Д. Т. Кен же таев Ә.Ә. Сай лы баев Ө. О. Тұяқ баев зайырлылық ЖӘне дінтану негіздері негізгі орта білім беру деңгейінің 9-сыныбына арналған оқулық
Ис лам мә де ниеті нің ес ке рт кіш те рі
жүктеу/скачать 3,82 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ис лам мә де ниеті нің ес ке рт кіш те рі.
Қа зақ стан аума ғын да ис лам ді- ні мен қа тар ис лам мә де ниеті өр кен деп, Оң түс тік Қа зақ стан мен Же ті су өңір ле рін де ке шен ді құ ры лыс та ры мен ерек ше лен ген қа ла лар бой кө те ре бас та ды. Олар ға ме шіт, мед ре се, ри бат, ке се не, кі тап ха на, керуен-сарай, монша (хамам) т.б. құ ры лыс тар ын жат қы зу ға бо ла ды. Кей бір та ри хи де рек тер де Қа ра хан мем ле ке ті нің а стана сы бол ған бір ға на Ба ла са ғұн аймағын да моң ғол шап қын шы лы ғы на дейін 240 ме шіт, 10 мед ре се, 20 ха на ка бол ға ны жа зыл ған. Ме шіт тер мұ сыл ман дар дың құл шы лық жа сайт ын ор ны бо луы мен қа тар өнер туын ды сы на да жа та- ды. Елі міз дің Ба тыс өңі рін де гі ес кі ес ке рт кіш тер дің бі рі – Ба ласа ғұн 160 күм бе зі (ХІ–ХІІ). Шал қар қа ла сы- ның сол түс тік-шы ғыс жа ғы на 50 ша қы рым жер де ор на лас қан. Бұл күм без кө не Үр ге ніш те қол да ныл ған сәу лет өне рі нің үл гі сі мен жа сал ған. ХІІІ ға сыр да қа лан ған Са рай шық қа ла сын да ғы Зә бия теккесі (рухани тәрбие орталығы) де өз за ма нын да ғы сәу лет өне рі нің үз дік үл гісі болған. Айша би бі ке се не сі – Қа зақ стан- да ғы ис лам мә де ниеті нің ай рық ша құн ды мұ ра ла ры ның бі рі. Бұл кө не жә ді гер ХІ–ХІІ ға сыр лар да бой кө- тер ген. Ес ке рт кіш бү гін гі кез ге жар- ты лай бұ зыл ған күй де жет ке ні мен, сы ны кет пе ген қал пын да сақ тал ған. Айша би бі ке се не сі құ ры лыс, сәу лет, әше кей, ма те ма ти ка лық есеп, т.б. са- ла лар дың жүз де ген жыл дар бұ рын әлем дік дең гейде иге ріл ген ді гі нің, со ны мен бір ге адам дар дың із гі лік, иман ды лық, та ным дық өре ле рі нің жо ға ры бол ған ды ғы ның бел гі сі бол са ке рек. Мем ле кет тік «Мә де ни мұ ра» бағ дар ла ма сы ая сын да Айша би бі ке- се не сін қайт а қал пы на кел ті ру жұ мыс та ры жүр гі зіл ді (36су рет) . Ор та ға сыр лар ға тән ке се не лер дің озық үл гі сі ре тін де Ұлы тау өңі рін- де гі Жо шы хан ма за ры, Жез қаз ған айма ғын да ғы Ала ша хан, Аяқ қа мыр жә не та ғы да бас қа көп те ген күм без дер мен ке се не лер ді атау ға бо ла ды. Ұлы таумен ше ка ра лас жат қан Тор ғай, Ыр ғыз, Жы лан шық өзен де рі бо- й ын да ұшы ра са тын шай ба ни лік ма зар лар да ис лам мә не рін де гі ес керт- кіш тер ге жа та ды. Қы зы лор да об лы сын да ғы Асан ата, Оқ шы ата ( 37су рет ), Еса быз ата, Қыш ата, Қай ып ата мен Айқо жа ишан және Ақ тө бе об лы сын да ғы Абат- Байт ақ кесенелері – ис лам сәу лет өне рі нің мұ ра лары қатарында. ХV ға сыр да ғы сәу лет өне рі құ ры лыс та ры ның бі рі Сы ға нақ та ғы Әбіл- хайыр хан ға ар нап са лын ған Көк ке се не мав зо лейін де атап өт кен жөн. Ол өзі нің әсем ді гі жа ғы нан Бұ ха ра мен Са мар қанд та ғы туын ды лар дан кем түс пейді. Мав зо лей дің көз тар тар көк күм бе зі араб ша жа зу лар мен әше кей лен ген. Кө бі не ме шіт тер дің дуал да ры мен күм без де рін әше кей леу де ис лам сәу- лет өне рі нің кең та ра ған үл гі ле рі нің бі рі – көр кем жа зу өне рін қол дан ған. Әдет те ше бер лер ме шіт, ке се не лер дің бе зен ді руін де көр кем жа зу өне рі нің үл гі ле рі мен Құ ран аят та рын, пай ғам бар ха дис те рін жа зып қал дыр ған. жүктеу/скачать 3,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|