Д. Т. Кен же таев Ә.Ә. Сай лы баев Ө. О. Тұяқ баев зайырлылық ЖӘне дінтану негіздері негізгі орта білім беру деңгейінің 9-сыныбына арналған оқулық


то ле ра нт ты, ашық, де мок ра тия лық жә не құ қық тық



Pdf көрінісі
бет13/194
Дата18.10.2023
өлшемі3,82 Mb.
#118474
түріОқулық
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   194
то ле ра нт ты, ашық, де мок ра тия лық жә не құ қық тық 
мем ле кет тің си па ты
. Зай ыр лы мем ле кет те дін мем ле кет тен бө лін ге-
ні мен, қо ғам дық не гіз де, ха лық тың тұр мыс-тір ші лі гі мәдениетімен бір-
тұ тас болады. 
Зайырлы этика
– қоғамдағы адамгершілік нормалар мен ереже-
лердің жүйесі. Осы этика қағидалары бойынша кез келген адам және 
дін өкілі бір-бірімен тең. Ешқандай кемсітушілікке жол берілмейді. 
Сондықтан кез келген дін өкілі өзара тең. 
Қа зақ стан Рес пуб ли ка сы – әрбiр адам ның ді ни се нім бос тан ды ғы 
құ қы ғын құр мет тейт iн де мок ра тия лық, зай ыр лы мем ле кет. Қа зақ-
стан аза мат та ры ді ни се ні мі не қа ра мас тан, тең құ қы лы. Қа зақ стан 
хал қы ның ру ха ни мұ ра сы мен үй ле се тін дiндердiң мә де ни жә не та ри хи 
құн ды лы ғын жә не кон фес сияара лық келiсiмнiң ма ңыз ды лы ғын, дi ни 
төзiмдiлiктi жә не аза мат тар дың дi ни на ным да рын құр мет тей ді.
Со ны мен қа тар Қа зақ стан Рес пуб ли ка сы ның аза мат та ры дiнге де ген 
көз қа ра сы на қа ра мас тан, 
заң ал дын да бiрдей жау ап ты
. Заң на ма да көз-
дел ген жағ дай лар ды қос па ған да, ешкiмнiң де өз ді ни сенiмдерiн се беп 
етiп аза мат тық мiндет терiн ат қа ру дан бас тар ту ға құқы жоқ. Қа зақ стан 
Рес пуб ли ка сы ның ат қа ру шы өкiмет ор ган да ры, про ку ра ту ра жә не бас қа 
да құ қық қор ғау ор ган да ры заң дар да белгiлен ген өз құ зы ретiне сәй кес 
дi ни сенiм бос тан ды ғы ның сақ та лу ын ба қы лайды. Сол себепті осы ере-
жені өздерің де үнемі естеріңде ұстағандарың жөн, яғни күнделікті өмірде 
кез келген бір дін өкілімен кездескен кезде өздеріңді бейтарап жағдайда 
ұстаңдар. Ешкімнің сендерді күштеп дінге тартуға құқығы жоқ. 
Білім беру жүйесіндегі зайырлылықтың алатын орны қандай?
Қа зақ стан Рес пуб ли ка сы ның «Ді ни қыз мет жә не ді ни бір лес тік тер 
ту ра лы» заң ында көр се тіл ген дей, ді ни бі лім бе ру ұйым да рын қос па ған да


16
зай ыр лы лық ұ станы мы бой ын ша, бі лім бе ру мен тәр бие жүйесі дін мен 
ді ни бір лес тік тер ден бө лін ген. 
Қа зақ стан Рес пуб ли ка сы ның 2007 жыл ғы 27 шіл де де қа был дан ған 
«Бі лім ту ра лы за ңын да» ді ни бі лім бе ру ге қа тыс ты қа ғи да сы ның маз мұ-
ны бы лай ша ашыл ған: «...бі лім бе ру дің зайыр лы, гу ма нис тік жә не да-
мы ту шы лық си па ты, аза мат тық жә не ұлт тық құн ды лық тар дың, адам 
өмі рі мен ден сау лы ғы ның же ке адам ның ер кін да муының ба сым ды ғы». 
Сон дай-ақ осы заң ға сәй кес, бі лім бе ру ұйым да рын да тө мен де гі дей іс-
әре кет тер ге тыйым са лын ған:
• 
саяси пар тия лар мен ді ни ұйым дар дың (бір лес тік тер дің) ұйым дық 
құ ры лым да рын құ ру ға жә не олар дың қыз мет те рі не; 
• 
бі лім бе ру ұйым да рын да нә сіл дік, эт нос тық, ді ни, әлеу мет тік ымы ра-
сыз дық пен артық ша лық ты на си хат тау ға, соғыс жә не ха лы қ ара лық 
құ қық пен із гі лік тің жал пы ға ор тақ та ныл ған ұстанымдарына 
қай шы ке ле тін өз ге де идея лар ды на си хат тау ға;
• 
пе да гог қыз мет кер лер дің бі лім бе ру үдері сін саяси үгіт теу, ді ни 
на си хат жүр гі зу мақ са тын да не ме се бі лім алу шы лар ды Қа зақ стан 
Рес пуб ли ка сы ның Конституциясы мен заң на ма сы на қай шы ке ле тін 
әре кет тер ге итер ме леу пи ғы лы мен пай да ла ну ға.
Бұл заң да ғы қа ғи да лар дың бар лы ғы бі лім алу шы лар дың ар-ұж дан 
бос тан дық та ры мен құ қық та рын, қауіп сіз ді гін жә не заң ая сын да әре кет 
етуін қам та ма сыз ету мақ са тын да қой ыл ған.
Зай ыр лы лық ұ станы мы бой ын ша ді ни бі лім бе ру ге тый ым са лын-
байды. Ке рі сін ше, діни бі лім бе ру дің ұстанымдары мен идеяла ры, за йыр-
лы лық ұ станы мы ая сын да қыз мет ете тін бо ла ды. Мы са лы, дін ұлт тық дү-
ниета ным ның қа лып та су ын да мә де ниет пен та ри хи са надан орын ала ды. 
Осы құн ды лық тар дың кө зі бо лып та бы ла тын дін ту ра лы ғы лы ми теория-
лар мен танымдар, дін дер дің та ри хы мен тә жі ри бе сі, әсі ре се, Қа зақ стан Рес-
пуб ли ка сы та ри хы на қа тыс ты дін дер ту ра лы мағ лұ мат тар, жал пы дін нің 
қо ғам да ғы ала тын ор ны мен ма ңы зы жал пы ға бір дей бі лім бе ру ме ке ме ле рі-
нің бар лық дең гейін де қо ғам дық пән дер қа та рын да оқы ты лады. 
Мұн да ғы мақ сат – бі лім алу шы лар ға дін нің мә ні, ма ңы зы, та ри хы 
мен тә жі ри бе сі Қа зақ стан та ри хы на қа тыс ты ек ше леп бе ру. Жа һан да ну 
үде рі сі ке зін де гі елі міз де гі не гіз гі та ри хи дін дер, олар дың бас ты ерек ше-
лік те рі, мерекелері, кі тап та ры, құн ды лық та ры, ис лам және хрис тиан
діндерінің қа зақ же рі не таралу тарихы, ха на фи құқықтық мектебі мен 
ма ту ри ди ді ни та ным дық мазхабының қа зақ мә де ниетін де гі ор ны, қа зақ 
ғұ ла ма ла ры ның ру ха ни мұ ра сы та ным дық сипатта жүйелі пе да го ги-
ка лық та лап тар шең бе рін де оқы ты ла ды.
Елі міз де гі бел гі лен ген заң на ма шарт та ры не гі зін де рес ми тір кел ген ді ни 
бір лес тік тер жа ны нан ашыл ған ді ни сауат ашу курс та ры, мед ре се, қа ри ор та-
лық та ры, пра вос лав иелік оқу орталықтары, се ми на рияла ры жұ мыс іс тей ді. 


17
Мек теп тен тыс уа қыт тар да бі лім алу шы үшін осын дай курс тар ға ба-
рып бас тауыш ді ни сауа тын арт ты ру ға мүм кін дік тер қа растырыл ған. Бі-
рақ кә ме леттік жа сқа тол ма ған ба ла лар үшін мұндай курс қа қа ты су тек 
ата-ана сы ның ке лі сі мі ар қы лы жү зе ге аса ды. Ал ар найы ді ни бі лім алу 
құ қығы мен мүм кін дік те рі осы ор та лық тар ар қы лы, бі лім бе ру стан дарт-
та ры не гі зін де жү ргізіледі.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   194




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет