Дархан қыдырәлі ұлы дала тарихы
жүктеу/скачать 13,38 Mb. Pdf көрінісі
|
| ҰЛЫ ДАЛА тарихы
356
бірнеше әскери жігіт, мемлекеттік қызметкерлер, Түркістаннан Бабабек, әкелі- балалы Жорабектер мен Мирхайдар Мир Бадаловтар осы зиялы қауымды құрайды. Олардың барлығын бауыр ретінде қабылдап, Ташкентте болған алты күнде бәрінде қонақта болдым» 620 .
«Зиялы, білгір мұсылмандар мен төрелерге мынадай ой айтамын: ұлт пен жамиғаттың басында болайық, бірақ, халықтан алыс болмайық. Олар бізді көрсін, пайдалансын, ғибрат алсын». Ұлтты дөрекі, түсінігі төмен деп ойламайық; олар жақсы сөзді, жақсы істі түсіне алатындай деңгейде. Зиялы адам биік ой, асқақ мүддесіз өмір сүре алмайды. Асқақ мүдделерімізді өз жамиғатымызға, өз халқымызға арналық, соларға қызмет етелік. Оларға бізден жақын, бізден жанашыр дос-бауыр жоқ» 621
. Жиналыста Исмаил мырзаның барлық сөздерін ден қоя тыңдап, түрлі тақырыпта пікір білдірген түркістандық зиялы қауым өкілдері шын мәнінде Түркістанның Батыстағы білім-ғылымнан артта қалғандығын, өйткені, аймақта соңғы жылдарға дейін темір жол салынбауы, байланыстың жоқтығы себебінен басқа құрлықтардан және ондағы адамдардан жырақта, жаңалықтардан бейхабар өмір сүріп жатқандығын айтып, келешектің жарқын болуын тіледі. «Жазып және айтып жүргенімдей, фанатизм мен хабарсыздықты көрмегеніме қоса, мұнда әрбір мәселеге қызығушылық танытқан, сана-сезімдері жоғары, ашық мінезді және азат ойлы зиялы қауым өкілдерін кездестірдім» 622 – деген Исмаил Гаспыралыны, әсіресе, түркістандық әйелдердің жағдайы қуантқан: «Бір сұлу келіншек он жылдан бері әйелдерді емдеу орнында қызмет атқарып, қайырымды істер жасаған, ал енді бір сұлу бикеш ағарту саласында қызмет етіп жүр; гүлдей құлпырған әйел-қыздарымыз халыққа білім нұрын шашуда… Бастары жабық болмаса да әдептілігімен, көргенділігімен халыққа өздерін сыйлата білген… Ислам қағидалары мен бүгінгі күннің талабын бір-бірімен сәйкестендірген мұсылман әйелдер әлемнің ең жақсы әйелдері, ең жақсы аналары болатынына сенімдімін» 623 .
Абдуллаһтың оны Себз қаласында күтетіні туралы хабар берілді. Құрбан айттың алғашқы күні, яғни, 1893 жылы 11-маусымда Себзге келген Гаспыралыны намаздан кейін Əмір қабылдады 624
. Екі рет шақырылған Исмаил мырза мерекелік құттықтаулардан кейінгі қабылдауда Əмірмен жеке кездесті. Алайда, шаяан адамлардыр». İsmail, a.g.m. s. 33. 620
İsmail, a.g.m. s. 30. 621
İsmail, a.g.m. s. 31. 622
İsmail, a.g.m. s. 29. 623
İsmail, a.g.m. s. 31. 624
İsmail, a.g.m. s. 34. |