Цитоплазма мен сыртқы ортада К+, Na+ иондарын белгілі бір арақатынаста ұстау
жүктеу/скачать 9,18 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жасушалыққұрылымыбарағзалар
- Прокариоттықжасушалар
- Эукариоттық жасушалар
| Жасушалық құрылымы жоқ ағзалар өзінің тіршілігін тек өзге ағза жасушаларынпаразиттеу нәтижесінде көрсетеді. Вирустар ДНҚ немесе РНҚ және нуклеин қышқылыныңмаңайындакапсидқабықшасынтүзетінақуыздантұрады,олвириондепаталатыннуклеопротеидтік кешенді құрайды. Капсид –вирустыңақуыздықсуббірліктерімен,белгілі бір ретпен түзілген. Ол вирустың нуклеин қышқылын әртүрлі әсерлерден қорғайдыжәне иесінің жасуша бетіне вирустың отыруын қамтамасыз етеді. Вирус формасы әртүрліболады (шар, жіпше, цилиндр түрінде болады). Вирустартірі ағзалар жасушаларындапаразиттеуге қабілетті болып,тұмау,қызылша,сал,СПИД, сүзек, құтыру ауруларыншақырады.
Жасушалыққұрылымыбарағзаларекі түргебөлінеді:прокариоттық жәнеэукариоттық.Прокариоттарға бактериялар менцианобактериялар жатады(көк жасылбалдырлар),алэукариоттарғаөсімдіктер,саңырауқұлақтар,жануаржәнеадамдаржатады. Прокариоттықжасушаларэукариоттарғақарағандапішінікіші0,5-3,0мкмболады. Олардың ядросы жоқ, сондықтан да олар прокариоттар деп бөлінеді. (грек сөзіненалғандапро-дейін,карион-ядродегендібілдіреді).Жасушаныңішкікеңістігіцитоплазмаментолтырылған.Жасушаішілікығысуларцитоплазмаүшінтәнемес.Генетикалықматериалыгистонақуыздарынсыз,сақиналыДНҚмолекуласыменкөрсетілгенжәнеолнуклеоиддепаталады.ДНҚцитоплазмадан қабықшаменшектелмеген.Цитоплазмада көптеген ұсақ 70S-типіндегі рибосомалар менқосындылар орналасқан.Риобосомдарполисомдарғажинастырылған.Жасушадажасушаорталығыжоқ.Оларжыныссыз бөлінеді, аналық жасуша екіге (амитоз) бөліну арқылы жүреді. Бөліну алдындаДНҚрепликациясыжүреді. Эукариоттық жасушалар – ядросы бар ағзалар. Ядрода гистонды және гистондыемесбелоктарменбайланысқансызықтықДНҚмолекуласыбархромосомасыбар.Цитоплазмадаарнайы міндетті құрылым жиынтықтары органеллалармен байланысқан.Олардың әрқайсысыжекелегенарнайы қызметтері бар. Органелла санынамембрандыққұрылымдардыжатқызады, атап айтқандамитохондриялар, эндоплазмалық ретикулум,Гольджиаппараты,лизосомдар,пероксисомдаржәнемембраналықемесқұрылымдар,оларғарибосомдар,центриольдар,микротүтікшелерменмикрофиламенттержатады.Соныменбіргеорганеллалардыжалпымағынадағыжәнеарнайымағынадағыорганеллалардеп бөлінеді. Жалпы мәндегі органеллалар барлық жасушаларда бар, аларанайы мәндегіарнайыжасушалардабелгілібірқызметтіатқарады.Мысалы,ішекэпителиініңмикробүрлері,микрофибрилдеріжәнет.б. Эукариоттықжасушаларәдеттепрокариоттарғақарағандаіріболыпкеледі.Олардың айқын да анықморфологиялықерекшеліктеріне қарамастан,прокариоттар менэукариоттық жасушалардың ортақ қасиеттерікөп. Бұл тірі ағзаныңжасушалық жүйесінебайланысты. Бұл да, басқалары даплазмалық мембранамен жабылған, қызметтері ұқсасқасиеттерінеие.АқуызсинтезірибосомалардажүредіжәнеРНҚсинтезі,ДНҚрепликациясы,биоэнергетикалықүрдістерөзара ұқсас келеді. Адам және жануарағзасыныңбарлық жасушаларыұқсас құрылымда болады.Сыртынан жасушанысыртқы ортадан шектеп қорғап тұратын, плазмалық мембранаменжабылғаннемесеплазмалеммаменжабылған.Ішіндеядробар.Цитоплазмақосындыорганоидтарыменбіргеберілген.Химиялыққұрамындаорганикалықжәнебейорганикалықзаттары бар. Бірінші орындасалмағы бойынша су тұр, бұл жасушаның тіршілігі үшін өтемаңызды.Жасушалардағыкөптегенэлементтериондартүріндеболады.Еңжиісікатиондар: К+, Na+,Са2+,Мg2+, және аниондар H3PO4-,Cl-,HCO3-.К кездеседі. Жасушаныңорганикалықзаттарына аминқышқылдар, моно-және олигосахаридтер, май қышқылдары,азоттық негіздер және биополимерлердің макромолекулалары, атап айтқандаақуыздар,липидтер,полисахаридтер,нуклеинқышқылдарыбар. жүктеу/скачать 9,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|