Рост активности родителей в работе детского сада

336 

 

2. Назарбвев Н.А. К обнавлённому Казахстану через углубление реформ, общенационального 

согласия. - А.: Казахстан,1994.  

3.  Фирилёва,  Ж.  Е.,  Сайкина,  Е.Г.  «СА-ФИ-ДАНСЕ».  Танцевально-игровая  гимнастика  для 

детей: Учеб.-метод. пособие для педагогов для дошкольных и школьных учреждений. – СПб.: 

«Детство – пресс», 2001.  

4. Гейнц К.А., Киспаев Т.А.,  Федулова Р.П. Вариативная программа «Сары-Арка» Караганда 

1999. 

5. Петренкина, Н.Л. Определение физической подготовленности детей старшего дошкольного 

возраста. Метод. рек. СПб.: РГПУ им. А.И. Герцена, 2006.  

 

 

 

ОТБАСЫ – ҚАЗАҚ ТІЛІН МЕҢГЕРУДЕГІ ЕҢ БАСТЫ «ТІЛДІК ОРТА» 

 

 

Конхашова Г.М. 

№108 «Арман» балабақшасы КМҚК 

 

 

Қазақстан  Республикасындағы  білім  беру  дамуының  негізгі  стратегиялық  бағыты 

ретінде  «Қазақстан-2050»  стратегиясы  –  қалыптасқан  мемлекеттің  жаңа  саяси  бағыты» 

Қазақстан Респбликасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауында: 

«Тіл туралы жауапкершілігі жоғары саясат біздің қоғамымызды одан әрі ұйымдастыра түсетін 

басты фактор болуға тиіс. Біз алдағы уақытта да мемлекеттік тілді дамыту жөніндегі кешенді 

шараларды жүзеге асыруды табандылықпен жалғастыра береміз... Қазақстанның болашағы – 

қазақ тілінде...» делінген [1]. Ия, соңғы кезде мемлекеттік тілдің өрісін кеңейтуге, оның өркен 

жайып, дамуына ықпал ететін көптеген шаралар жасалуда.  

Уақыт  тез  өтеді.  Біздің  қазіргі  сәбилеріміз  –  ертеңгі  біздің  еліміздің  иегерлері. 

Сондықтан  да  қазіргі  таңнан  бастап  міндетті  түрде  біздің  республикамыздың  кішкентай 

азаматтарының тәрбиесіне аса көңіл бөлуіміз қажет. Әр түрлі қоғамдағы басты факторлардың  

бірі  азаматтылық  пен  тәртіптілікке  тәрбиелеу,  өз  мемлекеттік  тіліңе  деген  құрмет  көрсету 

болып саналады. Бала ертерек тілді меңгере бастаса, ертеңгі күні сол тілді ұғыну оңай болады. 

Қоғам дамуының қазіргі заманғы кезеңінде мемлекеттік тілді үйрену мектепке дейінгі білім 

берудің  өзекті  мәселелерінің  бірі  болып  отыр  Бәрімізге  белгілі,  мемлекеттік  тілді  үйрену 

қазіргі таңда аса қажет,  себебі  бұл адамдар арасында ақпараттар алмасудың ең басты және 

керекті құралы. 

Мектеп  жасындағы  басқа  ұлтты  балаларға  екінші  тілді  үйрету  кезінде,  тілді  танудағы 

жаңа  жүйенің  қалыптасуының  күрделі  және  көп  аспектілі  болып  танылады,  спецификалық 

деңгей дамудың негізгісі ретінде танылады: 

А)  балалар  мүмкіншіліктерінің  аналитикалық-синтетикалық  деңгейлерінің  толық 

жетіспеушілігі және қатал шектелуі; 

Б) қазақ тілін қиналып меңгеруде ана тілінде сөйлеуге және ойлауға қатты әсер етеді; 

В) тіл ортасының толық қалыптаспауына уақыт пен іс-тәжірибенің жетіспеушілігі;  

Белгілі  бір  тілді  меңгеру  үшін  ең  алдымен  тілдік  орта  керек.  Ал  осы  «тілдік  орта»  

отбасынан басталады. Сондықтан да балабақша мен отбасының әріптестігінің маңызы өте зор. 

Баланы  оқытатын  да,  дамытатын  да,  өсіретін  де,  тәрбие  беретін  де  ең  алдымен  отбасы, 

отбасындағы  қарым-қатынас,  отбасындағы  тәрбие  екендігі  айдан  анық.  Осы  мәселелердің 

алдын-алу  үшін,  жою  үшін      балабақшада  тәрбиеленушілердің  ата-аналарымен  жан-жақты 

жұмыстар  жүргізіледі.  Яғни,  бұл  балабақшада  жүргізілетін  үш  бағыттың  бір  түрі  –  ата-

аналармен жұмыс.  

Ата-аналармен  жұмыстағы ең маңыздысы, олармен жұмыс жасай отырып, балаларының  

мемлекеттік  тілді  үйренуге  деген  қызығушылығын  ояту,  білсем,  үйренсем  деген  ниеттерін 

337 

 

қолдау,  міндетті  түрде  ең  алғашқы  жетістіктеріне  назар  аудару,  эмоционалдық  және 

шығармашылық қабілеттерін дамыту керек екендігін білу және түсіну. Сонымен қатар баланы 

өзін  белгілі  бір  тіл  мен  мәдениетті  бірлестікке  жататын  жеке  тұлға  екендігін  түсінуге 

көмектесу, қазақ тілін үйренудің маңыздылығын көрсету, баланың өзге тілді түсінетіндігіне 

қанағаттану мен қуану сезімдерін білдіру керек.  

Мемлекеттік тілді насихаттау, қазақ тілін үйрену мақсатында ата-аналармен жан-жақты 

ісшаралар  жүргізіледі.  Оларға  ақыл-кеңестер,  ұсыныстар,  ақпараттар  беріліп,  сауалнамалар 

жүргізіліп, викториналар, тренингтер ұйымдастырылады.  

Ең  алдымен  ата-аналармен  «Сіздің  балаңызға    қазақ  тілі  керек  пе?»  деген  сауалнама 

жүргізілді, онда 100 пайызы қазақ тілі керек деп жауап берген. Олар бүгінгі тәуелсіз елімізде 

мемлекеттік тіл білудің маңыздылығын, әрбір қазақстандық азамат қазақ тілін еркін меңгеруі 

керектігін  терең  түсініп,  балаларының  заман  талабына  сай  үштілді  жетік  білетін 

перспективалы    адам  болып  шығуын  қалайтындарын  айтқан.  Сонымен  қатар,    «Қазақ  тілін 

үйренесіз бе?», «Қазақ тілін отбасында бекіту», «Мемлекеттік тілді үйренуде балаңызға берген 

көмегіңіз»    атты  сауалнамалар  жүргізілді.  Сауалнамаға  барлық  орыс  тілінде  тәрбиеленетін 

және оқытылатын топтың ата-аналары белсене ат салысты.    Сауалнама нәтижесі бойынша 

анықталғаны,  ата-аналардың  балаларын  педагогтың  ұсынған  дидактикалық  ойындары  мен 

жаттығуларды,  әндердің  мәтіндері  мен  тақпақтарды    үнемі  үй  жағдайында  балаларына 

таныстырып  отыратыны,  дыбыстық  жаттығулар  мен  сөздерді  отбасында    қайталап, 

бекітетіні анықталды.   

Осы жүргізілген сауалнамаларға орай  ата-аналарға топтағы және мекемедегі ата-аналар 

бұрышында  екі  тілде    «Ата-ана  баласына  қазақ  тілін  үйренуде  қандай  көмек  бере  алады»  , 

«Қазақ  тілін  үйренейік»,  «Қазақ  тілін  оқытудың  маңыздылығы»,  «Суреттер  мен 

иллиюстрациялар  –  балалардың  тілдік  дамуының  құралы»,  «Мектеп  жасына  дейінгілерді 

тәрбиелеудегі қазақ фольклорының  шағын түрлері» тақырыбында ақыл-кеңестер, «Сәбидің 

қазақ  тілін  үйренуі»,    «Мектепке  дейінгілерді  тәрбиелеу  жүйесіндегі  ертегі»,  «Қазақ  тілі 

жөргектен»  атты  ұсыныстар  берілді.  Аталған  ақыл-  кеңестер,  ұсыныстар  ата-аналарға 

күнсайын  балаларының  жетістіктерін  біліп,  қазақ  тілінен  меңгерген  білімдерін,  жаңадан 

үйренгендерін  естерінде сақтап, қайталап отыруларына, баламен бірге өзінің де мемлекеттік 

тілді  үйреніп,  қазақ  тілінде  ән  салып,  тақпақтар  жаттап,  қызықты  ертегілер  оқып,  сөздік 

қорларын, тілдік қарым-қатынастарын дамытып отыруларына мүмкіндік берді. 

«Қазақ тілінің тарихы жөнінде», «Балабақшадағы қазақ тілі», «Балабақшада екітілділікке 

оқыту», «Мектеп жасына дейінгі балаларға қазақ тілін меңгерту ерекшеліктер» тақырыбында 

ақпараттар  берілді.    Яғни,  ата-аналар  қазақ  тілінің  шығу  тарихымен  танысты,  балабақшада 

мемлекеттік  тілді  үйретуде  басшылыққа  алынатын  «Зерек  бала»,  «Біз  мектепке  барамыз» 

бағдарламаларымен, барлық жас ерекшелік топтары үшін мемлекеттік тілді үйрену бойынша 

міндеттерімен  ақпараттандырылды.    Атап  айтсақ,  кіші  топтағы  мектеп  жасына  дейінгілер 

«Мынау не? «деген сұрақты түсініп, оған қысқа сөйлем түрінде жауап берулері керек (мысалы, 

«Мынау  қоян»),  айналасындағы  қоршаған  заттардың  атауларын  айтып,  қарапайым  сөз 

тіркестерін түсіну, сөйлем түрінде тілдік байланыстың қарапайым түрін қолдана білуі керек; 

ортаңғы  топ балаларын (4-5 жас) заттардың атауларын, отбасы мүшелерін, іс-әрекетті, жыл 

мезгілдері мен табиғат құбылыстарын білдіретін сөздерді айта білулері, Қандай? Мынау не? 

Неше?- сияқты   қарапайым сұрақтарды түсініп және  жауап берулері керек; ересек мектеп 

жасына  дейінгілер  (5-6  жас)  қарапайым  сұрақтарға  жауап  берулері,  мемлекеттік  тілдегі 

сөздерді таза айтулары, өзі туралы әңгімелей білулері, онға дейін санап, қарапайым диалогқа 

түсулері және т.б. іскерліктерін меңгерулері керек екендігі жөнінен ақпарат берілді.  

Ата-аналармен  «Тарих  қайнары»  атты    этнопедагогика  сабақтары  жүргізіліп,  оларға 

Қазақстанның өткені мен бүгінгі тарихы, мәдениеті, әдебиеті жөнінен ақпараттар беріледі. Бұл 

ата-аналарға  қазақ  халқының  салт-дәстүрі,  әдет-ғұрпымен,  қазақ  халқының  ұлттық 

ойындарымен,  туған  өлке  тарихымен  жан-жақты  танысуына,  дүниетанымдарын  кеңейтуге 

мүмкіндік берді.  

338 

 

 Балабақша  тәрбиеленушілерінің  ата-аналармен  тығыз  қарым-қатынаста  болу  үшін, 

отбасы мен балабақша арасындағы әріптестікті, ауызбіршілікті қолдау мақсатында дөңгелек 

үстел,  тренингтер  ұйымдастырылды.  «Наурыз  –  жыл  басы»  атты  дөңгелек  үстелде  ата-

аналардың  Наурыз  мейрамы  туралы  түсініктері  толықтырылып,  олардың  грамматикалық 

тұрғыда  жүйелі  сөйлеу  дағдылары  қалыптастырылып,  қазақ  халқының  салт-дәстүрі  туралы 

әңгіме, сұхбат жасалды. «Қазақ тілінде сөйлейік» тренингі өткізіліп, олармен әртүрлі ойын-

жаттығулар  арқылы  қазақ  тілінен  білімдері  тексеріліп,  арттырылды.    Сонымен  қатар,  ата-

аналарға отбасында баламен қазақ тілінен алған білімдерін бекітіп, одан әрі дамытуға қатысты  

тапсырмалар берілді.  

Жыл сайын ата-аналар балаларымен бірге «Біз және қазақ тілі» , «Қазақ тілін үйренейік», 

«Қазақ  тілін  сүйемін»  атты  викториналарға    белсене  қатысып,    онда  олар  қазақ  тілінен 

білімдерін көрсетеді. Викторина барысында әртүрлі қызықты дидатикалық ойындар, сюжеттік 

ойындар,  сөздік  ойындар  ұйымдастырылып,  балалардың  да,  ата-аналардың  да  қазақ  тіліне 

деген  қызығушылықтары  артады.  Ата-аналар  балаларының  тілді  меңгеруде,  өзара  қарым-

қатынасқа түсуде  қиналысқа түсетін тұстарын бақылап, осы бағытта көп жұмыс жасайды.  

Ата-аналарға арналған бұрышта қазақ тілінен өтілген материалдарды үйде бекітіп отыру 

үшін  тапсырмалар  беріледі.  Бұл  балалардың  отбасында  да  «тілдік  ортасын»  құруға,  сөзік 

қорларын  арттыруға,  меңгерген  сөздер  мен  сөз  тіркестерін,  сөйлемдерді,  ересектермен,  өз 

құрбыластарымен күнделікті өмірде қолдануына себеп болады.  

Қазақ тілінен меңгерген білімдері мен іскерліктерін бекітудің тиімді жолдарының бірі – 

балаларымен бірге ертеңгіліктерге, ермек ойындарына, байқауларға қатысу болып табылады. 

Аталған ісшараларда қазақ тілінде ән салып, тақпақтар оқып, әртүрлі қойылымдар қояды. Ата-

аналармен  жүргізілген  осындай  үздіксіз  жұмыстар  тәрбиеленушілердің  «Қазақшаң    қалай, 

балақай» қалалық байқауына қатысып, нәтижесінде Алғыс хаттармен, ІІІ дәрежелі дипломмен 

марапатталуына мүмкіндік берді. Байқау барысында тіл тазалығы, мәнерлілігі жөнінен ерекше 

көзге  түскен  байқауға  қатысушы  балалар  Сертификаттармен  марапатталды.  Бұның  бәрі 

отбасы мен балабақшаның тығыз байланысы мен өзара әріптестігінің нәтижесі екендігі сөзсіз.  

Осындай  әртүрлі  ісшараларды,  жұмыстарды    жан-жақты  ұйымдастыру  кезінде  «тіл 

ортасын  тану»,  оның  жетіспеушілігін  толтыру  және  сол  сияқты  мектеп  жасына  дейінгі 

балаларға қазақ тілін үйретудің тиімділігі жоғарлайды.    

 

 

Қолданылған әдебиеттер: 

1.  ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы//Егемен Қазақстан газеті 

2012 ж. 

2.  Мектеп  жасына  дейінгі  балаларды  тәрбиелеу  мен  оқытуғаарналған  «Зерек  бала»,  «Біз 

мектепке барамыз» бағдарламалары.// Астана 2010 ж. 

3. «Бала мен балабақша» республикалық педагогикалық журнал //  №5,2013ж. 

 

 

 

ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ- ДЕНІ САУ ТӘРБИЕЛЕУДІҢ 

НЕГІЗГІ ЖОЛЫ 

 

 

Конырова Г.К. 

«№40 Негізгі мектебі»КММ, «Балбөбек»шағын орталығы 

 

 

Адам баласының басты байлығы – денсаулық екені баршамызға аян. Денсаулығымыз – 

байлықтан да қымбат. Біз үшін денсаулықтан артық бағалы зат жоқ. Денсаулығымыз жақсы 

болу  үшін  салауатты  өмір  салтын  қалыптастырудың  маңызы  зор.  Тәуелсіз  мемлекетіміздің 

339 

 

тірегі болар жас ұрпақтың дені сау болса ғана биік шыңдарға қолы жетері, халқына қызмет 

етері 

даусыз. 

Елбасымыз 

Н.Ә.Назарбаевтың 

Қазақстан 

халқына 

жолдауында 

айтылғандай,“Салауатты  өмір  салтын”  үстау  қазіргі  таңда  өзекті  мәселелердің  бірі  болып 

отыр.  

Балабақшамыздың  да  негізі  мақсаты  болашақта  жас  ұрпақты  халқына  қалаулы,  ата-

ананың  мақтанышы,  дені  сау,сымбатты,  шыныққан  адамгершілігі  мол  азамат  етіп  өсіріп 

тәрбиелеу.  Осы  мақсатты  жүзеге  асыруда  біздің  қолданатын  технологиямыз    -  денсаулық 

сақтау технологиясы 

  Денсаулық    сақтау  технологиясы  –  бұл  бала  мен  педагог,  бала  мен  ата-ана,  бала  мен 

дәрігер  қарым-қатынасының  үрдісі  кезінде  жүзеге  асырылатын  тәрбиелеу-шынықтырудың, 

коррекциялық,  профилактикалық  әрекеттердің  тұтас  жүйесі.  Денсаулықты  сақтау 

технологиясының  мақсаты  –  мектепке  дейінгі  жастағы  балаға  денсаулығын  сақтауды 

қамтамасыз  ету,  салауатты  өмір  салты  бойынша  керекті  білімділік,  біліктіліктерді 

қалыптастыру, алған білімдерін күнделікті өмірде қолдануға үйрету.   

Қазақстан Республикасының жалпыға міндетті білім беру стандартын басшылыққа ала 

отырып,  «Денсаулық»,  «Қатынас»,  «Таным»,  «Шығармашылық»,  «Әлеуметтік  орта»  атты  

білім  беру  салаларына  байланысты  мектепке  дейінгі  баланың  жас  ерекшелігіне  сай  оқу  іс-

әрекетін шығармашылық, ізденіс негізінде жүзеге асыруда. 

Денсаулық  кепілі  дене  шынықтыру  жаттығуларымен  ғана  дамиды.  Мектепке  дейінгі 

жаста  адамның  денсаулығының  өмір  бойы  қалыптасуы  орындалады.  Бұл  жаста  дене 

тәрбиесінің ұйымдастырылуы баланың алдағы уақыттағы  дамуына әсерін тигізеді. Осы жас 

аралығында  баланың  өзіндік  қасиеттері,  ұйымдастырылған  оқу  іс-әрекеттеріне 

қызығушылығы  және  баланың  қабілеттері  ашыла  бастайды.    Кіші  мектепке  дейінгі  жас 

топтарында  әртүрлі  сауықтыру  іс-шаралары  ұйымдастырылуы  арқылы  біз  өзіміздің  дене 

шынықтыру  -  сауықтыру  және  профилактикалық  жұмыстар  жасай  отырып,  жүйелі  түрде 

дамытып  келеміз.  Ауруларды  алдын-алу  жұмыстарында  ұйқыдан  соң  сауықтыру 

жаттығуларын,  тыныс  алу  жаттығуларын  өткізуіміз  керек.  Жас  ерекшелігіне  байланысты 

жаттығу  түрлерінің  кешені  ойластырылды  және  олар  күрделі  түрде  топтастырылды. 

Шынықтыру  жаттығуларын  өткізбес  бұрын,  олардың  жас  ерекшеліктері  мен  дене  дамуы 

ескеріледі.  Сауықтыру іс -шараларында бір қалыпта сөйлеу ырғағы, мәнерлеп, дауыс ырғағын 

қойып  оқу  және  дауыс  аппаратын  қабылдауды  дамытуда  жұмыс  істелінеді.  Сондықтан 

денсаулықты  нығайту  технологиясы  жауапкершілікпен,  жаттығулар  мен  денсаулық 

жолдарының  жаттығулары  (өлең  шумақтарын,  үзінділері,  бала  әндеріне)  қаралады.    Дене 

шынықтыруды  нығайтуды  оқыту  технологиясы  баланың  жинақтылығын,  зейінін,  ойлау 

белсенділігін және есте сақтау қабілетін қажет етеді.  Дене шынықтыруды нығайту үрдісінде 

балалардың  ойлау  қабілеттерін  ,  рухани  эстетикалық  талғамдарын,  өз  денсаулығын,  алға 

қойған  мақсаттарын,  ұйымдастырушылық  және  ақкөңілдік  қасиеттері  қалыптасады. 

Балалардың  барлығы  тәрбие  үрдісінде  денсаулықтарын  нығайтуға  және  жеке  жан-жақты 

дамуына  үлесін  қосады.  Спорттық  жарыстар  мен  түрлі  ойын  –  сауықтар  балалардың  ой 

санасының  қалыптасуына,  өзін  еркін  ұстап  және  жан  –  жақты  жетілуіне  әсер  етеді.  Дене 

тәрбиесіне  байланысты  шағын  орталықта  жыл  басында  «Денсаулық  апталығы»  өтті. 

«Денсаулық фестивалі-2014» «Әкем, шешем және мен» тақырыбында жанұялық жарыс өтті. 

Ата-  аналардың  қатысуымен  өткізіліетін  ойындар  мен  эстафеталық  жарыстардың  мақсаты 

баланың денсаулығын жақсарту, спорттық ойынға деген қызығушылығын ояту, балалардың 

бір-бірімен  қарым  –қатынасын  нығайтып  азамат  болуға  тәрбиелеу,  дене,  аяқ-  қол  бұлшық 

еттерін  шынықтыру,  спортты  сүюге  тәрбиелеу.  Яғни  күнделікті  сауықтыру-шынықтыру 

шараларының қарапайым түрлерін тереңдетіп күрделендіре отырып жүзеге асырылуда. 

Сабақ  барысында  оқушылардың  шаршауын  болдырмау  мүмкін  емес.Әйтсе 

де,мұғалімнің  міндеті-  сабақ  барысында  оқушыны  шаршататын  әсерлерді  азайту,  сабақты 

ұйымдастыруда  денсаулыққа  зияны,  әсері  тимейтін  әдістерді,  технологияларды  қолдану. 

Жалпы денсаулыққа зиянды әсер ететін факторлар: 

-

 

дұрыс тамақтанбау; 

340 

 

-

 

зиянды әдеттерге үйірсектік; 

-

 

әлеуметтік жағдайы төмен отбасылардың балаларымен жұмыс; 

-

 

дене белсенділігінің шектеулігі. 

Бала  денсаулығы  басты  мақсат,  сондықтан  баланың  денсаулығын  нығайту,  жетілдіру 

үшін аянбай еңбек ету керек. Әрқашан жан- жақты ізденісте  болып, баланың мінез – құлығына 

аса  назар  аудару  керек.  Оқушылардың  бойы  әрдайым  шынығып  тұруы  керек.  Сабақтарда 

қанша отырып жұмыс істесе, соншалықты қозғалыста болуы керек. 

Шынығу – ағзаның қорғаныш механизмін жоғарлатады: 

-

 

әр түрлі ауруларға қарсы тұру қабілеттерін тұрақтандырады; 

-

 

жұмыс істеу қабілеттерін жоғарлатады; 

-

 

көңіл күйлерін жақсартады; 

-

 

сергек сезінуге көмектеседі; 

-

 

адамның  жігерлі қабілетін дамытады; 

-

 

мақсатқа жету мен дегеніне ұмтылуын қалыптастырады; 

-

 

ағзаның зат алмасу процесін жақсартады. 

Сабақтарда  денсаулық  сақтау  әдістерін  қолдану  –  оқушылардың  денсаулығын  сақтау 

мен нығайту шараларының жүйесі болып табылады.  

Ұстаз  оқушының  денсаулығын  сақтай  отырып  білім  беруде  ең  алдымен  оқушының 

диагнозын,  әлеуметтік  жағдайын  жақсы  білу  керек.  Ол  үшін  мектеп  дәрігерімен,  мектеп 

мамандарымен, сынып жетекшісі және тәрбиешісімен қарым – қатынас өте тығыз болуы тиіс. 

Олармен кеңесе отырып және әр оқушыны жеке зерттей отырып түзете білім беру жоспарын 

құру қажет деп ойлаймын.  

Мектепке  дейінгі  балалардың  белсенді  қозғалыс  қажеттлігі  соншалықты  маңызды  , 

дәргерлер мен физиологтардың айтуынша бұл — «ысырапшылдық қозғалыс кезеңі». Уақыт 

келе белсенді қозғалыс кажеттілігі олардың эмоционалдық жағдайы мен уәжіне байланысты 

белгілі мақсатқа бағынады. Қозғалыс әрекет үдерісінде балалар өзін,өзінің денесін біліп,оның 

құрылысымен,қасиетімен,  мүмкіншілігімен  танысып  ,  кеңістік  ортасында  дұрыс  бағдарлау 

тәсілдердің игереді. 

5-6  жастағы  баланың  қозғалыс  белсенділігі  саналы  және  әр  түрлі  болады.  Қозғалыс 

дағдылары мен іскерліктерінің қалыптасуының шамасына қарай оларды спорттық ойындарға 

және жаттығуларға деген айтарлықтай анағұрлым қызығушылық пайда болады. Осы жастағы 

балалардың  көбісінде  жүру  және  кеңістікті  дұрыс  бағдарлау  байқалады.Сергіту 

сәттері,жаттығулар,  «шығармашылық  миниатюрлер»  тек  қана  әрекет  түрлерін  ауыстыруға 

ғана  көмектесіп  қоймай,  сонымен  бірге  олардың  барлығы,  ең  бастысы,  шығармашылық 

елестетуді дамытуға бағытталған.«Сиқырға айналдыру», «ертегі терапия» — бұл балалардың 

өздерінің үйренген, бақылағандарының нәтижелерін қозғалыс және танымдық әрекеттерінде 

көрсетуге  көмектесетін  ойындық  тәсілдер.  Ойын  дегеніміз  –  ұшқын,  білімге  құмарлық  пен 

еліктеудің  маздап  жанар  оты.  Ойын  баланың  алдынан  есік  ашып,  оның  шығармашылық 

қабілетін  оятып,  танымдық  қасиеттерін  дамытады.  Дене  қозғалысы  мен  танымдық 

байланысты,баланың  ой  –  өрісін  дамытады  ,  сөздік  қорын  молайтады,    адамгершілік 

қаситтерін  қалыптастырады,  қиялдау  ,  ойлау  ,  есте  сақтау  кабілеттерін  жетілдіреді.  Олар 

баланың сол және басқа да кейікерлерді көз алдына елестетуге , олардың әрекетін өздерінің 

қимыл – қозғалысы , дыбыс және кейіптендіру арқылы «сипаттауға» көмектеседі. «Сиқырға 

айналу», «ертегі терапия»- бұл әдіс балалардың ертегі кейіпкерлердің эмоциясы мен тебіреніс 

сезімін , сонымен бірге өзін көнілді көжек , епсіз қонжық , желдің ұйытқуынан ағаштар сияқты 

және жапырақтарға ұқсап жеңіл айналуы , шуылдаған және тез жаңбыр тамшылары сияқты 

және  т.б.  сезінуіне  мүмкіндік  береді.  Сондықтан  да,  сабақтарда  сергіту  сәттерін  дене 

қимылдарын  пайдалана  отырып  ұйымдастыру  әр  тәрбиешінің,  мұғалімнің  іскерлігі  мен 

шеберлігінде деп білемін. 

 

 

341 

 

Қолданылған әдебиеттер: 

1. Назарбаев Н.Ә // Егемен  Қазақстан , 2 наурыз, 2006 ж 

2.«Бала мен балабақша» журналы №6,7 2012ж. 

3.«Бала тәрбиесі» журналы №12, 2009 ж 

4. «Отбасы және балабақша» №2,3 ,2011ж. 

5. «Мектепке дейінгі балалардың психологиясы» В.С.Мухина 1975,9 

6.«Мектепке дейінгі білім» №1(7) қаңтар/ақпан 2007ж 

7.«Мектепке дейінгі білім» №5(17) қыркүйек/қазан  2008ж 

8.Концепция развития образования Республики Казахстан до 2015 года - Астана,2004 

 

 

 

ВОСПИТАНИЕ КУЛЬТУРЫ ПОВЕДЕНИЯ У ДЕТЕЙ ДОШКОЛЬНОГО 

ВОЗРАСТА 

 

 

Коробкова С.П., Лобова Л.А. 

КГКП я/сад № 6 «Алданыш» 

 

 

 «Культурное  воспитание  ребенка  должно  начинаться  очень  рано,  когда  ребенку  еще 

очень далеко до грамотности, когда он только научился хорошо видеть, слышать и кое-как 

говорить». А.С.Макаренко 

Дошкольный  возраст    -  это  период  первоначального  становления  личности. 

Многочисленные  психологические  и  педагогические  исследования  подтверждают,  что 

именно  в  эти  годы  при  условии  целенаправленного  воспитания  закладываются  основы 

моральных качеств личности. 

Одной  из  основных  задач  нравственного  воспитания  детей  дошкольного  возраста 

является воспитание культуры поведения. 

В  педагогическом  словаре  культура  поведения  определяется  как  совокупность 

сформированных, социально значимых качеств личности, повседневных поступков человека 

в обществе, основанных на нормах  нравственности, этики, эстетической культуре. 

Мы  взяли  за  основу  определение  «культура  поведения»  данное  С.В.  Петериной. 

Культура поведения – совокупность полезных для общества устойчивых форм повседневного 

поведения в быту, в общении, в различных видах деятельности. 

В содержании культуры поведения дошкольников можно условно выделить следующие 

компоненты: культура деятельности, культура общения, культурно-гигиенические навыки и 

привычки 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КУЛЬТУРА 

ДЕЯТЕЛЬНОСТИ 

КУЛЬТУРНО-

ГИГИЕНИЧЕСКИЕ 

НАВЫКИ 

КУЛЬТУРА 

ОБЩЕНИЯ 

ВОСПИТАНИЕ 

КУЛЬТУРЫ 

ПОВЕДЕНИЯ 

342 

 

 

 

Культура деятельности - проявляется в поведении ребенка на занятиях, в играх, во время 

выполнения  трудовых  поручений.  Формировать  у  ребенка  культуру  деятельности  -  значит 

воспитывать у него умение содержать в порядке место, где он трудится, занимается, играет; 

привычку доводить до конца начатое дело, бережно относиться к игрушкам, вещам, книгам. 

Дети в среднем, а особенно в старшем дошкольном возрасте должны научиться готовить все 

необходимое  для  занятий,  труда,  подбирать  игрушки  в  соответствии  с  игровым  замыслом. 

Важный  показатель  культуры  деятельности  -  естественная  тяга  к  интересным, 

содержательным  занятиям,  умению  дорожить  временем.  В  старшем  дошкольном  возрасте 

ребенок учится регулировать свою деятельность в отдых, быстро и организованно выполнять 

гигиенические процедуры и т.д. Это будет хорошей основой для формирования у него навыков 

эффективной  организации  труда.  Для  определения  достигнутого  воспитания  культуры 

трудовой деятельности мы использовали показатели, как умение и желание ребенка трудиться, 

интерес  к  выполненной  работе,  понимание  её  цели  и  обоснованного  смысла;  активность, 

самостоятельность;  проявление  волевых  усилий  в  достижении  требуемого  результата; 

взаимопомощь в коллективном труде. 

Культура  общения  -  предусматривает  выполнение  ребенком  норм  при  общении  с 

взрослыми  и  сверстниками,  основанных  на  уважении  и  доброжелательности,  с 

использованием соответствующего словарного запаса и норм обращения, а также вежливое 

поведение в общественных местах, быту. Культура общения предполагает не только делать 

нужным образом, но и воздерживаться от неуместных в данной обстановке действий, слов. 

Ребенка  надо  учить  замечать  состояния  других  людей.  Уже  с  первых  лет  жизни  ребенок 

должен  понимать:  когда  можно  побегать,  а  когда  нужно  тормозить  желания,    поступать, 

руководясь чувством уважения к окружающим. У детей формируется такое важное качество 

как  общительность.  Культура  общения  обязательно  предполагает  культуру  речи.  Культура 

речи  предполагает  наличие  у  дошкольника  достаточного  запаса  слов,  умение  говорить 

тактично,  сохраняя  спокойный  тон.  Овладение  культурой  речи  способствует  активному 

общению  детей  в  совместных  играх,  в  значительной  мере  предотвращает  между  ними 

конфликты. 

Культурно-гигиенические  навыки  -  важная  составная  часть  культуры  поведения. 

Необходимость опрятности, содержания в частоте лица, рук, тела, прически, одежды, обуви 

продиктованная  не  только  требованиями  гигиены,  но  и  нормами  человеческих  отношений. 

Педагоги и родители должны постоянно помнить, что привитые в детстве навыки, в том числе 

культурно-гигиенические,  приносят  человеку  огромную  пользу  в  течение  всей  его 

последующей жизни. Культуры еды часто относят к гигиеническим навыкам, но её значение 

не только в выполнении физиологических потребностей. Она имеет этический смысл  - ведь 

поведение за столом основывается на уважении к сидящим рядом людям, и так же к тем, кто 

приготовил  пищу.  С  дошкольного  возраста  дети  должны  усвоить  определенные  привычки: 

нельзя класть локти на стол во время еды, есть надо с закрытым ртом, тщательно пережевывая 

пищу.  Овладение  культурой  еды  -  нелегкое  для  дошкольников  дело,  но  осуществлять 

формирование этих навыков необходимо, надо добиваться, чтобы дети ели с удовольствием, 

с аппетитом и опрятно. 

Ребёнок много знает об окружающем мире от родителей и из собственных наблюдений, 

и наша задача, как воспитателей  - расширять и корректировать эти знания, приводить их в 

систему, общепринятую в обществе. С этой целью мы создали себе некоторую схему, согласно 

которой строилась работа по воспитанию культуры поведения дошкольника. 

 

 

 

 

 

Положительный пример персонажей и 

героев художественных произведений 

Процесс воспитания культуры поведения 

у дошкольников 

Положи

тель

ный

 п

ри

м

ер 

роди

теле

й и

 бл

из

ки

х 

родс

тве

нн

ик

ов

 

Положи

тель

ный

 п

ри

м

ер 

пе

да

гоги

че

ск

их ра

бот

ни

ков

 

343 

 

 

 

 

 

 

 

 

На основе анализа основных положений ГОСО Республики Казахстан, программы «Біз 

мектепке барамыз», ориентированных на становление всесторонне - развитой и конкурентно 

способной  личности  РК,пришли  к  выводу,  что  необходимо  начинать  воспитание  культуры 

поведения с самого раннего возраста,  с самых доступных конкретных навыков.  

Ведь нельзя не учитывать, что накопление нравственных представлений происходит у 

малыша  медленнее,  чем  усвоение  внешних  форм  поведения.  Поэтому  мы    и  начинали  с 

воспитания  у  маленького  ребенка  этих  внешних  форм  культуры,  одновременно  создавая 

предпосылки для нравственного их осмысления. Каждый день приучали детей  здороваться и 

прощаться, убирать после игры игрушки, умываться, самостоятельно одеваться и раздеваться, 

аккуратно  вешать  одежду,  ставить  обувь,  побуждали  детей  к  тому,  чтобы  оказывали  друг 

другу  помощь  по  мере  возможности,  вежливо  обращались  за  помощью  к  сверстникам  и 

т.д.Старались воспитывать у детей чуткость, отзывчивость, готовность прийти на помощь.Во 

всех  этих  ситуациях  дети  не  только  практически  овладевают  различными  навыками  и 

умениями, но и осваивают определенные нормы поведения в коллективе и в обществе. 

Овладение  правилами  поведения  способствует  образованию  у  ребёнка  первых 

нравственных  привычек,  помогает  становлению  взаимоотношений  со  сверстниками  и  с 

взрослыми, воспитанию организованного поведения. В дошкольном возрасте формирование 

нравственных качеств личности и привычек культуры поведения активно продолжается. От 

достигнутого уровня воспитанности зависит и процесс обучения в школе.  

Мы формироваликультуру поведения детей постоянно, используя для этого различные 

организационные формы: занятия, игры, беседы, режимные моменты, т.е. в реальной жизни и 

в специально созданных ситуациях. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Воспитание 

культуры

 

поведения 

Исполь

зование 

ТСО 

ОУД 

Драматизация 

произведений худ.лит-ры 

Самостоятельная  + 

трудовая 

деятельность 

Положительный пример сверстников 

344 

 

 

 

 

 

 

Ежедневно  мы  знакомили  детей  с  правилами,  соответствующими  моральным  нормам 

нашего общества. Все правила, которые дали детям, формулировали  четко, доступно для их 

понимания, в форме  указаний, а не запретов  и лишь такие правила, которые предполагают 

определенные,  конкретные  поступки.  При  этом  руководствовались  принципом  единства 

педагогических требований.  Правила поведения вводились постепенно, т.к.  дошкольники не 

могут запомнить одновременно несколько требований и регулировать в соответствии с ними 

свои поступки. А наша задача была - накопление детьми опыта культуры поведения, который 

определит формирование будущей личности ребёнка.Ведь А.С. Макаренко был убежден, что 

"воспитать  ребенка  правильно  и  нормально  гораздо  легче,  чем  перевоспитать.  Это  дело 

приятное, радостное, счастливое. Совсем другое - перевоспитание. Перевоспитание требует и 

больше сил, и больше знаний, больше терпения 

В  преддверии  празднования  70-летия    Победы  в  Великой  Отечественной  войне  1941-

1945  годов  огромное  внимание  уделяли  процессу  ознакомления  детей  с  произведениями 

художественной  литературы.    Эти  произведения  служат  богатым  материалом  для 

нравственного  воспитания  детей.Описанные  в  художественных  произведениях  отдельные 

стороны  жизни  людей  и  их  взаимоотношения  позволяют  дошкольнику  активно  овладеть 

нравственными нормами поведения, проникнуться благородными чувствами и стремлениями, 

показывают  героическое  прошлое  наших  дедов  и  прадедов,  воспитывают  стремление  и 

желание быть похожими на них, совершать подвиги во имя Родины и народа. 

 

 

жүктеу/скачать 29,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: