Дипломдық жұмыс 1945-1980 ж ж. Жапонияның экономикалық дамуы.ң Орындаған: тарих факультетінің

Пропорция жағынан жоспар мен нарықтың сәйкес келуі оптималды және эффективті экономикалық саясатты немесе жапондықтардың өзі атағандай ”индустриялды саясатты” жүргізуге мүмкіндік берді. Бұл саясатта екі негізгі элемент болды біреуі – бөлек өндіріс орындар дәрежесінде менеджмент, техника мен технологияны және жаңашыл ғылыми тетістіктерді еңізу жолы арқылы өндірісті райионалдандыру (микродәрежеде) және екіншісі – бүкіл экономика үшін эффективті бағаттағы, өнеркәсіпте құрылымдық қайта болды (макродәрежеде) ⁴⁸.

Өндірісті рационалдандыру мен өнеркәсіпті құрылымдық қайта құру, соғыстан кейінгі Жапонияда мемлекеттің радикалды экономикалық реформалар жүргізу үшун барлық қаржылар мен қорларды мобилизациялау мақсатымен мемлекеттің ықпалынсыз орындала алмайтын еді. Себебі мемлекеттің аталған мақсаты бойынша елді казіргі замаңғы дамыған өнеркәсіпті капиталистік мемлекеттер қатарына шығару керек болды.

Жапон ғылымдары арасында “аралас” Жапон экономикасы туралы яғни күшті жоспарлы элементтері бар нарықтың экономикасындағы жоғары бақталаса алушылық туралы тезис туды. Әрине әлемнің басқа елдері сияқты Жапония да жалпы мемлекеттік ауқымындағы кеңес Одағының ұзақ мерзімді жоспарлау тәжиребесін пайдаланды. (Корпорация, фирма, өндіріс орындар дәрежесінде Жапония өндірісті, таулар өткізуді т.б. жоспарлауын бұрыннан үйренген). Бірақ жапондықтар кеңестік тәжиребеден жеке меншікті жаппай мемлекеттендіру мен халық шаруашылықты басқарудың әміршіл - әкімшіл әдістерін алмай, тастап яғни өздерінің экономикалық моделіне әдісін емес концепциясын ғана алды⁴⁹.

Сонымен Жапонияның экономикалық саясатының негізгі бағыттары мен мақсаттарын және оны жүргізу әдістерін ашып қарайық. Жапония экономикалық көтерілуінің басты міндеті ретінде оның барлық негізгі көрсеткіштерін: ішкі ұлттық өнімінің, өнеркәсіп өндірісінің, еңбек өнімділігі мен экспорттың т.б. өсудің жоғарғы қарқынына ғылым мен техникалық жаңашыл жетістіктерді еңгізу мен минималды шығымен максималды нәтиже алу негізінде жету болды.

Осы кезде, яғни 1970–ші, 1980–ші ж.ж., ”велосипедті” экономика термині пайда болды. Оның негізгі мақсаты, бұл айналымы күрт тоқтаған кезде тепе – теңдікті жоғалтпай алғы жылжуы үшін Жапония осы “велосипедтің” экономикалық педалін күшпен айналдырып отырды қажет болып табылады. Нәтижесінде Жапония 1970 – 1980 – ші ж.ж. жалпы және жан басқа шаққандағы Ішкі ұлттық өнімінің өсуі бойынша әлемде рекордты жоғарғы қарқынға жетті. 80 – шы ж.ж. Жапония ішкі ұлттық өнімінің өсуінің орта жылдық қарқыны 4,4 %, – АҚШ - 3,4 % ЕЭС елдері – 3,1 % құрады, яғни Жапония осы экономикалық өсудің көрсеткіші бойынша алдыңғы капиталистік елдерді озып тұрды. Осындай өсудің жоғарғы қарқының нәтижесі Жапония ішкі ұлттық өнімінің абсолюттік және ара.қатысты (АҚШ-пен салыстырғанда) өсуі болып табылады⁴⁹.

Егер 1950 ж. Жапонияның Ішкі ұлттық өнімі АҚШ-тың ішкі ұлттық өнімінен 8,8 % құраса, 1960 ж. – 14,8 %, 1970 ж. – 28,1 %, 1980 ж. – 33,9 %, 1989 ж. – 36,1 % құрады 1980 – 1988 ж.ж. Жапонияның, капиталистік елдердіңІшкі ұлттық өнімінің үлесінен 2,2 % есе өсті. Сонымен қатар Жапония өнеркәсіп өндірісінің өсу қарқыны бойынша да өзінің негізгі бақталастарын озып тұрды. (табл. қара).
Дамыған капиталистік елдердің өнеркәсіп өндірісінің өсу қарқындары, 1980 ж. = 100.