Бөлшектерге амалдар қолдану тақырыбын оқыту әдісінің ерекшеліктері
жүктеу/скачать 1,32 Mb.
|
| НЕГІЗГІ БӨЛІМ
I БӨЛШЕКТЕР ҰҒЫМЫ 1.1Жай бөлшектер Жай бөлшекті оқу мен жазу қай кітап та болмасын ең бірінші есептен басталады,яғни мысалдан себебі 5сынып оқушысына көбінесе мысалдар,есептер, суреттер өте қызық болады. Алма ағашын отырғызыу үшін төртбұрыш пішінді жер телімі бірдей бөліктерге бөлінді 1.1-сурет . Алия, Гүлнұр және Мирас та жасыл алманың тұқыммы болса,Арман мен Санжарда қызыл алманың тұқымы болды , ал Гүлсімде сары алманың тұқымы болды.Әрбір оқушы тек бір бөлікке ғана алма ағашын отырғызды.Жер телімі қанша бірдей бөлікке бөлінді?Қанша бөлікке жасыл,қызыл және сары алма ағашы егілді.Еептің сұрағына жауап бере отырып, жер тілім бірдей 6 бөлікке,оның ішінде,3 бөлік жасыл түсті,2 қызыл түсті және 1 сары түсті алма ағашы отырғызылғанын білуімізге болады. Ал егер есептің сұрағвы сәл өзгертетін блсақ,яғни Жердің қанша бөлігіне жасыл,қызыл және сары алма ағаштары отырғызылды? Жер телімі бірдей 6 бөлікке бөлінгендіктен әр оқушы жердің алтыдан біріне алма ағашын отырғызды.Ол мынадай түрде жазылады . Сонда жердің – іне жасыл алмаағашы; -іне қызыл алма, ал -інесары алма ағашын отырғызды. Мінеке осы – жай бөлшектер.
1.1-сурет Сонымен жай бөлшектердің оқылуы: – алтыдан бір – алтыдан екі -алтыдан үш Жай бөлшек деп түріндегі санды айтады.Мұндағы саны бөлшектің алымы,ал саны бөлімі деп аталады. Мысалы, жай бөлшегіндегі 6-саны жай бөлшектің бөлімі,ал 4 саны жай бөлшектің алымы болады. Жай бөлшектің бөлімі бүтіннің қанша тең бөліікке бөлінгенін,ал алымы ол бөліктердің нешеуі алынғанын көрсетеді. Дөңгелекті бір бүтін ретінде қабылдап, оны тең 2 бөлікке, тең 4 бөлікке, тең 8 бөлікке бөлейік 1.3-сурет . 1.3-сурет 1. 1.3-суретте бірінші дөңгелек тең 2 бөлікке бөлініп,оның 1 бөлігі боялған,яғни бірінші дөңгелектің екіден бір үлесі боялған.Екіден бірдің жазылуы: . 2.Екінші дөңгелек тең 4 бөлікке бөлініп, оның бір бөлігі боялған, демек, екінші дөңгелектің төрттен бір үлесі боялған.Төрттен бірдің жазылуы: . 3.Үшінші дөңгелек тең 8 бөлікке бөлініп.оның 3 бөлігі боялған, яғни үшінші дөңгелектің сегізден үш үлесі боялған.Сегізден үштің жазылуы: . Мысал, 2 см қанша дециметр болатынын анықтайық. Шешуі. 1дм=10 см екенін білеміз 1.2-сурет.Демек 1дм -дің бөлігі 1см – ді құрайды. 1см 1 дм 1.2-сурет Ең бірінші есепке оралатын боласақ,бір бөлік жер телімінің қанша бөлігін құрайтынын табу үшін жер телімін бірдей 6 бөлікке бөліп, жер телімінің -і алынады. Демек,1:6= деп жазуға болады. Сондықтан Жай бөлшектің жазылуындағы бөлшек сызығын бөлу белгісі деп түсінуге болады. Мысал, Ең дәмді әрі көп оқушылар жақсы көретін тәттіні, яғни тәтті бәлішті алайық. Д улаттың туған күніне орай, анасы тәтті бәліш пісірді.Дулаттың сыныбында 10 оқушы болғандықтан, тәтті бәлішті дәл 11-ге бөліп, өзі дәмін тексеру үшін 1 бөлік тәтті бәліштің дәмін көрді. Демек, Дулаттың анасы тәтті бәліштің 11 бөлігінің ішінен бір бөлігінің дәмін татты.Яғни тәтті бәліштің 11 ге бөлгендегі 1 бөлігінің дәмін татты.Енді он бірден бірді математикалық түрде былай жазуға болады: . Егер Дулат тағы бір бөлігін жейтін болса, онда 11 бөліктін 2 бөлігі желінеді, яғни он бірден екі бөлігі ол мынадай түрде жазылады: . жүктеу/скачать 1,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|