Даму бағыттары Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары Современная система дошкольного

345 

 

балалар  үшін ең  қызықты нәрселердің бірі: Ол баланы терең толғанысқа түсіреді, жағымды 

сезім тудырады.  

Ы.  К.  Крупская    былай    деп    жазған  болатын:    «Бала  өзінің    алған  әсерін  сан  түрлі 

жолдармен:    қимыл-әрекетпен,  сөзбен,  бет  құбылысымен  білдіруге  ұмтылудан    бастайды 

[1.123-б.]. Оған  өзінде қалыптасқан  образдарды  айта білу саласын кенейтуге мүмкіндік беру 

керек. Оған материал:  мүсін жасау  үшін саз балшық, қарындаштар мен қағаз, құрылыс үшін 

толып  жатқан  материал және т. б.  беру, бұл материалды қалай пайдалануды үйрету керек. 

Қалыптасқан    образдардың    материалдық  көрінісі  '  оларды  тексерудің    және  байытудың 

тамаша  құралы  қызметін  атқарады.  Қандай  формада  көрінсе  де  балалар    творчествосын  

барынша көтермелеп  отыру қажет. 

Әдетте,  балалар  өздерін  толғандыратынды,  өздеріне  ұнайтынды,  өздерін  

қызықтыратынды  беру  мүмкіндігін  ала  отырып, сурет салуды, мүсіндеуді, қиып 

алуды  және  желімдеуді,  конструкциялауды  ұнатады.  Екінші  кіші    топтан  бастап  

сурет  салуға  және  мүсіндеуге    аптасына    бір    рет    оқу    іс-әрекеті    бөлінеді.  Бірте-

бірте  олардың  саны  өсе  береді  және  ересек  топтарда  сурет  салудан,  мүсіндеуден, 

жапсырудан аптасына бір рет сабақ өткізіледі. 

Сурет  салу  іс-әрекеті  мектеп  жасына  дейінгі  балаларды  жан -  жақты 

тәрбиелеуде  үлкен  маңызға  ие  болады.  Әрекет  сияқты,  ол  балаларға  ақыл -ой 

тәрбиесін беруде үлкен маңызға ие болады. 

Балалар  сурет  салғанда,  мүсіндегенде,  жапсыруда  бұрын  қабылдағандарын, 

өздеріне таныс жайттарды қайта жаңғыртады. Балалардың көпшілігі суреттерді және 

басқа  да  жұмыстарды  түсініктері  бойынша  немесе  естерінде  қалғаны  бойынша 

жасайды. Мұндай түсініктердің болуы қиял жұмысына азық болады. Бұл түсініктер 

бейнелеу  объектілерін  ойын  үстінде,  серуендерде,  арнайы  ұйымдастырылған 

бақылауларда  және  т.б.  тікелей  танып  білу  процесінде  пайда  болады.  Балалар  көп  

нәрселер туралы әңгімелерден, көркем әдебиеттен біледі. Өз іс -әрекеті  процесінде 

заттардың қасиеттері мен сапасы туралы  балалардың  түсініктері нақтылана түседі. 

Бұған көру, сезіну, қол қимылы қатысады. 

Балалардың    ақыл-ойының    дамуында  қоршаған  дүниедегі  заттардың  әр  түрлі 

формалары  және  кеңістіктегі  жайы,  әр  түрлі  көлемдері  бояу  реңктерінің  сан 

алуандығы  туралы  түсініктерінің  негізінде  біртіндеп  ұлғайып  отыратын  білімдер 

корынын үлкен маңызы бар. 

Сурет сала   отырып, балалар түрлі материалдарды (қағаз, бояу, балшық, бор т. 

б.)  біледі,  олардың  қасиеттерімен,  әсерлеу  мүмкіншілігі -  мен  танысады,  олармен 

жұмыс  істеу  дағдыларына  ие  болады.  Балалар  сондай-ақ  адамдардың  іс-

әрекеттеріндегі  кейбір  құралдармен  (қарындаш,  қылқалам,  қайшы)  жұмыс  істеу 

тәжірибесін  үйренеді.  Ал  осы  әрекеттерді  меңгеру  балалардың  ақыл -ойының 

дамуына септігін тигізетіні белгілі. 

Біздер  өз    жұмысымыздың  барысында  сурет  салу    іс-әрекетін  үйрену  талдау, 

синтездеу,  салыстыру,  жалпылау  сияқты  ойды  қажет  ететін  операцияларды 

қалыптастырмайынша  мүмкін  емес    екендігін    анықтадық.  Бақылаулар  процесінде, 

бейнелеу алдында заттарды және олардың  бөлшектерін зерттеу кезінде балаларды 

заттардың  және  оның    бөлшектерінің    формасын,  көлемін,  заттағы  бөлшектерінің 

орналасуын,  түр-түсін  бөліп    ала    білуге  үйретеді.  Формасы  жағынан  әр  түрлі 

заттарды бейнелеу оларды салыстыруды  және  айырмашылығын анықтауды  талап 

етеді. Сонымен қатар балалар  заттарды,  оқиғаларды салыстыруды және олардағы 

ортақ  нәрсені  бөліп  алуды, заттарды  ұқсастығы бойынша біріктіруді үйренеді.  

Сонымен  қоршаған  дүннедегі    заттарды  формасы  жағынан    бірнеше  топтарға 

біріктіруге  болады  (дөңгелек  формалы,  тік  бұрышты  және  т.б.  заттар).  Формасы 

жағынан  заттардың  ұқсастығы  негізінде  суреттегі,  мүсіндеудегі  сурет  салу  

әдістерінің  ортақтығы  пайда болады. Мысалы, алманы, жемісті, жаңғақты немесе 

балапанды  жасау  үшін  (дөңгелек  формалы  немесе  бөлшектері  дөңгелек  формалы 

346 

 

заттар) балшық кесегін айналма қозғалыспен илеу керек.  

Тәрбиешінің басшылығымен балалар заттарды талдау қабілетіне бірте-бірте ие 

болады.  Талдау  қабілеттілігі    неғұрлым,  жалпылама  және  қарадүрсін    айырудан  

неғұрлым  нәзік айыруға дейін дамиды. 

Заттарды және олардың қасиеттерін ықпалды жолмен танып  білу сана -сезімге 

ұялайды. Қайсыбір    форманың, көлемнің, түр- түстің сапасы  жекелеген белгілі бір 

заттардың  белгілеріне  ғана  айналып  қоймай,  сонымен  бірге  көптеген  заттарға  тән 

белгілер ретінде балалардың түсінігінде жинақталып қорытылады. Олар кез келген 

заттардан оларды таниды және атын атайды. 

Мектепке  дейінгі мекемдегі  екінші  кішілер тобында сурет салу  оқу  іс -әрекеті  

арқылы балалардың тілі анағұрлым жақсы дамитындығын  түсіндім: формалардың, 

түр-түстердің  және  олардың  реңктерінің,  кеңістік  белгілерінің  аттарын  үйрену 

сөздік  қорының  баюына  септігін  тигізеді;  заттар  мен  құбылыстарды  бақылау 

процесінде,  құрылыстарды  зерттеу  кезінде,  сондай-ақ  иллюстрацияларды, 

суретшілердің картиналарынан репродукцияларды көру кезінде өз пікірін айтуы сөз 

байланысының қалыптасуына жағымды ықпал етеді. П Сонд ан-ақ  мен  баланың  жас 

ерекшелігін  ескере  отырып    тапсырмаларды,  оның  орындалу  ретін  түсіндіріп, 

балалардың  белсенді  араласқанын  қадағалаймын.  Сабақтың  соңында  жұмысты 

талдау процесінде балалар өздерінің  суреттері  туралы әңгімелеп, өзге балалардың 

жұмыстары  туралы  пікірлерін  айтады.  Балабақшамыздың    ән -күй    жетекшісі  де 

біздің  ұйымдастырылған оқу іс-әрекетімізге ат салысады. Заттардың  эстетикалық  

сипаттамасы үшін бейнелі  салыстыруларды,  өлең  текстерін  пайдалану балаларда 

бейнелі,  мәнерлі сөйлеудің дамуына жәрдемдеседі. 

Сабақ  өткізу  үстінде  жеке  адамның  талаптылық,  бастама  көтеру,  ақыл -ой 

белсенділігі  және  дербестік  сияқты  қасиеттерінің  қалыптасуына    қолайлы  

жағдайлар жасалады. 

Заттар  мен  құбылыстар  жөнінде  түсініктерді  қалыптастыру  заттардың 

қасиеттері  мен  сапалары,  олардың  формасы,  түр-түсі,  кеңістіктегі  жайы  туралы 

білімді қажетті түрде талап етеді. Балалар осы қасиеттерді  анықтайды және атайды, 

заттарды  салыстырып,  ұқсастығы  мен  айырмашылығын    табады,  яғни  ақыл -оймен 

әрекет  жасайды.  Сондай-ақ  «Бәйтерек»    балабақшасы    екінші  жыл  қатарынан  

республикалық  «Өзің-өзі    тану»    ұшқыш  бағдарлама    жобасы    бойынша  жұмыс  

атқаруда.  Жобаның    басты    мақсатын  жүзеге  асыруда    сурет  салу  іс -әрекеті 

балаларды  барлық  жақсыға,    адамгершілік,  әділдікке  деген  сүйіспеншілікке 

тәрбиелеу    үшін,    оларда    пайда  болатын  игі  сезімдерді    тереңдете    түсу  үшін 

пайдаланылуы  қажет. 

Біздер  сурет  салу    творчествосын    қоғамдық    бағытқа    негіздей  отырып  

жүргіземіз.  Себебі,  бала  өзі  үшін  ғана  емес,  айналадағылар  үшін  де  сурет  салып, 

мүсін  жасайды.  Ол  өз  суретінің  әлденені  әңгімелегенін,  оның  бейнелегендерін 

жұрттың танығанын қалайды. Балаларды олардың суреттеріне, жасаған мүсіндеріне  

үлкендердің,  кұрдастарының    қатынасы    өте  толғандырады.  Олар  жолдастарының 

ескертпелеріне, педагогтың бағасына қатты көңіл қояды. Мақтау балалады қуантады 

(өз  жұмысын  педагогтың  атап    өткенін    бала  жұрттың  бәріне  айтады),  ал  ұнамсыз 

баға  ренжітеді.  Сондықтан  мақтау  мен  ұялтуды  сақтықпен  қолдану  қажет:  егер 

баланы  барлық  уақытта  мақтай  берсе,  онда  өзіне-өзі  сенушілік,  дандайсушылық  

қалыптасуы  мүмкін,  керісінше,  балаға  үнемі  оның  салған  суретінің,  жасаған 

мүсінінің   немесе жапсырғанының  жаман екенін айта берсе, сурет салу  іс -әрекетіне 

деген  теріс  көзқарас  тұрақты  пайда  болуы  мүмкін  Балалар    сурет  салудың 

творчествосының қоғамдық бағыты мынадан білінеді, суреттерде  және құрастыруда  

балалар    қоғамдық  өмірдің  құбылыстарын  береді.  Балаларды    космосқа  ұшу  да, 

үлкен    адамдардың    еңбегі  де,  біздің  спорт-  шыларымыздың  олимпиадаларға 

қатысуы да, толып жатқап басқа да мәселелер толғандырады. Оларға осы әсерлерін 

347 

 

және осыларға өз көзқарасын білдірулеріне  мүмкіндік беру керек.  

Сурет салу  іс - әрекеті және құрастыру  балалардың бүкіл тәрбие жұмысының 

нәтижесінде  алатын  білімдерімен  және  түсініктерімен  тығыз  байл анысты  болып, 

осы білімдеріне және түсініктеріне  сүйенуге, олардың бекуіне  жәрдемдесуге  тиіс. 

Әрине, балаларға сурет салуға  ұсынылатын тақырыптарда қоғамдық кұбылыстарды 

таңдай  отырып,  балалардың    жас    мүмкіншіліктерін  есте  сақтау  қажет.  Егер  өте 

күрделі    міндеттер    қойылса,  балаларда  қажетті  дағдылар  мен  епті -  ліктердің  

жоқтығынан бейнелеудегі қиындықтар оларға қоғамдық  өмір құбылыстарына  деген  

өз  көзқарасын    беруге  ғана  емесң,  сонымен  бірге  ол    құбылысты    біршама  айқын 

бейнелеуге    кедергі  жасайды    Бейнелеу  іс-әрекеті  сабақтарының  адамгершілік 

тәрбие  маңызы  мынада:  осы  сабақтардың    процесінде  балалар  адамгершілік    ерік -

жігер  қасиеттеріне:    бастаған    істі  аяғына  дейін  жете    білуге,  көңіл  аудара  және 

мақсаттылықпен  айналысуға,  жолдасына'  көмектесуге,  қиыншылықтарды  жеңе 

білуге  және 

 

  т.б  тәрбиеленеді.  Ұжымдық    жұмыстарды  құру  процесінде  балалар 

жалпы  жұмыстың  орындалуы  туралы  біріге,  келісе  білуге,  бір -біріне  көмек  беруге 

ұмтылуға тәрбиеленеді. " Сурет  салу іс-әрекетінің жалпы топтық  сабағы  көпшілдік 

және  достық  өзара  қатынастарды  тәрбиелеуге  септігін  тигізеді.  Жұмыстарды 

коллективті  түрде  қарап  шығу  балаларды  жолдастарының  суреттеріне,  жасаған 

мүсіндеріне көңіл аудара білуге, оларды әділ және тілектес көңілмен  бағалауға, тек 

өзінің  ғана  емес,  сонымен  бірге  жалпы  жетістікке  де  қуана    білуге  үйретеді. 

Бейнелеу  іс-әрекетінде  ақыл-ой  мен  бұлшық  белсенділігі  үйлестіріледі. 

 Сурет салу  үшін еңбек қимылын жүзеге асыру, заттың қандай да бір пішіні мен 

құрылысының  суретін  ілу      іскерліктерін  меңгеру,  сондай-ақ  ,  қарындашпен  және 

қылқаламмен    жұмыс  істей  білу  дағдыларын  меңгеру  қажет.  Осы  матерпалдарды 

және құралдарды дұрыс пайдалана білу белгілі бір бұлшық ет күштерін жұмсауды, 

еңбек  дағдыларын  талап  етеді.  Іскерліктер  мен  дағдыларды    меңгеру  жеке  баст ың  

көңіл  қою,  табандылық,    төзімділік    сияқты    ерік -жігер  қасиеттерін  дамытумен  

байланысты.  Балалар  еңбек  ете  білуге,  қалаған  нәтижесіне  қол  жеткізе    білуге 

тәрбиеленеді. 

Еңбек  сүйгіштіктің,  еңбек  дағдыларының  қалыптасуына  балалардың    оқу  іс -

әрекетіне  және соңынан жиыстыруға  қатысуы да жәрдемдеседі.  

Жұмыс  практикасында  көбіне  сабаққа  дейінгі жүргізілетін барлық  дайындық  

кезекшілерге   жүктеледі.    Бұл дұрыс   емес   деп  санаймын.  .  Мектепте  дейін   әрбір 

бала  өзінің  жұмыс  орнын  өзі  дайындауы  тиіс  әрі  оның  бұған  дағдылануы  өте 

маңызды.  Балабақшада-ақ  әр  баланың  еңбек  дағдыларын  дамыту  қажет,  жұмысты 

қашан бәрін дайындаған соң ғана бастауға үйрету керек. Сурет салу   

іс-

әрекетін  негізгі маңызы да: ол эстетикалық тәрбиенің құралы болып  табылады.  

Сурет  салу  іс-әрекеті  процесінде  эстетикалық  қабылдау  мен  эмоциялардың  

дамуына    қолайлы    жағдай  жасалады,  олар  барынша  эстетикалық    көзқарастарды 

қалыптастыруға  жәрдемдеседі.  Біздің  тәжірибеміз  көрсеткендей,  сурет  салу 

эстетикалық  сезімдерге  біртіндеп  ауысады.  Заттардың  қасиетін  (формалары, 

құрылысы,  көлемі,  түрлері,  кеңістіктегі  орналасуы)  ажырату  балаларда 

эстетикалық сезім компонент, түрді, ырғақты сезуді дамытуға жәрдемдеседі.  

Эстетикалық  қабылдау  бірінші  кезекте  тұтасымен  затқа,  оның  эстетикалық 

бейнесіне  -  формасының  сымбаттылығына,  түрінің  әдемілігіне,  бөлшектерінің 

пропорцияналдығына  және  т.б.  бағытталады.  Балалардың  дамуының  түрлі 

дәрежесінде  эстетикалық  қабылдау  әр  түрлі  мазмұнға  ие  болады.  Бірақ  әсемдікті 

эстетикалық  сезінуге  қаныққан  біртұтас  эстетикалық  қабылдау  кескін  жасауға  әлі 

жеткіліксіз.  Соңынан  бейнеленетін  затпен  танысу  ерекше  сипатқа  'ие  болуға  тиіс. 

Тұтас қабылдаудан кейін балаларды  бейнелеу іс-әрекетінде кескінделетін жекелей 

қасиеттерді бөліп қарауға  алып келген  жөн. Дегенмен   қабылдауды за ттың барлық 

маңызды  қасиеттерін    жиынтық    түрде    тұтас  қамтумен  аяқтап,  оның  бейнесіне, 

348 

 

әсерлі  саналарына  баға беру өте маңызды. Мысалы, қайыңды, дінінің жуандығын, 

бұтақтарының  бағытын,  олардың  түр-түсін  зер  салып  қарап  отырып,  оның 

сымбаттылығын,  бұтақтарының  жіңшкелігін,  олардың  бірқалыпты  иілісін  тағы  да 

атап көрсеткен дұрыс. Мұндай кезде қайтадан эстетикалық сезім пайда болады.  

Эстетикалық    қабылдауды  дамыту  үшін  затпен,  құбылыспен,  танысу  кезінде 

оның  әсемдігін  баса  көрсету,  образды  салыстыруды  пайд алану  өте  маңызды. 

Эстетикалық  сезімдерді  дамыту.  Қоршаған  өмірдегі  заттар  мен  құбылыстарды 

бақылау  кезінде мектепке   дейінгі балаларда толқу  тез пайда болады, оның  ішінде 

әлі  жете  сезінбеген,  жаңа  басталған  эстетикалық  сезім  де  болады.  Қішкентай 

балаларды  ашық  түсті,  заттардың  жарқыраған  жылтыр  бетін  қабылдау  толқытады; 

ересек  балаларды  элементтердің  қайталануы,  бөлектерінің  орналасу  симметриясы, 

заттың  конструкциялық  сымбаттылығы,  мүсіннің  айқындылығы  тартады. 

Балалардың  түсінігі  мен  қабылдауы  дамып  байи  түскен  сайын,  эстетикалық  сезім 

неғұрлым  терең  және  саналы  бола  түседі.  Балалар  құбылыстың  аса  күрделі 

қасиеттерін:  формасының  әр  түрлілігін,  түрлерінің  байлығын,  бояу  түстерінің 

үйлесімін  қабылдай  отырып,  оларды  бастан  кешіреді.  Әдемі  заттарды  қабылдауда 

пайда  болатын  тікелей.  эстетикалық    кұрамдас  түрлі  элементтерді  қамтиды. 

Мәселен, қарайып  түнде аспандағы жарқыраған жұлдыздар, жасыл шөптер ішіндегі' 

бақбақтардың  сары  алтын  түстес  гүлдері;  қара  пальто  мен  ашық  түсті  бас  киім 

сияқты  әдемі  түрлі-түстердің  үйлесімін  қабылдаудан  эстетикалық    сезім  пайда 

болған кездегі т ү с т і   с е з і н у д і бөліп көрсетуге болады. 

Бала  айналадағыны  неғұрлым  терең    ұғынып  қабылдай    бастаса,  эстетикалық  

сезімдері    соғұрлым    тұрақты  және    мазмұнды    бола  түседі.  Балалар  бірте -бірте 

элементарлық    эстетикалық    пайымдау    (өмір  құбылыстары    туралы,  адамдардың 

жасаған  заттары туралы, өнер шығармалары туралы айту) қабілетіне ие болады.  

Балабақшамыздағы мұнадай  бастамалар  тек  оқу  іс-әрекеттерінде  ғана емес,  

ата-аналармен  жүргізілетін  жұмыс  жоспарына  енгізілген. Ата-анасымен  бірлесе  

оытырып    жаслаған    шығармашылық    жұмыстын    берер  нәтижесі  де    мол.  Отбасы  

баланың  бірінші  тәрбие  алатын  шамшырағы. Сондықтан  ата-ананың  орны  біздің  

жұмысымызда  үлкен ролді атқарады. Ата-анасымен   бірлесіп орындалған  жұмыс  

барысында  бала  бойында эстетикалық  тәрбиенің  толық  тұрақтары  анық. Осының  

барысында  бірте-бірте  балаларда  көркемдік  талғам  дамиды.    Суреттер,  мүсіндер, 

жапсыру арқылы 

 

 балалар айналасындағылар  туралы  өздерін ің  дамыту   әсерлерін   

береді   және оларға өздерінің көзқарасын білдіреді. Балаларды көркемөнерге  баулу  

заттар  мен    құбылыстарды  жай  ғана  көшіруге  емес,  балаларды  көркем  іс -әрекетке, 

заттар мен құбылыстарды әсерлі бейнелеуге үйретуге бағытталуы тиіс. Эстетикалық 

қабылдау  тиісті  түсініктердің  пайда  болуына  әсер  етеді.  Оларда    заттар  мен 

құбылыстардың    эстетикалық    сапалары  бейнеленген.  Іс -әрекеттің  творчестволық 

сипаты  ой  тудыруды    және  оны  дамытуды  көздейді.  Сурет  салғанда,  бейне  

жасағанда бала есінде сақтағанын тек көшіріп  қана  қоймайды,  онда осы затқа деген 

қандай  да    бір    толғаныс,    оған    елгілі    бір    қатынас  пайда  болады.  Бір  ұғымға  әр 

түрлі  уақытта   әр түрлі жағдайда қабылданғандар  енеді.  Баланың бүкіл 

 

  қиялынан  

образ    жасалады,  оны  бала  бейнелеу  құралдарының  көмегімен    береді:  біздер  

балаларға сурет салу  үшін еске түсіруді, ойлап табуды, елестетуді қажет ететіндей 

мазмұнды ұсынамыз. Оның бала үшін  қызықты болуы, оны толқытуы, бұл мазмұнды 

қалайда жақсы   бейнелеуді  қалауы өте маңызды: мыс алы, балаларда өзіне ғана тән 

белгілерімен    «өз»  үйін    қиялдап,  ойластыру  тілегін  тудыру  үшін  үйдің  суретін 

салуды ұсыну керек. Бұл балалар бақшасына арналған  ойыншықтар, қоянға немесе 

Ақшақарға арналған  үйшік және т.б. болуы мүмкін. Үй өзінің сипаттамас ын,  жеке-

дара бейнесін алады. Сабақтың балаларға эстетикалық әсері бейнелеу үшін қандай 

заттар  және  құбылыстар  таңдап  алынғанына  байланысты  (бұл    балаларға  таныс 

заттар,  ойыншықтар,  табиғаттық  және  қоғамдық  өмірдің  құбылыстары    ғана  емес, 

349 

 

сонымен  бірге  баланың    қуанышын,    таңдануын,  масаттануын  тудыратын  әсем 

нәрселер).  Сондай-ақ    тәрбиешінің    тапсырманы  түсіндіре  білуі,  балалармен  затты 

қарап  шығуы, оның бейнелеуге  ынта-ықыласын  тудыра білуі маңызды.  Бұл  үшін 

ең алдымен заттың немесе құбылыстың  әсемдігіне көңіл аудару, бұл үшін бейнелі, 

әсерлі сөз табу қажет. Ән, өлең, текстерін  қолдану әрдайым эстетикалық  зердесін   

күшейтеді. 

Тек  суреттің  мазмұнына  қызығушылық    қана  балаларға  оларды  жақсы 

орындауға, образдың эсерлілігіне қол жеткізуге ұмтылуына т үрткі болып қоймайды 

-  оларда  жұмысты  басқалар  үшін  түсінікті  және  қызықты  істеуге  тырысуға  

тәрбиелеудің үлкен маңызы бар. Төрт жастан бастап балалар өздерінің суреттеріне 

және  басқа  да  жұмыстарына  баға    алуға  тырысады,  олардың  мүсіндері,  суреттері 

ұнаса, балалар өз   құптауларын  білдірсе,   олардың   жұмыстары   атап   өтілсе, олар 

қанағат  сезімін  бастан  кешіреді.  Жұмысқа  жақсы  баға  еңбегіне    қарай,  яғни  шын 

мәнінде қол жеткен жақсы сапа, әсерлілік,  көркемдік  үшін берілуі тиіс. Әрине, бұл 

жоғары сапа сол жастағы балалардың мүмкіншіліктерімен сәйкес болады. Жұмысты 

жақсы  орындауға,  оған  басқалар  шаттанатындай  етіп,  оны  әсем  жасауға  ұмтылуға 

тәрбиелеу  -  көркемдік  және  адамгершілік  тәрбие,  балаларда  іс-әрекетті  қоғамдық 

бағытта дамыту міндеті. Педагог әсерлі образды жасаумен  қатар  қоғамға  саналы, 

эстетикалық,  рухани  бай    тұлға    тәрбиелеп  алып    келуші.  Міне,  осыны  ескеріп  

балабақша    ішінде    сурет  салу  шығармашылық    бағытын  сан  қырынан    дамытуды  

көздеп отырмыз. 

 

 

Қолданылған әдебиеттер: 

1.

 

Жұмабаев Ж.Педагогика. мурет  өнері. Алматы, 1992ж. 

2.

 

Кузин В.С.Основы  обучения изоброзительному исскуству в дошкольникам. 1984г. 

3.

 

Жұмабаев Ж.Педагогика. Алматы, 1992ж. 

4.

 

Қазақстан  Республикасының  Білім  министрлігі  тәлім  тәрбие  тұжырымдамасы.  егемен 

Қазақстан. 2001ж. 

 

 

 

ЛОГОПЕДИЧЕСКОЕ СОПРОВОЖДЕНИЕ  ВОСПИТАТЕЛЕЙ В 

КОРРЕКЦИОННОМ ПРОЦЕССЕ ПО ПРЕОДОЛЕНИЮ ОНР У ДЕТЕЙ В 

УСЛОВИЯХ ДЕТСКОГО САДА 

 

 

Косыгина Т.И., Булатова Н.С.                                                                                                             

КГКП №15  я/с «Аққу» г. Караганда 

 

 

В последнее время в дошкольных образовательных учреждениях вопросу взаимосвязи и 

преемственности в работе всех специалистов уделяется особое внимание. Особенно актуально 

это  звучит  для  логопедических  групп.  Только  при  тесном  сотрудничестве  и  единстве 

требований  педагогов  возможно  преодоление  имеющихся  у  детей  дефектов  речевого 

развития.    Успех  коррекционно-воспитательной  работы  в  логопедической    группе 

определяется  продуманной  системой,  частью  которой  является  логопедизация  учебно-

воспитательного процесса. Поиски новых форм и методов работы с детьми, имеющими общее 

недоразвитие  речи,  не  утратили  своей  актуальности    и  привели  нас  к  необходимости 

планирования  и организации чёткой, скоординированной работы логопеда и воспитателей в 

условиях дошкольного образовательного учреждения. Успешность и эффективность работы 

логопеда    напрямую  зависит  от  того,  насколько    хорошо  им  организована  работа  с 

350 

 

воспитателем  логопедической  группы  —  непосредственным  участником  коррекционно-

развивающего процесса, — насколько тесно они взаимодействуют. Поэтому в задачи логопеда 

входит не только планирование собственной работы, но и планирование работы воспитателя 

по 

закреплению 

полученных 

детьми 

на 

логопедических 

занятиях 

знаний.                                                                                                                                 

Над  этой  задачей  мы  работали  несколько  лет.  Результатом  этой  работы  является 

разработанный    и  апробированный  нами    комплект    практических  пособий  «Тетрадь 

взаимосвязи логопеда и воспитателя «Обучаем вместе» с  методическими рекомендациями.  

 

        

    

                                                 

Комплект состоит из 3 тетрадей (для 2 младшей, средней и старшей групп) для детей с 

ОНР  и  отражает  комплексный  подход  к  преодолению  общего  недоразвития  речи  у  детей  с 

ОНР.  Практическое  пособие  предназначено  для  организации  работы  воспитателя  и 

проведения эффективной коррекционной работы с детьми речевой группы. В  практических 

пособиях    «Тетрадь  взаимосвязи  логопеда  и  воспитателя  «Обучаем  вместе»»    для  речевых  

групп      представлено  примерное  планирование  коррекционной  работы  по  преодолению 

лексико-грамматического  недоразвития  речи  у  дошкольников    с  сентября  по  май 

включительно,  а  также  —  различные  игры  и  упражнения,  направленные  на  устранение 

специфических  речевых  нарушений,  входящих  в  синдром  ОНР,  в  дошкольном  возрасте.                                        

Целью предложенного практического материала является привлечение воспитателей  речевых 

групп к активному участию в коррекционном процессе по преодолению речевого дефекта у 

ребенка. Особое значение воспитателей в исправлении речевой патологии заключается в том, 

что, используя предложенный материал, они получают возможность закрепления с ребенком 

полученных  на  логопедических  занятиях  речевых  умений  и  навыков  в  свободном  речевом 

общении — во время логопедического часа, игр и прогулок.  Только тесный контакт в работе 

логопеда и воспитателя речевой группы детей с диагнозом «общее недоразвитие речи» может 

способствовать  устранению  речевых  нарушений  в  дошкольном  возрасте,  а  значит  и 

дальнейшему полноценному школьному обучению.                                                                      В 

основу  данного  практического  пособия  положены  такие  дидактические  принципы,  как 

переход  от  простого  к  сложному.    Принцип  непрерывности  и  комплексности,  принцип 

индивидуального  и  дифференцированного  подхода,  системность  и  концентричность, 

онтогенетический  принцип   и  принцип коммуникативной направленности  воспитания  речи 

при изучении материала, который подобран  с  учетом актуальности той или иной темы для 

детей  младшего,  среднего  и  старшего  возраста,  а  также  с  учетом  ведущей  деятельности 

дошкольника — игры.                                                                                                                      

Данный материал ориентирован на учет региональных, культурных и этнографических 

условий  Республики  Казахстан,  выполнение  Программы  специального  дошкольного 

воспитания и обучения детей с общим недоразвитием речи  2010г. 

В каждой тетради взаимосвязи имеются: 

1.Данные о речевых детях: 

Список детей логопедической группы № __________________ на  20 …. уч. г. 

№ 

Фамилия, 

имя ребёнка 

Дата 

рождения 

Диагноз 

ПМПК 

Примечание 

351 

 

2.Содержание  тем  на  учебный  год,  которое    соответствует    Программе  специального 

дошкольного воспитания и обучения детей с общим недоразвитием речи  2010г. Лексические 

темы  повторяются  на  каждом  году  обучения,  однако  содержание  тем  усложняется  по  мере 

обучения  (последовательность  прохождения  тем  в  зависимости  от  региональных  условий 

может меняться). 

Задания    в  тетрадях  -  взаимосвязи  разработаны  на  год  с  учетом  понедельного 

планирования  логопеда.  Каждая  тема  рассматривается  одну  неделю  с  указанием  даты  и 

содержит основной и дополнительный  наглядный материал, который способствует лучшему 

усвоению и закреплению предложенных заданий.   В течение недели воспитатель по заданию 

логопеда дозированно занимается с ребёнком или подгруппой детей. 

Предложенные  логопедом  задания  направлены  на  развитие  активного  и  пассивного 

словаря,  лексико-грамматических  конструкций,  связной  речи.  Немаловажное  значение 

отводится  и  систематической  работе  по  развитию  у  детей  с  ОНР  неречевых  процессов 

(внимания, памяти, мышления, общей, тонкой и артикуляционной моторики). Упражнения  и 

игры такого плана включаются воспитателем в различные режимные моменты и способствуют 

устранению речевых недостатков. 

Для  индивидуальной  работы  воспитателя  с  детьми  по  заданиям  логопеда  отведена 

специальная таблица, которая заполняется совместно логопедом и воспитателем. Логопед в 

таблице  указывает  воспитателю,  какую  коррекционную  работу  необходимо  провести  с 

ребёнком  (артикуляционная  гимнастика,  автоматизация  звуков,  слоговая  структура, 

заучивание скороговорок, развитие связной речи, фонематического слуха и т.д.) и дозировку 

задания.  Это даёт возможность логопеду сэкономить время на заполнении документации и 

позволяет ему работать в едином ритме с воспитателем. 

Фамилия, 

имя ребёнка 

Дополнительные индивидуальные занятия 

Оценка 

воспитателя 

 

 

жүктеу/скачать 29,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: