Д. Т. Кен же таев Ә.Ә. Сай лы баев Ө. О. Тұяқ баев зайырлылық ЖӘне дінтану негіздері негізгі орта білім беру деңгейінің 9-сыныбына арналған оқулық
жүктеу/скачать 3,82 Mb. Pdf көрінісі
|
| ибн Ту фейл
, әлҒа за ли се кіл ді атақ ты ис лам ғұ ла ма ла ры ның сол кез де жаз ған ең бек те рін әлі күн ге дейін мұ сыл ман ға лым да ры мен ба тыс ға лым да ры өз ең бек те рі не ар қау етіп ке ле ді. Сон дай ғы лы ми да му Ор та Азия мен Қа зақ стан да да орын ал ды. Осы өңір лер ден әлем дік ғы лым ға үлес қос қан ға лым дар шық ты, ең бек тер жа зыл ды. Сон дай ең бек тер дің бі рі – ма те ма ти ка ғы лы мы ның ата сы, Ор та лық Азия дан шық қан әл-Хо рез ми дің «әл-Мә жис ти» шы ғар- ма сы. Бұл ең бек ла тын ті лі не ауда ры лып, «Альма гест» де ген ат пен бү кіл Еуро па ға әйгі лі бол ды. Қазақ даласындағы ислам дінінің өзіндік құндылықтары мен тарихи іздері бар. Соның ең басты көрсеткіштері ол жазбаша таралған кітаптар мен дастандар, аңыздар, нақылдар мен моральдық өсиет сөздер жинағы. Орта ғасырдағы кең таралған жаз- баша ескерткіштер қатарына «Құтадғу білік», «Диуани лұғат ат-түрк», «Диуани Хикмет», «Атибат ал Хақайиқ» сияқты классикалық трактат- тарды жатқызуға болады. Қа зақ жеріндегі Қаратау мен Сыр бойындағы Сай рам (Ис фид жаб), Ман кент, Та раз, Мер кі, Ба ла са ғұн, Сүт кент, Йасы, Қар нақ, Сау ран, Иқан, Үз кент, Жент, Қып шақ, Сы ға нақ, Бар шын кент, Құм кент, Ақ тө бе, Ба ба та, Сауда кент, Со зақ қа ла ла ры дін ға на емес, ғы лым мен мә де ниет ор та лы ғы ре тін де де жан дан ды. Осын дай қа зақ то пы ра ғы нан шық қан ға лым дар- дың бір то бы әдебиет, фи ло со фия, та рих, аст ро но мия, ло ги ка, му зы ка, тіл, ме ди ци на, таф сир (құран түсіндірмесі), ша ри ғат, ха дис, құ қық са ла ла ры- 159 на ар нал ған ең бек те рі мен та ныл ды. Бір ға на Сай рам (Ис фид жаб) қа ла сы- нан Ах мад әл-Ис фид жа би, Әли әл-Ис фид жа би, әл-Қа ди әл-Бай дауи, Әбу әл-Ха сан, Әли әл-Бай дауи ат ты ар ты на мол мұ ра қал дыр ған ғұ ла ма лар шық ты. Сай рам қа ла сы ның көркем әрі дін мен ғы лым ор та лы ғы ре тін де да мы ға ны на қа рап, оны «Дар әл-бай да» (Ақ қа ла) деп атап кет ті. Со ндай-ақ ІХ–XІІ ға сыр лар да бү кіл дү ниежү зі не өз де рі нің фи ло со- фия лық, ді ни ең бек те рі мен та ны мал бол ған жүктеу/скачать 3,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|