доңғыдан аластатылады, білдектің айналдырығын қосады, вертикальді беріліс (жазықтың беттерді жоңғылау кезінде) немесе көлденең беріліс ( жазық шөркелік беттерді жоңғылау кезінде) Лимбті жоңғылау тереңдігіне бекітеді, білдектің айналдырығын қосып және дайындаманы бірге үстелмен жоңғыға жанасқанша қолмен жылжытады, содан кейін үстелдің бойлық берілісін қосады.

4.1- Сурет. Дайындамаға қатысты бүйірлі жоңғысын бекіту

а – симметриялы (ұсынылмайды); б – симметриялы емес (ұсынылады); 1 – дайындама; 2 – жоңғы; D – жоңғының диаметрі,B – дайындаманың ені; D_n - кесу қозғалысының бағыты; D_s – беріліс қозғалысы; к – дайындаманың симметрия осьіне қатысты жоңғы ортасының ығысуы.
Қаралай жоңғылау кезінде әдетте өлшемдердің дәлдігі 11 – 12 квалитеттерге сәйкес келеді, таза жоңғылау кезінде 8 – 9 квалитеттерге сәйкес келеді. Майдалап жоңғылау кезінде өлшемдердің дәлдігін 6 – 7 квалитеттерге сәйкес алуға болады.

Өңделетін беттің кедір бұдырлығы Rz 80 мкм – ден Ra 0,63 мкм – ге дейін аралықта болады.

Кедір бұдырлықтың төмен параметрлерін (Ra 1,25... 0,63 мкм) майдалап жоңғылаумен алады. Дайындаманың жазық беттерінің кедір бұдырлығының төмен параметрлерін басқа да әдісспен алуға болады, ол үшін құрамалы жоңғыларды қолдану керек, олардың тұрқыларында қаралай және таза кескіштер бекітілген. Таза кескіштерді қаралай кескіштерден бір шамаға төмен орнатады, ол таза жоңғылау тереңдігіне тең. Жоңғының тұрқысына бір немесе бірнеше таза кескіштерді бекітуге болады.

Беттерді өңдеу барысында бүйірлі жоңғылардың құралды бекіту құрылымының арқасында кесу үдерісі цилиндрлік жоңғыларға қарағанда тынықты жағдайда өтеді.

Шеттік жоңғылармен вертикальді және үлкен емес горизонтальді жазықтықтарды жоңғылауға болады. Жазықтықтарды жоңғылау барысында жоңғылау жинағын қолдану өңдеу үдерісі кезінде шығару өнімділігін жоғарылатады және фасондық беттерді өңдеуге мүмкіндік береді. Жинақ ір жиекқұрсауда бекітілген және орнатылған жоңғылар жинағын қолдануға болады.

Бөлшектің горизонтальға бір анықталған бұрышпен орналасқан жазық бетін көлбеулік деп аталады. Көлбеулік үлкен емес өлшемді жазықтықты қиықжиек деп атаалады.

Көлбеулік жазықтықтарды және скостарды жоңғылау үшін келесі құралдарды қолданады:

• 
  Цилиндрлік, бүйірлі және шеттік жоңғылар, олар әмбебап айналатын тақтаның көмегімен дайындаманы қажетті бұрышқа айналдырады (сур.4.1 а)
  
• 
  Бүйірлі және шеттік жоңғылар, олар қажетті бұрышпен айналатын жоңғылар. (сур 4.1 б)
  
• 
  Цилиндрлік және шөркелік доңғылармен өңдеу үшін арналған арнайы айлабұйымдар;
  
• 
  Бұрыштық жоңғылар.
  

Көлбеулік жазықтықтарды және скостарды түйсімді және жоңғылармен қажетті бұрышқа дайындаманы емес, құралдың айналдырығын бұрып жоңғылау жасауға болады, оның жоңғылау бастиегі айналдырығымен бірге вертикальы жазықтықта бұрылады.

Дайындамаларды көлбеулік жазықтықтармен және қиықжиектермен сериялық және жаппай өндірісте арнайы айлабұйымдармен жоңғылау жасау керек.ол дайындаманы дұрыстаусыз орнатуға және бекітуге мүмкіндік береді.