Дыбыс табиѓаты
Қарсылықты бағыныңқылы сабақтас құмалас сөйлем
жүктеу/скачать 459 Kb.
|
Лекции каз.язык (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Себеп бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
- Мақсат бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
| Қарсылықты бағыныңқылы сабақтас құмалас сөйлем - басыңқысөйлем білдіретін ой бағыныңқыда айтылған ойға немесе бағыныңқыдағы ой басыңқыдағы ойға қарсы қойылатын сабақтастың түрі.
Сұрақтары: Қайтсе де? Не етсе де? Қайткенмен ? не еткенмен? Қайтпесе ? Қарсылықты бағыныңқылы сөйлемнің баяндауыштары мынадай тұлғалардан жасалады: а) Шартты райлы етістікке да,де шылауы тіркесінен болады: Мен қанша қарасам да, ол мені байқамады. ә) Болымсыз тұлғадағы етістіктің шартты райынан болады. Мотор үні өшті демесең,екпіні басылып тұр. б) Көмектес септік тұлғасындағы есімшеден болады. Бұл ажыраптың күні ыстық болғанмен, түні салқын. в) – ша,-ше тұлғалы есімшеден болады. Мыңның түсін білгенше , бірдің атын біл. г) Көсемше тұлғалы күрделі етістіктен болып, көмекші етістік тура, тұрып сөзі болады. Дүкеннің жабық екенін біле тұрып, Рүстем соған беттеді. ғ) Шығыс септік тұлғасындағы болымсыз есімше түрінен болады: бетіме көз салмастан, жасқа ерін бергеніне таң қалдым. Себеп бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем - бағыныңқы сөйлем басыңқы сөйлемде айтылған ойдың себебін білдіретін сабақтастың түрі. Сұрақтары: неліктен? Не себепті? Неге? Не деп? Себеп бағыныңқылы сөйлемнің баяндауыштары мынадай тұлғалардан жасалады. а) – дықтан,-діктен қосымшасы үстелген есімшеден жасалады: Үйдің іші қараңғы болғандықта, Зәмзегүл есікті айқара ашып қойды. ә)Есімше тұлғалы етістікке соң шылауы тіркесінен жасалады: Балуан аәңға көшкен соң, қалғандары да тақыл суыта бастады. б) Болымсыз етістік көсемше тұлғасынан болады: Ол өзін - өзі тоқтата алмай, мәуені тағы да жеуге кірісті. Мақсат бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем - бағыныңқы сөйлем басыңқы сөйлемдегі ойдың болу мақсатын білдіретін сабақтасытың түрі. Сұрақтары: Не мақсатпен? Не етпек болып? Не үшін? Неге? а) –мақ, -мек,-бақ,-бек,-пақ,-пек етістікке тіркеледі. Керек болған затты алып шықпақ болып, өзі жалғыз кірді. ә) Тұйық етістік пен үшін шылауының тіркесуінен: Кесе-шәйнекті сындырмай ұстау үшін, жақсы сөре керек. б) Шартты , бұйрық және қалау рай тұлғалы етісітк пен деп көмекші етістік тіркесінен болады. Сол шаң тына қалар ма екен деп, Көпей самауырда есік алдына қойды. жүктеу/скачать 459 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|