Дархан қыдырәлі ұлы дала тарихы
жүктеу/скачать 13,38 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1. Дәуітбек кесенесі
Көне
Тараз жұрты «Дәуітбек» кесенесі деп атайтын тарихи ескерткіш қала орталығындағы паркте орналасқан. Кесене тұрған жер бұрын мұсылмандар зираты болып, кейін онымен бірге басқа да сәулет ескерткіштерін қамтыған парк аумағына айналды. Күйдірілген кірпіштен жасалған бұл төртбұрыш пішімді кесененің төбесі күбезделген (қараңыз I сурет). Кесене іші ортада ақ түсті қос қабатты тіктөртбұрыш пішімді мазар тасы бар (қараңыз II сурет). Екі қабаттың әрқайсысында да, төрт жақ бұрышында да арапша сөздер жазылған бұл ескерткішті алғаш рет белгілі шығыстанушы В.В. Бартольд оқып, орысшаға аударды. В.В. Бартольд сол кездері (1880-1898 жылдар арасында) Əулиеата уезінің басшысы, әрі шығыстанушы, археолог болған В.А.Каллаур жасаған мазар тасы көшірмесіне сүйеніп арапша жазуды келесідей мәнерде оқыды: ّقحلا ّزعم مرکلاو دوجلا ندعم ملقلاو فیسلا بحاص لذابلا لداعلا ملاعلا ریطخلا مرقلاو ریبکلا کلملا ةضور اذه راتخم نیقاوخلا یبتجم ةرضح نیملسملا و ملاسلاا ریهظ نیدلا و ّقحلا للاج ءاقعضلا ی ّوقم ءاملعلا عّبرم قلخلا نیعم 405
Байпаков 1971, С. 72-73. 406
Тараз / Талас – б.з.д. соңғы ғасырларға тиесілі қытай жылнамаларында Та-ло-сы деп келеді. Б.з.д. 40 жылы Сюн-ну (Ғұн) императоры Чжи-чи Шанюй Кангүй билеушісінен қытайларға қарсы көмек сұрап Жетісу аймағына келген кезде өз әскерлері үшін Талас өзені алабында бекіністі қала тұрғызғаны мәлім (қараңыз. Бичурин 1950; Зуев 2002: 93). |