Дипломдық жоба паспорты

Азық - түліктер

Такси

Қонақ үй, мейрамханалар

8-сурет - Сегменттер бойынша дағдарыстың даму қарқыны

Сценарийді қалыстастыру кезінде олар көбінесе оқиғалардың ең нашар және ең жақсы нұсқаларын таңдайды, соңғы нұсқаны екі нұсқаның арасындағы крест ретінде жинайды.

Мәселе адам тек бір сценарийді енгізуге бейімдігінде, оқиғалардың жағымсыз дамуына жақын нұсқаны таңдайды жән ең нашар нұсқаны тіпті қарастыру үшін тым жаман деп қабылдамайды.

Бұл тәсіл сценарийлерді оптимистік нұсқаға (жиі) немесе пессимистік (сирек) бағытта қарауға әкеледі.

Біздің жағдайда сценарий крестін құру үшін біз екі белгісіздікті таңдадық:

1) пандемия қанша уақытқа созылады? (тез, күтілетін шығу шегінде немесе маусымдық өршулер)

2) бизнес модельдеріндегі және мемлекеттерді арттырудағы өзгерістер институттандырыла ма? (бәрі бұрынғы жағдайда оралады немесе көптеген өзгерістер әдеттегі өмір салтына айналады).

9 -сурет - Пандемия кезеңінің мүмкін сценарийлері

Екінші белгісіздік пандемия нәтижелерін қабылдаудың белгісіздігімен байланысты, бәрі қайтып оралады және әлем ешқашан бірдей болмайды. Мұндай өзгерістерді оқиғалардың пайда болу ықтималдығымен анықтау мүмкін емес, өйткені қоғам қандай өзгерістерді тек футуризм деңгейінде ғана тұжырымдай алады, әсіресе көлденең оське тағы үш белгісіздік-цифрландыру және кванттық зерттеулер, жаһандану және аймақтандыру, экология және өнеркәсіптік өндіріс жатады. Сондықтан біз ось-қа дәл осы таңдауды сақтаймыз: коронавирус тарихындағы қоғам мен бизнестің трансформациясы. Айта кету керек, бұл осьтің мүмкін баламасы-мемлекеттік шағын бизнесті қаржылық қолдау, бірақ біз мемлекеттің қаржылық қолдауы институционализациялануы мүмкін немесе болмауы мүмкін шешімдердің бірі деп санаймыз.

Нәтижесінде біз төрт сегменті бөліп көрсете аламыз, олардың әрқайсысы сценарийге сәйкес келеді. Теориялық тұрғыдан, бесінші сценарий болуы мүмкін-осьтердің қиылысында, бірақ, әдетте, оны ымыраға келу немесе осьтердің динамикасын көрсетпеу деп санамайды.

1 сценарий қоғам коронавирустық шектеулерді қабылдамайды және қысқа мерзім өткеннен кейін, салмақ әлеуметтік экономикалық қатынастар 2020 жылдың қаңтар айына оралады. Мұндай сценарий «қолда барға шоғырлану» стратегиясына сәйкес келеді.

2 сценарий бизнеске коронавирустық қысымның тез аяқталуын (2-3 айдың бірінші толқыны кезінде, бір жылдан сәл астам екінші толқын кезінде) болжайжы, бірақ дағдарыс кезінде қалпына келтіру және жаңа шындықты қалыптастыру кезеңінде жаңа мүмкіндіктер беретін прогрессивті шешімдер болды деп санайды. Бұл инновациялар шынымен де коронавирустық шектеулердің салдары емес, прогреспен байланысты, бірақ олар пандемиялық сынақтарға төтеп бергендіктен, мұндай шешімдерді қолданатын бизнестің тұрақтылық ауқымы кеңеюде. Жоғарыда айтылғандарға қарамастан, бұл сценарийде бизнестен шығу, қызметті тоқтату туралы шешімдер қабылданады. Мұндай сценарий «кейінге қалдырылған өсу» стратегиясына сәйкес келеді.

3 сценарий іс жүзінде пандемияның ұзақ әсер ету қаупіне бағытталған, бірақ тағы да қоғамда пандемияның өзгеруіне қарсы тұру пайда болады деп үміттенеді. Нәтижесінде пандемияға көп көңіл бөлетін кәсіпорындар үшін қауіптер артады. Бұл сценарий «активтерді қысқарту» стратегиясына сәйкес келеді.

Ұсынылған сценарийлердің ішіндегі ең пессимистік 4 сценарий пандемияның ұзақтығы ұзақ болады, бұл өз ерекшеліктерімен бірнеше толқын болады, қоғам іс жүзінде барлық салаларда жаңа қарым-қатынаста болады, ал оның нәтижесі көптеген шағын кәсіпорындардың банкротқа ұшырау қаупін тудыратын бизнестің көптеген түрлерін елеулі түрде жаңартуды талап етеді деп санайды. Мұндай сценарий «даму немесе шығу» стратегиясына сәйкес келеді.

5 сценарий дағдарысқа дейінгі бизнесті дамытудан ауытқулардың өтемақысы ретінде қалыптастынын және әрбір сценарийдің шынайылығын ескеруге тырысатынын болжайды. Бұл сценарийдің ең қиын нұсқасы және оны алғашқы төрт сценарийді пысықтағаннан кейін ғана қалыптастыруға болады. Мұндай сценарий «нарықтағы үлесті арттыру-өсу» стратегиясына сәйкес келеді.

Төрт (немесе бес) балама сценарий жиынтығы шағын бизнес үшін дағдарыстан шығудың және өзара әрекеттесуді сәтті жүргізудің қарапайым құралы болып табылады.

Сценарийлер мен тиісті стратегияларды қалыптастыру тез әрекет ету талаптарын ескере отырып, қазіргі жағдайдың бақылауды сақтай отырып, дағдарыстан кейін ұзақ мерзімді перспективада бизнесті қалпына келтіруге бағытталған.

Дивер-гентті

Қарапайым функционалды

Мәселенің болуы

Банкрот болу қаупі

Қарапайым

Өсу стратегиясы немесе нарықтағы үлесінің артуы

Кейінге қалдырыл-ған өсу стратегия-сы

Дағдарысқа дейін

Активтерді қысқарту стратегиясы

Жаңа нарыққа шығу стратегиясы

Қуатты дағдарыс

Шоғырлану стратегиясы

Екінші толқын

Жойылу

Қайта қалпына келу

Жаңа нарыққа шығу стратегиясы

10 – сурет- Пандемия кезеңіндегі кәіпкерлер үшін стратегиялар матрицасы

Өсу стратегиясының мақсаты жылдам дамып келе жатқан нарық сегменттерінде тұрақтылықты сақтау. Пандемияның бастапқы кезеңдерінде бұл сегменттер өте тез өсті және артта қалмау үшін айтарлықтай ресурстар және репрессия кезеңі (қалпына келтіру толқыны) басталғанға дейін бизнестің белгілі бір түрінің позициясын нығайту қажет.

Бұл стратегияның проблемаларының бірі-жұмсалған ресурстар тұрақты жағдайды қамтамасыз етпеуі мүмкін (мысалы, маскалар шығаратын қосымша қуатты дамыту). Бұл стратегияны жүзеге асыру үлкен инвестицияларды қажет етеді: кем дегенде, нарықтың өсу тақырыптарына сәйкес сату көлемін ұлғайту қажет. Нарықтағы үлестің едәуір өсуі, әдетте, көлденең қосылыстармен аяқталады (бұл мейрамхана бизнесінде алғашқы қалпына келтіруде байқалды). Нарықтағы үлестің өсуін ығыстыру сатысында өнімнің өзіндік ерекшеліктері, нарықты сегменттациялау, баға белгілеу, қызметті жақсарту немесе тарату тиімділігін арттыру арқылы қол жеткізуге болады.

Қолда бар сегментте шоғырлану стратегиясы нарықтық позицияны сақтау мақсатында бизнестің ресурстық мүмкіндіктерін қайт қарастырады. Кейбір жағдайларда толығымен жойылмайтын нишаны таңдап, оған назар аударған дұрыс. Нишаны шоғырлануды шешпес бұрын, қалған сегмент пен бәскелестердің мөлшерін толық бағалау қажет. Туристік сала мұндай стратегияны таңдауға тырысты, бірақ, өкінішке орай, шығу және жаңа қалпына келтіру стратегиясын таңдауға тура келді.

Активтерді қысқарту стратегиясы болашақ сатуды қамтамасыз ету және уақытша тоқтата тұру кезінде де түнгі позицияны сақтау үшін активтерді пайдалану мөлшері мен деңгейін қайта қарауға бағытталған. Материалдық ресурстар мен персоналды нарықтың жаңа шындықтарына сәйкес қайта бөлу арқылы қол жеткізіледі.

Кейінге қалдырылған өсу стратегиялары бизнесті оңтайландыруды және дағдарыстан кейін тез қалпына келтіруді мақсат етеді, бұл бизнесті біраз уақытқа тоқтатуды ғана емес, сонымен бірге нақты экономикалық жағдайды үнемі бақылауды талап етеді. Мұндай бизнестің мысалы-театр және ойын-сауық саласы.

Стратегиялар бизнесті тоқтату үдерісінде (біртіндеп немесе жылдам) мүмкіндігінше көп ақша алуды қамтиды, бұл тартымсыз нарықтағы әлсіз позицияларды сақтауға тырысудың тиімсіз екенін түсінеді. Бизнестен кету бәсекелестерге жағымды әсер етсе де, бұл нарықты тастап, ресурстарды қалпына келтіру кезеңінде басқа мүмкіндіктерді дамытуға жұмылдырған жөн. Мұндай стратегиялар қарастырылып отырған бизнес әлі де маңызды және қандай да бір жолмен тартымды болған кезде қолданылуы керек. Өкінішке орай, қолда бар стратегиялар мен сценарийлер ұзақ зерттеуді қажет ететін жаңасын таңдау туралы сұраққа жауап бермейді.

Ұзақ мерзімді ойлау және сценарийлерді әзірлеу дағдарыс кезінде өте қиын. Баламалы сценарийлер мен ұзақ мерзімді перспективаға ғана емес, перспективасы бар тиісті стратегияларды таңдау арқылы кәсіпкерлер дағдарыстан қалай аман қалу және шығу, сондай-ақ өткір дағдарыс кезеңінде қолданылатын іс-әрекеттерден пайда алу үшін қолдау мен көмек алды.

Сценарийлер, әдетте, бизнесті дамытуға және икемділік пен тұрақтылықты құруға арналған ұзақ мерзімді құралдар болып табылады. Бұл жағдайда біз дағдарыстық жағдайдан шығу жолын табу үшін сценарийлік тәсілді жедел мақсаттарда да қолдандық.

Сценарийлер кез - келген инновациялық және іскери қоғамдастық үшін пайдалы құрал болып табылады, бірақ осы қиын-қыстау кезеңдерде олар қорғаныс, қауіп-қатерге негізделген мінез-құлықтың орнына жағымды және қорлайтын әрекеттерді анықтайды.

жүктеу/скачать 0,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: