2. Күшті қышқылдар мен күшті негіздердің рН және рОН есептеу
1) Күшті қышқылдардың, мысалы 0,1М HCl ерітіндісінің және рН мәндерін есептеу.
а) с(HCl)= 0,1 моль/л
HCl күшті қышқыл, толық диссоциаланады. HCl H+ + Cl- ,
сондықтан ;
б) ,
күшті негіз болғандықтан
3. Әлсіз қышқылдар мен әлсіз негіздердің рН және рОН есептеу
• Әлсіз қышқылдардың рН есептеу
Иондану дәрежесі арқылы өрнектеcе:
Иондану константасы арқылы өрнектеcе:
Әлсіз сірке қышқылының иондануы: .
ӘМЗ бойынша қышқылдық константасы
,.
,, ;
( теңдікті -1-ге көбейтіп, логарифмдесе):
; .
• Әлсіз негіздердың рН және рОН есептеу
Аммоний гидроксидінің иондануы: .
,
• Көп негізді қышқылдар мен көп қышқылды негіздердің рН және рОН-ын есептеу
Полипротонды әлсіз қышқылдар немесе негіздердің рН мәнін есептеу, олардың 1-сатысы бойынша жүргізіледі. 1-сатыдағы қышқылдың иондану константасы 2-сатыға қарағанда 104 есе артық болуы тиіс.
Көп негізді қышқылдар мен негіздерге: H3PO4 H2CO3, H3BO3, Al(OH)3, Fe(OH)3, Mg(OH)2 т.б. жатады.
Мысалы: H2CO3 → H+ + HCO3- (1-саты);
HCO3-→ H+ + CO32- (2-саты);
есе жоғары.
Есеп: Концентрациясы 0,01моль/л көмір қышқылының рН-ын есептеу.
Шешуі: c(H2CO3) = 10-2 моль/л, .
4. Буферлік ерітінділердің рН-ның мәнін есептеу
Буферлік жүйелер химиялық реакцияларды орындау үшін қажет. Зерттелетін ерітінді рН-ның белгілі бір мәнін тұрақты етіп ұстау үшін буферлік жүйелерді қолданады. рН-тың мәнін реттейтін кейбір буферлік жүйелер:
0,1М ерітінділер,
қоспаның құрамы 1:1
|
НСООН
+
НСООNa
|
CH3СООН
+
CH3СООNa
|
NaH2PO4
+
Na2HPO4
|
NH4OH
+
NH4Cl
|
рН мәні
|
3,7
|
4,7
|
6,8
|
9,3
|
Буферлік аудан
|
2,7-4,7
|
3,7-5,7
|
5,8-7,8
|
8,3-10,3
|
Қоспаның
аталуы
|
Формиат
буфері
|
Ацетат
буфері
|
Фосфат
буфері
|
Аммоний буфері
|
Буферлік жүйе – аз мөлшерде күшті қышқыл немесе күшті негіз қосылғанда немесе сұйылтқанда ортаның рН-ның мәнін тұрақты ұстайтын ерітінділер.
Протолиттік қышқылдық буфер әлсіз қышқылдан және оған қосарласқан күшті негізден тұрады. Мысалы: СH3COOH + CH3COONa – ацетат буфері.
Қышқылдық буферлік ерітінділердің сутек ионының концентрациясының және рН мәнін келесі формуламен есептеледі
немесе
Сәйкесінше негіздік буфер үшін:
NH4OH + NH4Cl
NH4OH↔NH4++ OH-
,
немесе ,
Буферлік жүйелердің құрамына кіретін тұздар мен әлсіз қышқылдардың немесе тұздар мен әлсіз негіздердің концентрацияларын 10:1-ден 1:10-ға дейін өзгерте отырып, рН-тың мәні әртүрлі буферлік жүйелердің сериясын дайындауға болады.
Достарыңызбен бөлісу: |