Білім беру саласындағы зерттеушілердің Қазақстандық ҚОҒамы
Зерттеу жүргізетін ұйымдардың жауапкершілігі
жүктеу/скачать 0,72 Mb. Pdf көрінісі
|
Qazaqstan-bilim-zertteushilerinin-Adep-Kodeksi-pdf
- Бұл бет үшін навигация:
- 7.1. Зерттеу әдебінің сақталуына жағдай туғызу
| 7. Зерттеу жүргізетін ұйымдардың жауапкершілігі
Білім зерттеушісінің әдеп нормаларының ойдағыдай орындауы үшін зерттеу жүргізетін ұйымдарда 35 зерттеу ортасы қалыптасуы ке- рек. Мұндай орта қауіпсіз, инклюзивті және ашық болғаны жөн, яғни зерттеушілер туындайтын дилеммамен бүкпей бөлісе алатын, кеткен қатені қорықпай, шынайы талқыға салатын, осылайша жеке жауап- кершілігі мен есептілігін сезінетіндей болуы керек (no blame culture 36 ) (Netherlands Code of Conduct for Research Integrity, 2018, p. 20). Бұл бөлімдегі параграфтар зерттеу жүргізетін ұйым басшыларының білім зерттеушілері қызметін қолдау мен ынталандыру жөніндегі не- гізгі міндеттерін сипаттайтын нормалардан тұрады. 7.1. Зерттеу әдебінің сақталуына жағдай туғызу Зерттеу әдебінің сақталуына жағдай туғызу жұмысын шартты түрде екіге бөлуге болады: 1) зерттеу қызметін жауапты басқару және 2) ұйым ішінде әдептік сараптаманы нақты рәсімдер түрінде жолға қою. Бұл параграф негізінен зерттеу қызметін жауапты басқару мәселе- леріне арналған, атап айтқанда, зерттеу жүргізетін ұйымдардың тиісті институциялық саясат пен тетіктерді құруы, білім зерттеушілерін оқы- ту мен олардың біліктілігін арттыру, деректерді басқару жүйелерін да- мытып қолдау және зерттеу нәтижелерін тарату. 7.1.1. Ұйым ішінде қолайлы зерттеу ортасын қалыптастырып дамы- ту мақсатында зерттеу әдебіне қатысты қолданыстағы нор- мативтік құқықтық актілердің талаптары анықталып, осы Ко- декстің ұстанымдары мен нормаларына сәйкес келетін ішкі ережелер мен нұсқаулықтар әзірленіп, қабылданып, қолда- нуға дайын болуға тиіс. 7.1.2. Ұйым: a. зерттеуден зиян тию тәуекелдерін бағалау мен басқарудың маңызын (зерттеуге қатысатын адамдар мен зерттеушінің өзі үшін қажеттілігін) түсінуі үшін зерттеумен айналысатын әр- 35 Глоссарийдан «зерттеу жүргізетін ұйымдар» ұғымының анықтамасын оқыңыз. 36 No blame culture (ағылшынша «кінәламау мәдениеті») – кінәліні емес, шешімді іздеу мәдениеті. 47 бір қызметкер, студент пен докторанттың зерттеу әдебі бой- ынша тиісті оқудан жүйелі түрде өтуін; b. зерттеу жобаларының ғылыми жетекшілерінің және зерттеу әдебін ілгерілету мен әдептік қарама-қайшылықтар бойын- ша кеңес беру қызметі жүктелетін қызметкерлердің арнайы (тереңдетілген) оқудан өтуін қамтамасыз етуге міндетті. Мәселен, Назарбаев Университетінде зерттеу әдебі комитетінің мүшелері, ғылыми жетекшілер мен зерттеуге араласатын қызметкерлер «Collaborative Institutional Training Institute» (CITI) онлайн оқыту бағдарламасы бойынша тиісті курстардан өтуге міндетті. Осы Кодекстің жариялану уақы- тына таман Назарбаев Университетінің Жоғары білім беру мектебі KERA-мен бірлесіп, елімізде педагог кадрларды даяр- лайтын 7 университеттің қызметкерлеріне адамдар қатысуымен жүргізілетін зерттеу әдебінің негіздері бойынша арнайы курстар- ды өткізді. Курс сертификаты бірлескен зерттеу жобалары- на қатысуға құқық береді және зерттеуді әдеп тұрғысынан оңтайлы жүргізуге қажетті білім-дағдының барын растайды. 7.1.3. Ұйым ішінде зерттеушілік жобалардың ғылыми жетек- шілерінің жауапкершілігі нақтылануы керек, атап айтқанда, әдептік реттеу рәсімдерінің орындалуы, мүдде қайшылығын басқару, зерттеу тобы мүшелерінің зерттеу кезеңдері туралы хабардар болуы, бір-бірімен тиімді әрекеттесуі және т.б. қа- тысты міндеттері айқын болуы шарт. 7.1.4. Зерттеу әдебінің ұстанымдары мен нормаларының сақталуын қамтамасыз ету үшін, тиісті мониторинг жүргізу, келіп түскен сұрақтар мен өтініштерді қарау, ақыл-кеңес үшін ұйымдар өз ішінде Зерттеу әдебі жөніндегі институциялық комитетті құра алады немесе осындай органы бар ұйымға жүгіне алды. 37 7.1.5. Ұйым ішінде жаңа білім зерттеушілеріне тиісті біліктілігі мен жұмыс тәжірибесі бар, соның ішінде зерттеу әдебінен хабар- дар тәлімгерлер ұсынылуы тиіс. 37 Зерттеу әдебі жөніндегі институциялық комитеттің қызметі, мүшелері мен рәсімдерінің сипаттама- сын «7.2. Әдептік сараптама» параграфынан оқыңыз. 48 7.1.6. Ұйым ішінде зерттеу деректерін басқару саясаты әзірленуге тиіс. Мұндай саясат деректердің қомақты мөлшерін қауіпсіз, құпиялы, ыңғайлы және ұзақ мерзімге сақтау, пайдалану және тарату жөніндегі талаптарды, сондай-ақ осы дерек- терді өзге мүдделі білім зерттеушілерімен алмасу рәсімдерін қамтуы керек. 7.1.7. Білім зерттеушілері ұйым ішінде тиісті зерттеу инфрақұрылы- мымен 38 жабдықталуы тиіс. 7.1.8. Ұйым білім зерттеушісінің зерттеу нәтижелерін тарату талпы- ныстарына ұйымдастыру және т.с.с. сипаттағы шаралармен жәрдемдесуге тиіс (мысалы, дөңгелек үстел өтетін орын бөлу, жеке веб-сайтын немесе ұйым веб-сайтында қосымша элемент жасап беру, РR іс-шараларын өткізуді қаржыландыру, т.б.). 7.1.9. Ұйым ішінде білім зерттеушілері әзірлеуге атсалысқан зи- яткерлік өнімге 39 деген мүліктік емес және мүліктік жеке құқықтардың әділ қорғалуын қамтамасыз ету – міндет. ҚР «Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы» Заңына сәйкес авторды оның мүліктік емес жеке құқықта- рынан (авторлық, есімінің аталуы, автордың беделін қорғау, халыққа жария ету, кері қайтарып алу құқықтарынан) айы- руға болмайтынына және мүліктік жеке құқықтарын өзге тұлғаларға беру шарттарын орындауға ерекше көңіл бөлу қажет (ҚРЗ, 1996, 15-ші, 16-баптар, т.б.). жүктеу/скачать 0,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|