Дәріс Кіріспе. «Ветеринариядағы диагностикалық және емдеу техникалары» пәнінің мақсаты мен міндеттері
жүктеу/скачать 3,97 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәріс-6. Мал ауруларын анықтау және емдеу үшін
| Банкілер
Банкілер ауру малдың көңілін басқа жаққа аудару үшін қолданылады. Олар мал организмінде десенсибилизация процесін тудырады және нақтыланбаған қуаттандырушы емдердің қатарына жатады. Ірі малдарға сиымдылығы 250-400 мл, ал ұсақ малдарға 50-100 мл немесе медициналық банкілер қолданылады. Банкілердің шеті доғал қалың болып келеді. Процедура тұрған малдарға істеледі және малдың процедура кезінде қозмалмағаны дұрыс. Ол үшін ірі малдарды станокқа бекітеді. Банкі қою үшін малдың кеуде тұсының жүректің тұсынан басқа жерлерін пайдаланады. Банкіні қоятын жерді жақсылап тазалайды. Жасыл сабынмен немесе вазелинмен мол етіп майлайды. Осындай жағдайда қойылған банкінің ішіне ауа кірмейтін болады. Банкінің ішіндегі ауаны спиртпен ылғалданған ватаны жағу арқылы ығыстырып шығарады да, теріге жабыстырады. Ішінде ауасы жоқ банка теріні 1-2 см-ге дейін өзіне тартып, сорып алады. Банкіні 15-25 минуттай ұстайды. Банкін алу үшін оны бір жағына қарай қисайтып саңылау шығарады да, оның ішіне ауа кіргізеді. Осындай жағдайда банка өзі босап қалады. Артынан малдың үстін жылылап жауып қояды. Ірі малдарға кезекпен ауыстыра отырып 10 банкіге дейін қоюға болады. Банкі қойған жерде белсенді емес гиперемия пайда болады. Ол жерге қанның, лимфаның құрамындағы элементтер шоғырланады да, ары қарай ыдырайды. Сол ыдыраудан пайда болған заттар организмге қуаттандырушы әсер етеді. Гемопоэз жақсарады, организмнің қорғаныс күштері белсендендіріледі. Банканы кіші қан шеңберінде қанның қысымы жоғарылағанда, тыныс алу жүйесінің ауруларында, бұлшық еттің жіті және созылмалы қабынуларында, жүйке жүйесінің ауруларында қолдануға болады. Дәріс-6. Мал ауруларын анықтау және емдеу үшін әртүрлі зондтарды қолдану техникасы Жоспары: Жылқыларға қолданылатын зондтар; Шошқаларға зонд жіберу техникасы; Бұзаудың мәйегіне зонд жіберу техникасы; Құстардың бөтекесіне зонд жіберу техникасы. Малдәрігерлік тәжірибеде әртүрлі зондтар жылқылардың, шошқалардың және иттердің асқазандарын; күйіс қайыратын малдардың алдыңғы қарыншақтарын тазалап жуу үшін, олардағы ас қалдықтарын алып тексеру үшін, дәрілік немесе қоректік заттарды жіберу үшін, ағзалардың жирылуын жазып тексеру үшін және т.б. іс-рекеттер үшін қолданылады. Жылқыларға арналған зонд ұзындығы 160-225 см, өзегінің диаметрі 12-14 мм болып келетін, жұмсақ резина түтік. Зонд жылқының танау қуысы арқылы жіберіледі және оны қалаған уақытыңша асқазанда қалдыруға болады. Зондты қолданаар алдында оның өзегінің ашықтығын оған су жіберу арқылы тексеріп алады. Қайнату арқылы немесе спиртпен залалсыздандырады, вазелинмен майлайды. Жіберілген зондтың қай тұста екенін бақылап отыру үшін зондтың екі жеріне белгі қояды: Танаудың сыртқы үшінен жұтқыншаққа дейінгі; Танау қуысынан асқазанға дейінгі аралықтардың қашықтығына. Ең алдымен қай жақ танау қуысы арқылы еңгізу керектігін анықтайды. Соған байланысты оң немесе сол қолдың саусақтары арқылы зондтың еңгізілетін үшін ұстайды да, оның бос жағын көмекшісіне ұстатады немесе көмекші болмаған жағдайда өзінің иығынан асырып қояды. Дәрігер жылқының қарсы алдына тұрмай өзіне қолайлы жағына орналасады. Зондты сол жақ танау қуысы арқылы жіберер кезде сол қолдың алақанымен танаудың үстінен басып тұрып оның қуысын ортаңғы саусақпен ашады да, екінші көрсету саусағымен зондтың үшін танау қуысының төменгі жолына бағыттайды. Ақырын жылжытып отырғанда зондтың үші жұтқыншаққа жеткен кезде аздаған кедергі пайда болады. Ары қарай зондты өңешке еңгізу үшін, асықпай малдың жұтыну кезін тосу керек. Ол көп тостырмайды. Себебі жұтқыншақтың өңешке өтетін жерінің кілегей қабығының рецепторын зондтың үші тітіркендіргенде жұтыну өзінен-өзі пайда болады. Ондай жағдай болмаса қолдан жұтындыру процесін тудыруға болады. Ол үшін малдың аузын кергішарқылы ашып тілін шығарады да, малдың басын төмен қарай бағыттайды және т.б. қимылдар жасайды. Зонд өңешке дұрыс түскенде өңештің қабырға еттерінің қысымының салдарынан зондтың ары қарай жылжуына аздап кедергі пайда болады. Ал егер зонд кеңірдекте болса, онда ондай кедергі болмайды. Ары қарай зондтағы белгілер арқылы оның асқазанға жеткен-жетпегенін қадағалау керек. Жылқылардың габитусына байланысты асқазанға дейінгі ара қашықтық 153-199 см аралығында болады (П.С.Ионов, Ш.А.Кумсиев). Кей кезде зонлтың кардиналды сфинктрден өтуі қиынға соғады. Ондай кезде малдың жұтынуын, өңештің жирылуын тосады немесе зонд арқылы жыл су , не май ерітіндісін құюға болады. Зондтың өңештң ме, жоқ кеңірдекте ме екенін анықтаудың бірнеше тәсілдері бар: Зонд өңеште болса оны ары қарай жылжыту аздаған кедергіге тап болады, ал кеңірдекте болса ондай кедергі жоқ; Мойын көк тамырын 4-5-ші мойын омыртқаларының тұсынан сипалағанда өңештегі зондтың пішінін анықтауға болады; Зонд асқазанға дұрыс барса оның сыртқы өзегінен асқазанға тән дыбыс естіледі, ал кеңірдекте болса ауаның ағыны білінеді. Егер екінші танау қуысын жаба қойсе, онда ауаның ағымы күшейе түседі; Зонд асқазанға дұрыс барғанда оның сыртқы бос жағына еңгізілген спринцовка ауаға толмайды, ал кеңірдекте болса мал дем алған кезде ол ауаға толады. Ескеретін жағдай: асқазанда бір себептермен ауа жиналып қалған болса, онда спринцовка ауаға толуы мүмкін; Егер зонд кеңірдекте болса, онда зондтың бос үшін суға батырғанда суда ауа көпіршігі пайда болады; Зонд кеңірдекте болғанда рецепторлардың тітіркенуі салдарынан мал жөтеліп, тынышсызданады. Зондтың асқазанда екеніне көз жеткізгеннен кейін оның бос жағын жүгеннің сағағына бекітеді. Оны ары қарай пайдалану дәрігердің алдына қойған мақсатына байланысты іске асырылады. Малдәрігерлік тәжірибеде оны көбінесе асқазандағы ас қалдықтары мен оның сөлін алып зерттеу үшін пайдаланады. Олардың құрамын анықтау тиісті нұсқауларға сүйене отырып жүргізіледі. Асқазанның сөлін зерттеу үшін оны бір рет немесе фракциялы түрде көп рет алуға болады. Бір рет алу әдісі ашықтырылған жылқыдан немесе оған тітіркендіргіш азық берілгеннен кейін алынады. Асқазан сөлін фракциялық зерттеуде Я.И.Клейнбок ұсынған зерттеу әдісін қолданған дұрыс. Ол арнайы нұсқауда беріледі. Асқазанның ас қалдығын алу үшін әртүрлі аспаптар ұсынылған. Солардың ішіндегі ең қолайлысы Камовскийдің насосымен қосылған шыны бутыль. Насос арқылы шыны ыдысқа вакуум тудырады. Асқазан мен шыны ыдыстың арасындағы қысым айырмашылығы асқазандағы ас қалдығының шыны ыдысқа құйылуын жеңілдетеді. Осындай әдіспен жылқының асқазанын жуып тазалауға да болады. Әбден тазаланған асқазанға, керек болған жағдайда, сол зонд арқылы дәрілік немесе қоректік заттарды жібереді. Тәжірибе біткеннен кейін зондты шығару онша қиындық тудырмайды. Тек сақтық үшін жылқының танауын қолмен ұстап тұрып зондты шығарып алған дұрыс. Кейбір малдарға зондты қолдануға болмайтын жағдайлар туындауы мүмкін. Ондай жағдайлар: ауыз қуысының, жұтқыншақтың, көмекейдің қабынуларында; өңештің және кардиналды сфинктрдің тарылуы мен спазмасында; өңештентнемесе өкпеден қан кеткенде; жүрек-қан тамырлары жүйесінің қызметтерінің жеткіліксіздігінің ауыр түрлерінде. жүктеу/скачать 3,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|