Әдебиеттер:
Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ. Қазіргі қазақ тілі. Лексика. Фонетика. А., 2015.
Қазақ тілі. Энциклопедия. А., 2018.
Қазіргі қазақ тілі. Лексика. Фонетика. Грамматика. А., 2020.
Қалиұлы Б. Қазіргі қазақ тілі. А., 2014.
Мырзабеков С. Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы. – Алматы: Дәуір-Кітап, 2013. – 220 б.
Жүнісбек Ә. Қазақ фонетикасы. – Алматы: Арыс, 2019. -312 б.
Садуақас Н.А. Құдайберген Жұбанов және қазақ тілінің дыбыс жүйесі. – Ақтөбе, 2012. -175 б.
Садуақас Н.А. Қазақ тілі фонетикасының зерттелуі (оқу құралы). – Ақтөбе: Литер, 2018. - 273 б.
Садуақас Н.А. Қазіргі қазақ тілі фонетикасы. Оқу құралы. – Ақтөбе: 2016. -194 б.
№5-6 практикалық сабақ тақырыбы: Буын. Бунақ. Екпін.
Сабақ жоспары:
1. Буынға тән белгілер, оның дыбыстық құрамы, түрлері. Буын және тасымал. Бунақ туралы.
2. Екпін, оның бастыбасты түрлері және олардың бірбірінен айырмалары.
Бақылау сұрақтары:
1. Буын
2. Бунақ
3. Екпін
Глоссарий:
Буын дегеніміз – сөйлеу кезіндегі (сөзді айтқан кездегі) ауаның шығу толқыны.
Ашық буын – жеке дауыстыдан тұратын немесе дауыссыздан басталып, дауыстыға аяқталатын буын.
Тұйық буын – дауыстыдан басталып, соңы дауыссызға аяқталатын буын.
Бітеу буын – басында да, соңында да дауыссыз дыбыс тұратын буын.
Бунақ дегеніміз – бірнеше сөздің тұтасқан шоғыры.
Дыбыс жылысуы – алдыңғы буындағы соңғы дауыссыздың кейінгі буынға жылжуы.
Тапсырма:
Берілген үлгі бойынша сатылай кешенді дыбыстық талдау жасаңыз.
Үлгі:
Жасымда: жуан сөз; 7 әріп; 7 дыбыс; 3 буын: жа – ашық буын, сым – бітеу буын, да – ашық буын; 2 тасымал: жа-сымда, жасым-да.
2 (а,ы) жуан – 2 (а,ы) ашық – 1 (a)
6 = ; 2 = ; 2 = ;
4 (ж,с,м,д) жіңішке – 0 қысаң – 1 (ы)
еріндік – 0
2 = ;
езулік – 2 (а,ы)
қатаң – 1 (с); ұяң – 2 (ж,д)
4 =
үнді – 1 (м)
Орфография: жасымда
Орфоэпия: жасымда
Ықпал түрі:
Буын үндестігіне бағынады.
Сөз екпіні: жасымдà
Жасымда ғылым бар деп ескермедім,
Пайдасын көре тұра тексермедім.
Ержеткен соң түспеді уысыма,
Қолымды мезгілінен кеш сермедім.
Бұл махрұм қалмағыма кім жазалы,
Қолымды дөп сермесем, өстер ме едім?
Адамның бір кызығы - бала деген,
Баланы окытуды жек көрмедім.
Достарыңызбен бөлісу: |
