Білім және ғылым
жүктеу/скачать 2,97 Mb.
|
Полимерлердің механикалық деструкциялануы. Мұндай үдеріске полимердің молекулалық тізбегінің механикалық әсер- лерден ыдырауы жатады Полимерлер өңдеу немесе пайдалану кезінде механикалық әсерлерге жиі ұшырайды. Механикалық деструкция- лану – өздігінен жүретін үдеріс. Полибутадиенді механикалық жол- мен өңдеген кезде жүретін реакцияны қарастырайық:
~ CH2 - CH = CH - CH2 - CH2 - CH = CH - CH2 ~ ~ CH2 - CH = CH - CH2 + CH2 - CH = CH - CH2 ~ Түзілген біріншілік еркін радикалдар бір-бірімен немесе макромолекулалармен химиялық реакцияға түсе алады. Мұнда түзілген макрорадикал қасындағы макромолекуладан сутегін үзіп алып, жаңа макрорадикал түзуі мүмкін: ~ CH2 - CH = CH - CH2 + ~CH2 - CH = CH - CH2 ~ ~ CH2 - CH = CH - CH3 + ~ CH - CH = CH - CH2 ~ немесе қатар орналасқан макромолекуланың қос байланысына қосылуы мүмкін: Екі жағдайда да полимерлік еркін радикалдар түзіледі, олар тағы да реакцияға қатысуы мүмкін. Мысалы, біріншілік радикалдар бір- бірімен қосылып, тармақталған қосылыс түзеді: немесе полимерлік радикалдар рекомбинацияланып, макромолекула- лар арасында көлденең байланыс түзіледі: Сонымен, полимерлерді өңдегенде немесе пайдаланғанда механикалық кернеудің әсерінен мынадай үдерістер жүруі мүмкін: Механикалық деструкция – сызықты макромолекулалардың тізбектерінің үзілуінен олардың молекулалық массасы және полидисперстілігі кемиді. Механикалық кернеудің мөлшері негізгі тізбектегі атомдар арасындағы химиялық байланыс энергиясынан көп болған жағдайда тізбек үзіледі. Механикалық деструкция кезінде түзілген радикалдар макромолекулаға қосылуынан тізбек тармақталады. Механикалық тігілу – екіншілік макрорадикалдардың бірігуінен торланған полимер түзіледі. Механикалық синтез – біріншілік және екіншілік радикалдарға мономер молекуласы, басқа полимердің еркін радикалдары, тотықтырғыштар қосылады, нәтижесінде жаңа қосылыстар түзіледі. Мысал ретінде блок-сополимер алуды қарастырдық. Механикалық ағу – торланған полимерлердің бұзылуы нәтижесінде жаңа құрылымдар пайда болады, оларды сызықты полимерлермен бірге өңдеуге мүмкіндік бар. Полимерлердің химиялық реакцияларын механикалық жолмен активтендіру – механикалық кернеу реакциялардың активтендіру энергиясын төмендетеді. Механикалық деструкцияға әсер ететін негізгі факторлар: полимерлердің химиялық табиғаты және физикалық күйі; моле- куладан үлкен құрылымның деңгейі; үдерістің жүру шарттары (температура, реакциялық орта, қоспалардың болуы, механикалық күштің әсер ету жылдамдығы және т.б.). жүктеу/скачать 2,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|