137
Тәрбие тармақтары
үлкен кісілермен қарым-қатынасы артып, араларында
сыйластық пайда болады. Қарапайым сәлемдесудің өзі
баланың бойында үлкенге деген құрмет қасиетін оята-
ды.
Адамзаттың ардақтысы
(саллаллаһу аләйһи уә сәлләм)
бала-
лармен амандасып қана қоймайтын, хал-жағдайларын
да сұрап тұратын. Осылайша олардың көңілін көтеретін.
Хазірет Әнәс былай дейді: «Пайғамбарымыз біздің
қасымызға келіп ініме: «Уа, Әба Умаир, кішкентай
құсыңның жағдайы қалай?» деп сұрап тұратын. Бір
күні інімнің мұңайып тұрғанын көріп: «Не болды,
неге мұңайып тұрсың?» деп сұрады. Інім құсының
өліп қалғанын айтып еді, Пайғамбарымыз оны дереу
жұбатты»
135
.
Сондай-ақ балалардың ауырып қалғанын естісе,
үйіне барып жағдайын біліп қайтатын. Бір күні
Пайғамбарымызға қызмет етіп жүрген бір еврей бала
ауырып қалғанда, Пайғамбарымыз қасына Әнәсті
(р.а.) ертіп, әлгі баланың үйіне барады. Бала төсекте
жатыр екен. Аллаһтың елшісі оның жанына отырып:
«Мұсылмандықты қабылдай ғой», – дейді. Сонда бала
әкесіне қарайды. Әкесі: «Әбул-Қасымға (Мұхаммедке)
бағынғаның жөн», – дейді. Бала мұсылмандықты
қабылдайды
136
.
Балаға деген сүйіспеншіліктің бір көрінісі – балаға
сыйлық беру. Пайғамбарымыз бұл жайлы хадисінде
былай дейді:
«Балаларыңа сыйлық беріңдер, жақсы
тәрбие ұсыныңдар»
137
. Хазірет Айшаға айтқан өсиетінде
135
Әбу Дәууд, Әдеп, 77.
136
Әбу Дәууд, Жәнаиз, 6.
137
Ибн Мажә, Әдеп, 3.
138
Исламдағы бала тәрбиесі
осыны табыстап былай дейді:
«Көршілердің балалары
қасыңа келген кезде, қолына бір нәрсе ұстат. Себебі,
бұл достықты (сүйіспеншілікті) арттырады»
138
. Өзі
қасына келген балаларға міндетті түрде сый беретін.
Бір уыс құрма болса да беріп, баланы қасынан құр қол
жібермеуге тырысатын. Осы сүннетті өздеріне әдетке
айналдырған сахабалар болсын, кейінгі ғасырларда өмір
сүрген әулие кісілер болсын көбінесе қалталарына тәтті
салып жүретін. Алдынан шығып амандасқан баланың
алақанына қалтасындағы тәттісін ұстата қоятын. Ақ
сақалды аталарымыз бен асыл әжелеріміздің осы
сүннетті ұстанғандықтары болса керек, қазақ дала-
сында да қариялардың қасына барған қара домалақтар
тәттіге қарық болып қалушы еді.
Пайғамбарымыз
(саллаллаһу аләйһи уә сәлләм)
алғаш піскен
жемісті бірінші балаларға тарту ететін. Сахаба-
лар жыл сайын бау-бақшасының алғашқы жемісін
Пайғамбарымызға әкеліп беретін. Бұл әдет олардың
Аллаһ елшісіне деген ыстық ықыластары мен
сүйіспеншіліктерінің көрсеткіші еді. Пайғамбарымыз
әкелінген жемісті алдымен үш мәрте оң көзіне, со-
сын үш мәрте сол көзіне басып, дұғасын жасап,
жамағаттың ішінде ең кішкентайына ұсынатын.
Осы әдеті арқылы балаға деген сүйіспеншілігін ғана
көрсетіп қоймай, мұсылмандарға да үлгі-өнеге бо-
лып, балаларға сүйіспеншілікпен қарау қажеттігін
ұқтыратын. Үмбетіне балаға сүйіспеншілікпен қарауды
өсиет еткен хадистерінің бірінде былай деген еді:
«
Балаларына мейірім көрсеткенге Аллаһ та мейірім
138
Дәйлами, 2/390.
Мәталибул-Алия,3/5 (2715. Х.)
140
Исламдағы бала тәрбиесі
сәні болған балаларға «Жаратқанның аманаты» деп
қарай білген жөн.
Әңгіме!
Достарыңызбен бөлісу: