Диплом ж±мысыныњ көкейтестілігі. Қазақстан Республикасының нарықтық экономикаға көшкендігін ірі өркениетті елдер мойындай бастады.
Бастауыш сынып оқушыларыныњ құлықтыќ тәрбиесінде Абай шығармаларының тәрбиелік мәні
жүктеу/скачать 232 Kb.
|
. Бастауыш мектеп оқушыларына құлық тәрбиесін беруде Абай шығармаларының алатын ролі
1.2.Бастауыш сынып оқушыларыныњ құлықтыќ тәрбиесінде Абай шығармаларының тәрбиелік мәні.Бастауыш сыныптарда оқушылардың тәртіп, кұлық, достық және Отан туралы ұғымы қалыптасады, ата-аналарын, үлкен адамдарды құрметтеуді үйренеді, еңбекке сүйсініп қарайды, ізгілікті сақтайды. Әр түрлі іс-әрекеттің барысында бастауыш сынып оќушылары тәртіпке, жолдастық өзара көмек беруге, өзара түсінуге дағдыланады. Оқу және тәрбие барысында бастауыш сынып оќушыларының дербес және қоғамдық мінез-құлық туралы адамгершілік тәрбиесінің мазмұны байиды. Оќушылар єділеттілік , борыш, ұят, адалдық, ерлік, намыс сияқты моральдік категорияларға ерекше көңіл бөлінеді. Олар үлкендермен қарым-ќатынас жасауды, өзін-өзі тәрбиелеуді қажет етеді. Жас өспірімдік шақтағы балалардың ерекшеліктерін еске алып, олардың әр-түрлі іс-әрекеттеріндегі еріктілігіне, бастамаларына мүмкіндік беру керек. Қорытып айтқанда, әдет баланың тәртібінің, мінез құлқының тәрбиелік өлшеміне айналуы керек. Осы орайда ұстаздардың мінез-құлық нормасы мынадай болуѓа тиіс: ол тым ќатал да болмауға тиіс, тым ырықќа да жытыла бсрмсуі ксрек, ойтксні тым қаталдық шәкірттің өзін ұстазына қарсы қояды, ал тым ырыққа көне беру ұстаздық ќадірін кслтіреді, оның берген сабағы мен оның ғылымына шєкірті селқос қарайтын болады. Жақсы мінез-құлық пен ақыл күші болып, екеуі біріккенде — бұлар адамшылық қасиеттер болып табылады. Қасиеттер дегенде біз әрбір нәрсенің игілікті жағы, соның өзінің және оның әрекеттерінің абзалдылығында және жетілгенділігінде деген мағынада айтамыз. Адамның белгілі бір мінез құлыкқа ие болуына немесе жақсы ж±ғысудың арқасында бір мінез-құлықган басқа бір мінез-құлыққа ауысуына себепші болатын нәрсе - әдет болады, ал әдет деп мен белгілі бір әрекеттің жиі-жиі және ±зақ уақыт қайталануын айтамын. Жақсы мінез-құлықгың өзі де әдет арқылы келетін болғандықган , біз әдеттене келе біздің жақсы мінез-құлқымызды т±дыратын нәрселерді де әңгіме етуіміз керек. ұлағатты сөздер. Сөз жүзінде емес, мінез-құлықты іс жүзінде шыңдау арқылы іске асыруға болады. ( Әл-Фараби ) Мен егер закон куаты қолымда бар кісі болсам, адам мінезін түзеп бомайды деген кісінің тілін кесер едім. (Абай Құнанбаев). Мінез-құлық - әркім өзінің кейпін көрсететін айна. (И.Гете). Жақсы мінез бүкіл өміріңнің сарқылмас байлығы. (У. Гэзлит). Егер адам бойындағы зиянды әдет-дағдыларын түп-тамырымен бір уақытта жою үшін аз да болса бар күш-жігерімен кіріссе, одан к±тылу да қиынға түспес еді... Бірақ та қиыншылығы сонда — мысқылдап ±зақ ауқыт енген жаман әдет — дағдыны қ±рту үшін, соншама ±зақ уақыт күресу керек/ (К.Д. Ушинский.) Бастауыш сынып оқушыларының мінез-құлық тәрбиесін қалыптастыруда Абай шығармаларының тәрбиелік маңызы ерекше. Абай шығармалары мен байланысы бар деген кейбір жанама деректерді ақынның дүние, дін, өнер, әсіресе этикалық пікірлеріне нақтылы салыстырулар жүргізіп барып, оның өзін ерекше сын елегінен өткізе отырып анықтасақ қана жемісін бермек. Осы тұрғыдан қарағанда, Абай оқыған және оның қара сөздерімен белгілі дәрежеде ќатысы бар деректер көзінің бірі — Шыѓыс єлеміне ертеден әйгілі "Насихаттама" (Кабуснама) кітабы деп білеміз. Орта Азия мен Қазақстан, Татарстан ағартушыларының бәрі де кітапқа назар аудармай қалған емес. Сондықтан да олар осы кітапты жергілікті халықтың тіліне аударып, танытуға күш салған. Бұл кітапты өзбек тілінде тұңғыш рет өзбек халқының белгілі тарихшысы, әрі ақын, атақты аудармашы Мұхаммед Ерниязбекұлы аударған. Өз т±стастары ерекше назар аударған б±л кітапты Шығысты олардың бәрінен тереңірек білген Абайдың оқымауы, білмеуі мүмкін емес. Абайдың "Насихаттамаға" қатысы әсіресе оның қазақ әдебиетінің тарихында б±рын болып көрмеген жанрлық, стильдік ерекшелігімен айрықша дараланатын ќара сµздерінен айқынырақ аңғарылады. Б±лай дейтін себебіміз, осы кітаппен Абайдыц ќара сµздсрінің сµз етер мєселелерінің көбі тақырып жаѓынан бір сыпыра ±қсас болып келсе де, оларды шешуі ор түрлі кµзќарастың т±рғысынан болып отырады. Әрі қазақ әдебиетінің тарихында жанрлық формасы мен стильдік ерекшелігі бар Абайдың қара сөздерінің елеулі түрде ұқсастығы барлығын да ескермеуге, онымен есептеспеуге болмайды. Аса дарынды ақын С±лтанмахм±т Торайғыровтың Абай өлеңдері "Соқыр кісі сыбырынан танырлық" деген бағасы екі ғасырдың түйілісінде дүниеге көзін жаңа ашқан кілең дарынды жаңа буын зиялылардың ортақ ой сезімі еді. Абай үлгілі ақын даналығы халқымыздың оқып тауыса алмай келе жатқан мектебі, білім ќазынасы болып қалуда. Арғы-бергі замандарда ғұмыр кешкен барлық данышпандар сияқты, Абай да ұрпақ жаңарған сайын жаңа қырынан танылып, жаңғыра беретін "артына өлмейтұғын сөз қалдырған" ардақты жан. Еліміздегі егеменді ел болғалы қ±рылысын, құлашын кең жайып өрістеген сайын, жас ұрпақќа Абай атамыз "Қазіргі замавдағы жастарды тәрбиелеу, оқыту, үйрету ж±мысының бәрі де оларды адамгершілік моральға баулу болып шығуы керек" - деген. Мектеп оќушыларды ұзақ жылдар бойы оқытып, білім берумен ќатар, олардың ақыл ойының, сана-сезімінің, адамгершілік қасиеттерінің ќалыптасуына жағдай жасайды. Абай шығармаларының өмірі — ќазақ әдебиеті тарихының кіндік т±тқасы. Абай м±расын зерттеп, ол туралы көркем туындылар жасауға бар өмірін арнаған ±лы М±хтар Әуезовтың арамыздан кеткеніне азырық үш жыл болып қалыпты. Содан бергі дәуірде Абайдың өмірі мен шығармаларын, қоѓамдық-єлеуметтік көзќарасын зерттеу ісіне жеткілікті көңіл бµлінгсн жоқ. 1995 жылы Абайдың туғанына 150 жыл толуына Республикамызда үлкен мерке, Халықаралық Абай жылы болып аталып өтілді. Сол тойға әлемнің түпкір-түпкірінен ақындар, әншілер, жазушылар, журналистер, ғүлама ғалымдар жиналды. Абай жылының мәнді де жанды өтуіне санасында сәулесі бар әрбір азамат қолынан келген көмегін аямады, өйткені Абай тойы — азамат тойы, ел тойы. жүктеу/скачать 232 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|