Болатбек МҰхтаров кереку өңірінде жер сілкінді

№69 (751) 

24.04.2012 жыл, 

сейсенбі

www.alashainasy.kz

4

e-mail: info@alashainasy.kz

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

НАРЫҚ

 

Халықтық ІРО-ға қатысу жолдарын қалай үйренуге болады?

Еліміздегі ет экспортының әлеуеті қандай?

САҚТАНДЫРУ НАРЫҒЫ

ЖО

БА

Мемлекеттің мырзалығын 

сақтандыру саласы түсіне ме?

Сапа – бәсекелестік кепілі

Конференцияны ашқан «Еуразия» 

сақтандыру компаниясының басқарма 

төрағасы Борис Уманов ғаламдық 

экономиканың қазіргі жайын талдай келе, 

бүгінгі күні мемлекеттік корпоративті ка-

пита лизмнің американдық және қытайлық 

мо дельдері сынға түсіп отырғанын айтып 

өтті. Ғаламдық экономика сарапшылары 

Қы 

тай мемлекетінің орнына, негізінен, 

БРИКС (Бразилия, Ресей, Индия, Қытай, 

Оң түстік Африка Республикасы елдері жа-

та тын шартты экономикалық топ) ұғымын 

қолданып отырғанымен, қазір қорында 

3,3 триллион долларды жиынтықтап отыр-

ған Қытайдың әлемдік экономикалық аре-

нада алып отырған орны ерекше екендігі 

мә лім. Осы екі алып жүйенің жарысы не-

мен аяқталатыны әзірге беймәлім болға-

нымен, қазір көпшіліктің көңілінен шығып 

отырғаны Қытай екендігі белгілі дейді 

сарапшы. 

Өзіміздің елімізге қатысты Б.Уманов 

елі мізде сақтандыру шараларымен қамты-

латын жағдайлар аз болмағанымен, мем-

лекет қандай да бір табиғи апат салдарын 

толықтай өз мойнына алып, асқан патерна-

листік сипат танытып отырғанын атап өтті. 

Жыл сайын болатын тасқын сел, дауыл, өрт 

тәрізді төтенше оқиғалардың бар шығынын 

ұдайы мемлекет көтеріп келеді. Бұл 

мемлекеттік қамқорлықтың жоғары 

көрсеткіші болғанымен, бюджет үшін де, 

еліміздің сақтандыру саласы үшін де оңды 

құбылыс емес. Осы жағдайлардың салда-

рын барынша азайтуға мүмкіндік беретін 

сақтандыру шараларын іске қосу аса 

маңыз 

ды деген Сақтандыру компания-

сының төрағасы, әйтсе де өз тарапынан, 

мәселен, еліміздің Төтенше жағдайлар 

министрлігіне тікелей шығып, апаттар 

салдарын ведомствоаралық деңгейде 

сақтандыруға ұсыныс жасауға не кедергі 

екендігін айтпады.

Қазақстанның қаржыгерлер ассоциа-

ция сының төрағасы Серік Аханов еліміздің 

қаржы саласы туралы баяндамасында 

оның артықшылары мен кемшіліктерін 

кеңінен саралады: «Ғаламдық экономи-

каның тұрақсыздық кезеңінде алдыңғы 

орынға бірде мемлекеттік капитал, бірде 

жеке инвесторлардың шығып отыратыны 

– қалыпты құбылыс. Дағдарыс алдында 

елі міздің банк жүйесі өзінің артықшы лық-

тарын байқатты. Ал тоқырау кезінде мем-

лекеттің қолдауы арқасында жүйені жеткі-

лікті деңгейде тұрақтандыруға қол жеткізе 

алдық. Қазіргі жағдайда осы «өте нәзік 

бәсекелестік тепе-теңдігін» сақтау аса 

маңызды. Енді еліміздің қаржы жүйесінің 

алдында жаңа мәселелер туындап отыр. 

Бұл біздің аймақтық интеграциялық ұйым-

дарға қатысуымызға, таяу арада ДСҰ 

аясына енетінімізге байланысты. Жаңа 

стандарттар мен жаңа талаптар алдында 

мығым болу, бәсекелестік артықшылықта-

рымызды таба білуіміз отандық қаржы 

саласының алдында тұрған үлкен сын 

болмақ» дейді ол.

Конференция барысында сөз алған РҒА 

жанындағы Экономика институтының ди-

ректоры, академик Руслан Гринберг қазіргі 

жағдайда мемлекеттің экономикалық 

белсенділікті арттырудағы рөлі аса 

маңызды екендігіне кеңінен тоқталды. Бұл 

жағдайда бюджеттік тұрақтандыру және 

мемлекеттік қарыздарды ауыздықтау 

принципі аса оңтайлы емес. Өткен әлемдік 

дағдарыс 1929-33 жылдардағы «Ұлы деп-

рес сиямен» салыстырғанда баланың ойы-

ны тәрізді болды. Мәселен, ол дағдарыс 

Германияда билікке нацистердің келуімен 

аяқталып, ақырында ғаламдық гуманитар-

лық апатқа ұрындырғаны мәлім. Оның қа-

сында қазіргі әлеуметтік қолдаудың деңге-

йінде «тағдырға налу» жөнсіз деп санайды 

академик. «Сондықтан да қазіргі жағдайда 

мемлекеттің қаржылық құйылымдары өз 

нәтижесін беріп отыр, бар мәселе – қай 

саланы қандай деңгейде қолдаудың басты 

критерийлерін анықтауда» дейді ол.

Жиынның екінші күнінде сарапшылар 

мен ірі сақтандыру компанияларының 

басшылары өз мәселелерін тар шеңберлер 

аясында талқылады.

Берік ТҰРҒАНБЕКҰЛЫ

ТҮРТКІ

Проблемалық активтер қоры «проблемалық 

борыштар» мәселесін шеше ала ма?

«Бір апта бұрын Ұлттық банктің жанын-

дағы Проблемалық активтер қоры ресми 

түрде жұмыс істей бастады. Еліміздегі екін-

ші деңгейдегі банктер нашар несиелерді 

аудару бойынша келіссөздер жүргізуге бел 

шешіп кірісіп те кетті. Жоспар бойынша, 

бұл процесс бес жылға созылады. Одан 

ке йін қоржынын тазалап, кейбір несиелерін 

са уы қтырған коммерциялық банктер ел 

эко номикасын жаппай несиелендіруге ден 

қоя ды», – деді Қаржыгерлер қауымдасты-

ғы ның төрағасы Серік Аханов кеше Тә-

уекелдер менеджменті бойынша Алматыда 

өткен VIII халықаралық конференциядағы 

сөзінде.

Алдында Ұлттық банк төрағасы 

Г.Марченко Проблемалық активтер қоры 

нәтижелі жұмыс істей бастаса, онда екінші 

деңгейдегі банктер сомасы 2 млрд доллар-

дың зиянды активінен тазартылатын бола-

ды деп мәлімдеген еді. Демек, бұл біздегі 

үмітсіз әрі зиянды несиелер көлемінің 

2 млрд доллар екенін аңғартады.

2011 жылы 28 ақпанда Елбасымыз 

«ҚР-дың кейбір заңнамалық актілеріне 

банк қызметі және қаржы ұйымдары тәуе-

кел дерді азайту тұрғысынан реттеу мәселе-

лері бойынша өзгерістер мен толықтырулар 

енгізу туралы» Заңға қол қойған болатын. 

Атал ған заң жобасында жұмыс істемей 

тұр ған банк активтері шығарылатын және 

олар ды басқаруға беретін банктер жа-

нынан еншілес компанияларды құруды 

қарас тыратын баптар бар. Сонымен қатар 

онда Ұлттық банк құратын екінші дең-

Алматыда VIII Тәуекел 

менеджменті және ғаламдық 

экономиканың даму барысы 

жөніндегі екі күндік конферен-

ция болып өтті. Әлемнің 40-тан 

астам елінен 300 өкіл қатысқан, 

сақтандыру саласының белгілі 

мамандары мен танымал 

экономистердің басын қосқан 

халықаралық жиынды дәстүрлі 

түрде «Еуразия» сақтандыру 

компаниясы ұйымдастырды.

«Бизнестің жол картасы–2020» – мемлекеттің экономикалық даму 

стратегиясының маңызды бағдарламасы. «Жаңа бизнес әрекеттерді 

қолдау», «Кәсіпкерлік секторды сауықтыру», «Кәсіпкерлердің валюталық 

тәуекелдерін төмендету», «Кәсіпкерлік әлеуетін күшейту» сияқты төрт 

бағыт бойынша «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» соңғы үш жылда 

елімізде 23,2 мыңнан аса жұмыс орнын құруға ықпал етті. 

Бүгіндері еліміздің макроэкономикалық жағдайына кері әсер 

етіп отырған басты факторлардың бірі – екінші деңгейдегі 

банктерде қордаланып қалған зиянды әрі проблемалық 

несиелердің жиынтығы. Сондықтан бұл мәселе уақыт өткен 

сайын өзектілік танытуда. Бірақ аталған мәселе шешіміне 

келгенде отандық қаржыгерлер мен банкирлердің қара басы 

қазандай болып тұр. Өйткені осы зиянды активтерді екінші 

деңгейдегі банк жанынан құрылуы тиіс еншілес компаниялар-

дың ісінде «былай тартса, өгіз өледі, былай тартса, арба сына-

ды ның» керін келтіретін жайттар жиі кездеседі. Қалай дегенмен 

де, қоғамдағы көптеген пікірталастан соң осындай жауапты істі 

мойнына алатын Проблемалық активтер қоры таяуда жұмысы-

на кірісіп те кетті. Алайда отандық мамандар «бұл шара мәсе-

лені тереңдете түспесе, оны шешпейді» деген пікірде... 

гейдегі банктердің несиелік қоржынының 

сапасын жақсартуға маманданған ұйым-

дар дың да құрылатындығы айтылады.

Бұл компанияларға салық алымының 

айрықша режимі белгіленген. 

Проблемалық активтер қоры «нашар 

борыштарды» сатып алуға қаражат тар-

тады, үмітсіз және күмәнді активтерді ба-

ға лап, анықтайды, кейіннен сатып, одан 

та быс табу үшін кепілдегі мүліктерді де са-

тып алады. Қаражат тарту үшін бұл қор ар-

на йы құнды қағаздар шығарады. Олар 

жи 

нақтаушы зейнетақы қорларында, 

банк терде орналастырылады. Құнды қа-

ғаз ды Ұлттық банк те сатып алады. «Дау-

дың басы – Дайрабайдың көк сиыры» де-

мекші, бұл арада зиянды активтерді 

жи нақ таушы зейнетақы қорларының сатып 

алуы на байланысты ши шығып тұр. Ұлттық 

банк төрағасы Г.Марченко мырзаның өзі, 

әлгі қор шығаратын құнды қағаздарды 

жи нақ таушы зейнетақы қорлары мен ком-

мерциялық банктер сатып алатын болса, 

онда Ұлттық банк те ол туралы ойланып 

көреді деп салған еді. Яғни мұндай қауіп-

қатерге аталған қор жобасын жасауға 

қатыс қан бас банктің басшысы да бас тік-

кісі келмейді. Әрі Г.Марченко: «Стрестік 

активтік қорына банктердің қоржынындағы 

үлескерлерге қатысты «нашар борыштар» 

шығарылмауы тиіс» деп мәлімдеген еді. 

Бұл ретте мамандар бұл таңдау елімізде 

болуы мүмкін жекешелендірудің бүркеме 

түрін байқатпайды ма деп долбарлайды.

Қаржыгер-маман Ілияс Исаевтың пі-

кірін ше, таяуда іске кіріскен проблемалық 

ак тивт ер қорының жұмыс тізбегі күмәнді, 

сон дықтан ол, біріншіден, зейнетақы ак-

тив терін қолма-қол құрдымға кетіруді біл-

ді реді не болмаса бұл қорға нашар бо-

рыш тарды сатып алып, оны сату құқығына 

ие болу мәртебесі берілгеніне қарағанда, 

елімізде жекешелендірудің бүркемеленген 

үшінші, төртінші кезеңі жүзеге асырылуы 

ықтимал, тағы, бір жағынан, жекешелендіру 

зейнетақы қорлары үмітсіз активтерді 

сатып алу арқылы бұл қарыз ақшаларды 

бола шақ ұрпақтың мойнына артуды таны-

туы мүмкін. Осы жағынан алғанда, ма-

манның пікірінше, бұл шара қоғамдағы 

осы мәселені тереңдете түспесе, оны түбе-

гейлі шешпейді.

«Марченконың сөзіне қарағанда, ол 

проблемалық активтер арасындағы тар-

тым  дысын таңдағысы келеді. Ал ол өз 

кезегінде елімізде жекешелендірудің бүр-

ке 

меленген үшінші, төртінші кезеңінің 

жүзеге асырылуы мүмкін екенін байқатады. 

Яғни бұл шара белгілі бір кезеңде қаржы-

лық жағынан қиындық көріп отырған, бір-

ақ табысты өндірістерге ашкөз қаржылық 

магнаттардың қол сұғуына жол ашады», 

– дейді ол. 

жүктеу/скачать 3,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: