°дебиет теориясынан кјп нЅсєалы тест дайындау ѕшiн берiлетiн тапсырмалар

жүктеу/скачать 1,27 Mb.

Pdf көрінісі

бет	44/68
Дата	08.04.2023
өлшемі	1,27 Mb.
	#80698
түрі	Лекция

1 ... 40 41 42 43 44 45 46 47 ... 68

Тоникалық
Қазақ ӛлеңiнiң буын санына қарай тҥрлерi 6 буынды ӛлең
7 буынды ӛлең
7-8 буынды ӛлең

Силлабо-тоникалық – ӛлең ырғағы екпiнсiз буын мен екпiндi
буындардың кезектесуiне негiзделетiн жүйе. Орыстың XVIII ғасырда
Тредиаковский, Ломоносовтардан басталған классикалық поэзиясында кең
түрде қолданылады және немiс, ағылшын поэзиясына да тән ӛлең жүйесi.
Бұл ӛлең жүйесi–ежелгi грек әдебиетiндегi ямб, хорей, анапест, амфибрахий
тәрiздi ӛлшемдердiң кестесiн алған, ырғағы мүлде басқа (екпiндi буын мен
екпiнсiз буынның кезектесуiне негiзделетiн жүйе), ӛлшемi – әрi буын, әрi
екпiн: ырғақ, шумақ, тармақ, бунақ-бәрi буын мен екпiнге бiрдей негiзделетiн
жүйе.
Тоникалық (грек. Tonos – екпiн) – ырғақ екпiндi буындарға
негiзделетiн, екпiн түспейтiн буындар есепке алынбайтын ӛлең жүйесi. Яғни
мұнда ырғақ пен шумақ, тармақ пен бунақ-бәрi екпiнге негiзделедi. Бұл –
тармақтағы әр сӛз бiр екпiнмен нықтап, бӛлiп-бӛлiп ӛз алдына айтылып,
дербес ырғақтық бӛлшек құрайтын ӛлең. Бұл ӛлең жүйесi орыстың халық
поэзиясында қолданылған, кейiнгi дәуiрлерде, орыс әдебиетiнде Маяковский
орнықтырған.
Қазақ ӛлеңiнiң буын санына қарай тҥрлерi
6 буынды ӛлең
а) Қызарып, сұрланып,
Лүпiлдеп жүрегi;
ә) Ӛзгеден ұрланып,
Ӛздi-ӛзi керегi;
б) Аяңдап ақырын,
Жүрекпен алысып;
в) Сыбдырын, тықырын
Кӛңiлмен танысып;
7 буынды ӛлең
а) Күнде жақсы бола ма,
Бiр қылығы жаққанға;
ә) Жылап отыр ата-анаң,
Сапарыңды қи дедi;
б) Кӛп жолдаспен барсаңшы,
Ел-жұртыңды жи дедi;
в) Таяқ тайға жеткiзер,

56
Тай құнанға жеткiзер;
г) Құнан атқа жеткiзер,
Ат мұратқа жеткiзер;
7-8 буынды ӛлең
а) Арқада бiр жер бар едi,
Жiбек самал саясы;
ә) Саяда бiр кӛл бар едi,
Сырлы кесе аясы;
б) Ӛзiм жалғыз, ӛзiм жас
Боламын кiмге сыйынды?
в) Жалғыз қайтiп барасың,
Жалғыздық iсi қиынды;

жүктеу/скачать 1,27 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 40 41 42 43 44 45 46 47 ... 68