18. Крипта-бүрлер жүйесінің гистофизиологиясы. 19.Бүрлер мен крипталардың эпителийінің құрылымдық ерекшеліктері, жасушалық құрамы және функционалды маңызы. 20. 12 елі ішектің құрылымдық ерекшеліктері. Он екі елі ішектің құрылыс ерекшеліктеріне; біріншіден кілегей асты негізіндегі дуоденальді бездердің болуы тəн, ал екіншіден ішектің бұл бөлігіне екі өзек келіп ашылады. Олар: бауырдан өт өзегі, ұйқы безінің өзегі. Осыған байланысты он екі елі ішекте белсенді түрде пайдалы өнімдердің сорылу процестері жүреді. Дуоденалді бездер адамдарда альволярлытүтікшелі, тармақталған. Секреті –таза шырышы (мукозды).
Қызметтері:
• ас қорыту, қорытылған асты сорып-сіңіру;
• қорғаныс; механикалық,химиялық зиянды əсерлерден қорғау.
21. Асқазан мен ішектің эндокриндік жасушалары. 22. Тоқ ішек. Даму көздері. Қабықтардың жалпы сипаттамасы. Функционалдық мәні. Тоқ ішек – өте маңызды қызмет атқарады, химустан суды сорады. Бұл қызметі дəрігерлік тəжірибеде кеңінен қолданысқа кірген. Науқас адамға (асқазан резекциясында) тоқ ішекке клизма жасау арқылы қоректік заттарды жібереді. Келесі бір қызметі – тоқ ішектің кілегейлі қабығы арқылы бір қатар ауыр металлдардың тұздарымен кальций, магний, фосфаттар бөлініп шығады, бұл бактериалді флораның көмегімен жүзеге асады. Бактериялардың қатысуымен клечатка ыдырайды. Тоқ ішекте «К» жəне «В» витаминдері өңделеді. Қызметтері:
• Секреторлы (шырыш , ферменттер, дипептидазаны бөледі)
• Сору; су мен минералды заттар көп мөлшерде сорылады. Клиникада бұл ерекшеліктеріне байланысты науқастарға қоректік клизмалар қолданылады.
• Экссекреторлы қызметі; ағзадан ауыр металлдардың тұздары мен зат аламсудан қалған өнімдер шығады.
• «В» топтағы витаминдердің «К» түрін бактериялардың көмегімен өңдеп шығарады
• Тағамның құрамындағы клечаткаларын ыдыратады (бұл бактериялардың қатысуымен жүзеге асады)
• Қорғаныс -барьерлік қызмет
• Эндокринді қызметі де баршылық.
Құрылысы: Тоқ ішектің қабырғасында : кілегейлі, кілегей асты, етті жəне серозды қабықтары болады. Кілегейлі қабығы қатпарлар мен крипталар түзеді. Тоқ ішектің бұрлері болмайды. Кілегейлі қабықтың эпителиі бір қабатты цилиндр тəрізді, жиекті құрамындағы жасушалары жіңішке ішектің жасушаларына ұқсас (жиекті, бокал тəрізді, эндокринді, жиексіз жəне Панет жасушалары). Тоқ ішектің кілегейлі қабығының эпителіндегі ең көп жасушасы бокал тəрізді эпителиоциттері. Бұлар шырыш бөле отырып, химусты жылжытуға себептестігін тигізеді. Кілегейлі қабықтың меншінті пластинкасында өте ірі лимфоидты түйіндер кездеседі. Ет пластинкасы екі қабатты миоциттерден тұрады. Кілегей асты қабығы БТҚДТ. Ет қабығы екі қабаттан түзілген миоциттер жігі. Серозды қабығы БТҚДТ мен мезотелий