Астанада төбесінен шаңғы тебетін әлемде жоқ үй салынады

Ж

АҢА Ж

А

ТАЗАЛЫҚ ЛАСТАМАЙТЫН 

Астанадағы жаңа ботаникалық 

бақтың «бас ағашын» отырғыз-

ғаннан кейін Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев 

бұқаралық ақпа рат құралдарының алдын-

да сөз сөйлеп, Қазақ стан халқын көгал-

дандыру жұмыс тарын ары қарай жал ғас-

тыруға шақырды. «Негізі, «Жасыл ел» бағ-

дар ламасы  аясында  рес пуб ликаның  бар-

лық аймақтарында біраз жұмыс атқа-

рылды. Оны ары қарай жал ғастыру қажет. 

Барлық облыстар, аудан дар мен ауылдар 

оған атсалысуы тиіс. Ал әкім дердің бұл 

жұмысқа бас-көз болуы – міндет. Біз өз 

елімізді жасыл желекке айналды руымыз 

қажет. Соның арқа сында біз және біздің 

ұрпақтарымыз жақсы әрі салауатты өмірге 

жол ашады», – деді Н.Назарбаев. Осы 

орай да Президент XX ғасырдың танымал 

философы, француз жазушысы Сент-

Экзюперидің ұрымтал бір сөзін мысалға 

келтірді. «Таңертең тұрған нан кейін өзіңді 

және барша жер-жаһанды ретке келтіруге 

кіріс», – деген екен Антуан Мари Жан-Ба-

тист Роже де Сент-Экзюпери. «Сондықтан 

адам ның өзі ағаш егіп, айналаны жинай-

тын болса, онда ол өз еңбегін бағалайтын 

бо ла ды. Мәселен, еденді жуған нан кейін 

біз аяқты сүртіп кіреміз ғой. Солай емес 

пе? Егер адам темекі тұқы 

лын қоқыс 

жәшігіне емес, жерге тастайтын болса, 

онда бас қа лар да солай істейтін болады. 

Көшеде бө тел ке жатса, оны көрген дер де 

сол жерге тастайды. Кинотеатр, спорт, фут-

бол залдарында сағыз жабыстыратын 

болсақ, онда барлығы да осы әре кетті 

қайталайды. Сол себепті де тазалық ұдайы 

жинастыратын жерде емес, ластамайтын 

жерде сақталады. Осыны қаперде ұстау 

қажет», – деп атап көрсетті Н.Назарбаев. 

Жақында Индонезия мен Малайзияға 

іссапармен барып келген Мемлекет бас-

шы сының айтуынша, ол жақта темекі тұқы-

лын көшеде тастаған адамға – 200 дол-

лар, дөңгелегі лас көлікпен жолға шыққан-

дарға 500 доллар көлемінде айыппұл са-

лынады. Ал кейбір жерлерде таяқпен са-

бап жазалау әлі де бар. «Біз ондайға әлі 

жеткен жоқпыз. Дегенмен басты міндет – 

Мемлекет басшысы алдында есеп бер-

ген В.Школьник «ҚазАтомӨнеркәсіп» қыз-

метінің ағымдағы жылдың І тоқсанын дағы 

жұмысын қорытындылап, сондай-ақ энер-

гетиканың баламалы көздеріне қатысты 

жобаларға тоқталды. 

Жалпы, 2012 жылдың І тоқсанында 

ком пания белгіленген өндірістік көрсет-

кіштің деңгейін жете игерген. Барлық келі-

сімшарттар бойынша келісілген міндетте-

мелер де толықтай орындалған.

«ҚазАтомӨнеркәсіп» ҰАК» АҚ еншілес 

және өзіне тәуелді кәсіпорындардағы қа-

ты су үлесін бірге есептегенде, биылғы 

жыл дың үш айында 2 656 тонна уран өн-

дірсе, бұл 2011 жылғы І тоқсандағы өндіріс 

дең гейінен 4 пайыз жоғары көрсеткішке 

жеткен. Жалпылай алғанда, аталған компа-

ния ның шоғырландырылған кірісі 51 млрд 

теңгені құрайды.

Даму бағдарламасына сәйкес, «Қаз-

АтомӨнеркәсіп» ҰАК» АҚ І тоқсанда ком-

пания қызметінің стратегиялық бағыттары 

бойынша ядролық отынды конверсиялау, 

оны байыту және өндіру саласындағы 

жұмыстарын жалғастырып жатыр.

Кездесудің қорытындысы бойынша 

Нұр сұлтан Назарбаев «ҚазАтомӨнеркәсіп» 

ҰАК» АҚ басшысының алдына нақты міндет-

тер қойып, бірқатар тапсырмалар берді. 

АҚОРДА

өз қалаңды қас терлеп, тазалықты сақтау. 

Ол өте дұрыс», – дейді Елбасы.

АСТАНАЛЫҚТАР ҮЙДІҢ 

ТӨБЕСІНДЕ ШАҢҒЫ ТЕБЕДІ

Қазақстандағы ең үлкен ботаникалық 

бақ тың болашақ эскизін Президентке та-

ныс тырған қала әкімі Иманғали Тасма ғам-

бетов орайы келген тағы бір жобаны да 

көр сетіп қалды. Далада ілініп тұрған стен-

ді лердің ішінен аталған «қысқы» жоба Ел-

басының да назарынан тыс қалмаған екен, 

жағалай қарап шыққан соң, әлгі жобаға 

қа йы рылып келіп, мән-жайын білді. «Сла-

лом үйі» деп аталатын жобаға сәйкес, Ас-

та на да биік тұрғын үй кешенін салу жос-

пар лан ған. Оның төбесінде айналма шаң-

ғы тебу трассасы ашылмақ. Бұл үйдің тұр-

ғын дары 75 метр биіктікке арнайы лифті-

мен тез арада көтеріледі. Сөйтіп, бірнеше 

минут тің ішін де слалом трассасының ба-

сына шы ға ды. Он дағы шаңғы трассасы-

ның ұз ын ды ғы – 350 метр, ені 24 метр 

болмақ. Жо баға қы зығушылық танытқан 

Мемлекет бас шысы аталған құрылыстың 

қыр-сырын зерттеп, барлық құрылыс-

техни ка

лық мә се лелерін жақ-жақты сара-

 архитектор, 

«Азат» ЖСДП қатарынан кетіп бара жат-

қанын мәлімдей отырып, батыр Тоқтар бұл 

саяси шешімінің себептерін түсіндіріп бер-

ген болатын. «Экономикалық, тұрмыс тық 

және әлеуметтік мәселелердің шешілме-

уіне наразылық танытқан адамдардың 

шағы мы мені «Азат» партиясына алып кел-

ді. Бұл бірлескен партия өзінің алдына қо-

ғамның әлеуметтік-экономикалық тұстарын 

дамыту бағдарламасын құру туралы мақсат 

қояды деп шын сендім» – деп мәлімдеді 

ол. Сонымен қатар үш жылдай уақыт бойы 

мү шесі болған партиясына қатысты бір-

қатар сын-пікірлер айтып өтті. «Осы 

уақытқа дейін «Азат» партиясының страте-

гиясында қарапайым халықтың жағдайын 

жақсар тып, мемлекетті табысты дамытудың 

нақты жоспары болған жоқ. Сондықтан да 

мен «Азат» жалпыұлттық социал-демокра-

тия лық партиясының қатарынан шықтым. 

Ме ні үлгі етіп, партияға өткен адамдардың 

бәрі нен кешірім сұраймын», – деді. 

Сәдуақас КЕБЕКБАЙ

Батыр Тоқтардың «Азаттан» 

кетуі оппозицияға соққы болды

ШЕШІМ

Өздеріңізге белгілі, бірер апта бұрын 

биылғы жылдың 30 желтоқсанына дейін 

еліміздің құқық қорғау қызметкерлерін ке-

зектен тыс аттестаттаудан өткізу туралы 

Мемлекет басшысы Н.Назарбаев Жарлық-

қа қол қойды. Ондағы басты мақсат – биз-

нес пен қоғамның қолдауына жауап бере-

тін қазіргі заманғы құқық қорғау жүйесін 

құруға арналған кадрлық әлеуетті қалып-

тастыру болып табылады. Алайда қоғамда 

осы істің жариялылығына күмән білдіру-

шілер табылып жатты. Осы көңіл алалығын 

аталған шара сейілтіп, дүдамалдылыққа 

жол жабады деп күтіліп отыр. Яғни Прези-

дент сайтының арнайы бөлімі арқылы ке-

зектен тыс аттестаттауды өткізу тәртібін 

бұз ған, сол секілді осы іске білек түре кіріс-

кен лауазымды тұлғалардың сыбайлас 

жем қорлық және басқа да құқықбұзу шы-

лық, қала берді, қарапайым қарым-қаты-

настағы дөрекілігі секілді фактілермен кез-

дескендер бұл туралы Мемлекет басшысы-

на тікелей шағымдана алады. Осындай 

әрбір шағым-арыздар бойынша тиісті тек-

серулер өткізіледі, әрі осындай фактілерге 

кейінгі аттестаттау жұмысында айрықша 

көңіл бөлінеді.

Егер аттестаттаудың өткізу ережесін 

реттейтін нормативтік-құқықтық құжаттар-

мен, Жоғары аттестаттау қазылары алқасы-

мен және осы комиссия аттестаттайтын 

құ қық қорғау органдары басқарушы қыз-

мет керлерінің жеке тізімімен таныс қыңыз 

келсе, бұл ақпараттардың барлығын сөз 

етіп отырған Президент сайтының арнайы 

бөлімінен таныса аласыздар. Сол се

кілді 

қорғау органдары – Бас прокурату ра ның, 

Экономикалық қылмысқа және сыбайлас 

жемқорлыққа қарсы күрес агент тігінің, Ішкі 

істер министрлігінің, Төтенше жағдайлар 

жөніндегі министрлігінің, Кедендік бақылау 

комитетінің ресми сайттарында да аталған 

шара мазмұнын кеңінен қамтып отыратын 

арнайы айдарлар ашылуда.

Кәмшат САТИЕВА

Құқық қорғау қызметкерлерін 

аттестаттауды Президент 

өз бақылауына алады

ЖАҢА БӨЛІМ

№69 (751) 

24.04.2012 жыл, 

сейсенбі

www.alashainasy.kz

3

e-mail: info@alashainasy.kz

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

Діни ұстанымына байланысты балаларын ектірмейтін ата-аналарға не істеуге болады?

Қадырбек 

ЕСІМОВ, 

балалар 

дәрігері:

Майра 

АЙСИНА, 

Мәжіліс 

депутаты:

Мұртаза 

БҰЛҰТАЙ,

дінтанушы:

– Денсаулық – ең басты құндылық. Әсіресе балалардың ден сау лы-

ғын сақтауға мейлінше назар аударуымыз керек. Оған тек ата-ана ғана 

емес, әрбір азамат, Үкімет жауапты. Ешбір дін адам дар дың ден сау-

лығын сақтауға бағытталған шараларға қарсы тұр майды. Егер қан дай 

да бір діни ұстаным қарсы іс-әрекетке барса, онда ол – сол діни ағым-

ның шикілігінің нақты дәлелі. Ислам діні адам денсаулығын ең бі рінші 

орынға қойып, оны әрбір жан ның өзіне борыштаған. Адам  өмірін қауіп-

қатерден қорғауды көздейді. Естеріңізде болса, Рим папа сы мүше қапқа 

қарсы насихат жүргізіп, соның салдарынан Афри ка ел дерін де мил-

лиондаған адам СПИД ауруына шалдықты. Міне, бір ғана қате ліктің 

салдарынан қанша халық зардап шекті! Сон дық тан да мен дін жолына 

түскен кейбір адамдарды балаларының ден саулығына жауап сыз 

қарамауға шақырамын. Бұл мәселені Үкімет өз қолына алып, сөз болып 

отырғандай әрекетке барған ата-аналармен жан-жақты жұмыс істеуін 

ұсынар едім. Сон дай-ақ заң орындары мен құ зырлы министрлік те 

тиімді іс-шараларды қолға алмаса, бол майды.

– Мен мұндай ата-аналардың бұл қылығын түсіне алар емеспін. Қан дай 

дінді ұстанады, ол – өз еріктері. Алайда балаларының денсаулығына, өмі рі не 

жауапсыз қарауға болмайды. Қазір түрлі жұқпалы аурулар шығып жатыр. 

Зар дабы орасан осы сынды дерттерге шалдығып жатқандар – негізі нен алдын 

алу шараларынан тыс қалған балалар. Менің де тәжірибемде осы сын ды жағ-

дайлар болған. Баласын ектіруден бас тартқан ата-аналардың үсті нен мен заң 

орындарына шағым түсіруге мәжбүр болдым. Өйткені бала ауруға шал дықса, 

кім кінәлі? Баяғы дәрігерлер! Ал, шын мәнінде, педиатр лар мен фельд шерлер 

үй-үйді аралап, аяқтарынан тозып жүр. Бұл мәсе лені ендігәрі заң орындары-

мен шеш песе, болмайды. Басқа амал көріп отыр ға н жоқпын. Арнайы заң 

шыға рып, тіпті мұндай ата-аналарды жазалау  жол дарын қа рас тырса, тіптен 

жақ сы болар еді! Шиеленісіп бара жатқан жағ дай осындай қа таң шара қол-

дануды қажет етіп отыр. Сондай-ақ мен, егер кімде-кім баласын егуден бас 

тартса, оның басқа бала тууына рұқсат бер меуді ұсы нар едім. Бала ның өмірі 

мен  денсау лы ғына  жауапсыздық  танытуға  болмайды. 

– Бұл – қоғамдық проблемаға айналып бара жатқан түйт-

кіл. Бала сын ектіруге қарсы ата-аналарға, әлбетте, күш 

көрсете ал май сың. Өздерінің пікірінше, олар балаларын ке-

селден құт қарып жүрміз деп ойлайды ғой. Әрине, кім бауыр 

еті баласына жамандық тілесін?! Тек қателесіп жүр деп ой-

лаймын оларды. Ал айда бұл дұрыс емес. Сондықтан да үгіт-

насихат жұмыстарын жан-жақты әрі ыждағатпен жүргізу 

керек. Ектір меудің салдарын түсіндіріп, керісінше, осындай 

алдын алу шараларының қаншалықты қажет екендігін үздіксіз 

насихат тау қажет деп ой лаймын. Бұған бір ғана органның 

жұмыс істеуі аз, оған көп болып атсалысуға тиіспіз: БАҚ, заң 

орын дары, білім беру саласы және әлбетте, Денсау лық сақтау 

мини стрлігі. Егу жұмыстары бүгін ғана пайда бол ған жоқ қой, 

тәжі рибеде жүргелі қашан! Сол ке зеңдерден бері мұндай 

алдын алу шараларының пайдасы болмаса, зияны жоқтығын 

дәрі герлер тұрғындарға жеткізіп отыруы тиіс.

Дайындаған Ләззат БИЛАН

ҚОҒАМ

Басы 1-бетте

Совет-Хан ҒАББАСОВ, 

медицина және педагогика 

ғылымдарының докторы, профессор

«Алаш айнасы» – «Ой-көкпар» бағдарламасының жазбаша нұсқасы.

Жүргізуші:

 Жарқын ТҮСІПБЕКҰЛЫ.

Бағдарлама ұзақтығы:

 27 минут.

Эфирдегі уақыты:

 жұма күні сағат 22:30.

Хабар қонақтары: 

Жақыпбай ДОСТАЙҰЛЫ,

 География институты су мәселелері бөлімінің 

меңгерушісі, география ғылымының докторы, профессор.

Совет-Хан ҒАББАСОВ,

 

медицина және педагогика ғылымдарының докторы, профессор.

«Алаш айнасы» газеті мен СТВ телеарнасының бірлескен жобасы

САЙЫС БӨЛІМІ

ОЙТҮЙІН

ЖҮРГІЗУШІ:

– Бағдарлама қонақтарының ұстанымы айқындалды. 

Енді бағдарламамыздың «Тартыс» бөліміне өтіп, ойы-

мызды тарқатып айтсақ. Жақыпбай мырза, арнайы ми-

нистрлік болмаса да, комитет деңгейіндегі суға қатысты 

мекеме осы жылдар ішінде бағдарлама қабылдап, талай 

істің басын қайырған көрінеді. Ендеше, комитет ұсынып 

отырған нәтижелер шындығында ақиқаттан құралған 

болса, министрлік құрып қайтеміз?

Жақыпбай ДОСТАЙҰЛЫ:

– Комитеттің деңгейі көп нәрсеге жете бермейді. 

Шыны керек, 2012 жылға дейінгі ауызсу бағдарламасы 

іске аспай қалды. 2012-2020 жылдар арасын қамтитын 

«Ақбұлақ» бағдарламасына бір трлн 643 млрд, жер-

гілікті бюджеттерден 248 миллиардтай сома тағы бөлініп 

жатыр. Бұл қаржы қазір суға қатысты комитеттің бақы-

лауында емес. Кейінгі бағдарлама бұрынғы бағдар лама-

ның кебін кимес үшін бөлінген қаржы басқа мекеме лер-

дің қолына берілді. Бұл мәселе Су шаруашылығы коми-

те тінің үлкен істермен айналыса алмайтынын көрсетіп 

отыр. Облыстардағы бұрынғы су шаруашылығы бөлім-

дері де коммуналдық кооперативтік жекеменшік болып 

кетті. Бұл жағдайда оларды басқаруға комитеттің қау-

қары да жетпейді.

Гидрологтардың су мәселелерін тиімді шешу үшін ар-

найы министрлік құру туралы ұсыныс айтып келе жатқа-

нына бес-алты жылдың жүзі болды. Ең болмаса суды 

басқаратын агенттік құрылса да, разы болар едік. Еліміз-

дегі су ресурстарының басым бөлігі көрші Ресей, Өзбек-

стан, Қырғызстан, Қытай елдерінен келеді. Сондықтан 

олармен халықаралық тең дәрежеде сөйлесе алатындай 

құзырлы органымыз болмаса, ұят-ақ! Трансшекаралық су 

мәселелерін шешуде үнемі қиындыққа кезігеміз. Өйткені 

келіссөздер жүргізуге олардан министр келсе, бізден ко-

митет басшысы барады. Ертіс, Емел, Жайық, Сырдария 

өзендерінің барлығы көрші елдер арқылы ағып келеді. 

Көрші елдер экономикасы дамыған сайын суды көп пай-

даланып жатыр. Сондықтан трансшекаралық сулар 

мәселесін шешу кезінде бізден суға қатысты комитеттен 

барған басшы халықаралық келіссөздерге қол да қоя ал-

майды. Ал Қытайда су шаруашылығы министрі елдегі 

ықпалды, қолында билігі бар үшінші адам саналады. 

Осыдан-ақ біздің су мәселесіне салдыр-салақ қарап 

отырғанымыз белгілі болады. 

ЖҮРГІЗУШІ:

– Түркіменстанда, Тәжікстанда, Қырғызстан, Қытай 

елдерінде су шаруашылығы министрлігі бар екен. Совет-

ЖҮРГІЗУШІ:

– Бағдарламамыздың үшінші бөлімі «Сайыс» деп ата-

лады. Осы тақырып аясында қарсыластар өзара сұрақ-

жауап алмасады. 

Совет-Хан ҒАББАСОВ:

– Жақыпбай мырза, Алатаудай, Қаратаудай 

тауларымыздың төбелерінде сонша көп қар, көл 

жатқанда су қорымыз азайды деп айту артығырақ емес 

пе? Қалаға қауіп төндіріп отырған таудағы көлдердің ас-

тынан тесіп, суы азайып бара жатқан өзендерге қосуға 

болмас па? Мәселен, Дінмұхаммед Қонаев атамыз 

ЖҮРГІЗУШІ: 

– Соңғы бөлім «Ойтүйін» деп аталады. Осы тақырып-

қа қатысты ойымызды түйіндесек. Ендеше, қарсыласы-

ңыз дың ойынан не түйдіңіз және оның ұстанымына өтіп 

кеткен жоқсыз ба?

Жақыпбай ДОСТАЙҰЛЫ:

– Егер арнайы министрлік құру қиын болса, 

«Ауыл шаруа шы лығы» министрлігі деген сөздің 

жанына «және су шаруа шылығы министрлігі» деген сөзді 

Арнайы министрлік құру 

арқылы су мәселелерін шеше аламыз ба?

Жазып алған Қуаныш ӘБІЛДӘҚЫЗЫ

МӘСЕЛЕ

Хан аға, бәлкім, бізге де суға қатысты бір министрлік 

құру керек шығар? 

Совет-Хан ҒАББАСОВ:

– Дұрыс жұмыс істей алса, Ауыл шаруашылығы ми-

нистрлігінен де суға қатысты мәселе артылмас еді. 

Елімізде Ауыл шаруашылығы министрлігі бар ғой, тағы 

бір министрліктің қажеті қанша?! Бүгін су шаруашылығы 

министрлігін құрсақ, ертең мал шаруашылығы министр-

лігін құру керек болады. Өйткені бізде төрт түліктің де 

мәселесі бар. Сол секілді одан кейін егін шаруашылығы 

министрлігі де керек болып қалуы мүмкін. Сонда оларды 

қаптата беріп қайтеміз?! Одан гөрі, Ауыл шаруашылығы 

министрлігінің жауапкершілігін күшейтіп, атқарған ісін 

бақылауға алсақ, болмас па?! Қайта біз олардың санын 

қысқартуымыз керек. Мемлекеттік қызметкерлер санын 

азайтуымыз қажет. Олар сол көптігінің салдарынан бірі-

не-бірі кедергі болып, жұмыс істей алмай жүр. Сансыз 

мекеме, қаптаған қызметкер. Бізге олардың санынан 

гөрі, сапасы қажет. Құрыла қалса, ертеңгі күні Ауыл 

шаруашылығы министрлігі мен су шаруашылығы 

министр лігі де бірін-бірі аңдыған, бюрократизмнен 

құралған мекеме болып шыға келеді.

ЖҮРГІЗУШІ:

– 2020 жылға қарай елімізде су тапшылығын сезі-

неміз деген болжам бар. Бұл болжам түбі ақиқатқа айна-

латындай мысал өте көп. Мәселен, өзім Аягөз өзенінің 

жағасында ержеткенмін. Бала кезімізде Аягөздің екпіні 

атты адамды ағызардай болса, бүгінде арық деңгейіндегі 

өзенге айналды. Жақыпбай мырза, осы секілді өзен-

суларды сақтау шаралары жүргізіліп жатыр ма? 

Қазақстандағы су қоры қаншалықты?

Жақыпбай ДОСТАЙҰЛЫ:

– География институты былтыр еліміздегі барлық 

суды зерттеп шықты. Бізге дейін соңғы рет мұндай зерт-

теу 1985 жылы жүргізілген екен. Осы екі зерттеу 

аралығында еліміздегі су қорының 25 пайызға 

азайғанын байқап отырмыз. Бір жағынан, өзендердің 

бір азайып, бір көбейіп отыруы заңды. Бала кезде сүңгіп, 

ақтас ойнаған өзендердің бүгінде арыққа айналғандай 

күйі осыдан да болуы мүмкін. Сондай-ақ Жайық өзенінің 

1995 жылы арнасы кеуіп, жағасы қайтып қалса, былтыр 

тасығанда ие бермей, қаланы шайып кетті. Жайық өзені 

сулылығы жөнінен Ертіс, Іле, Сырдариядан кейінгі 

Қазақстанда төртінші орында саналады. Ал тасуы 

жөнінен – ең бірінші орында. Яғни қардың түсуі, оның 

еруі секілді факторларға байланысты ол азайып, көбейіп 

отырады. Әр өзен ерекшелігіне байланысты күрт азайып, 

артынша көбеюі мүмкін. Сондықтан алып бара жатқан 

қорқыныш жоқ.

жүктеу/скачать 3,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: