Мәтіндік есептегі құбылысты талдау 1-есеп. Ертіс өзенімен жүк таситын теплоход ағыспен 600 км\тәулік жылдамдықпен, ал ағысқа қарсы, ал ағысқа қарсы 344 км\тәулік жылдамдықпен жүретін болса өзен ағысының жылдамдығы қандай?
Есепте қандай құбылыс қарастырылады? (жылдамдықтың салыстырмалылығы)
Бұл құбылысты қалай зерттеуге болады? (санақ денесін қозғалмайтын денелермен салыстыру арқылы)
Бұл құбылыстың заманауи түсініктемесі? (Бұл құбылысты біз автобуста тұрған кезде байқай аламыз. Егерде біз автобустың артынан алдына қарай жүретін болсақ біздің жермен қатысты жылдамдығымыз автобус пен өзіміздің жылдамдығымыздың қосындысына тең болады.)
Осы құбылыстың басқа физикалық құбылыстармен байланысы? (салыстырмалы жылдамдық құбылысы бірқалыпты түзусызықты қозғалыспен тығыз байланысты)
Бұл құбылысты практикада қалай пайдаланамыз? (егерде біз қозғалып бара жатқан эскаватормен бағыттас қозғалсақ біздің жылдамдық артады, егер қарама-қарсы қозғалсақ біз баяу қозғаламыз немесе бір орында тұруымызда мүмкін);
Мәтіндік есептегі шаманы талдауға мысал 2-есеп. Бекетке жақындаған электр пойызының жүргізушісі қозғалтқышты сөндірді, одан кейін пойыз үдеуі 0,1 м/с² бірқалыпты кеміп, отыратын қозғалысқа түсті. Егер тежегішті іске қосқан кездегі пойыздың жылдамдығы 54 км/сағ болса, тоқтағанға дейін ол қандай арақашықтықты жүріп өтеді.
Берілгені ХБЖ Шешуі:
a=0,1
=15м/с s=
Т\К
S=?
Жауабы: S=1125м
Берілген шама қандай дененің немесе құбылыстың қасиеттерін сипаттайды? (дененің бірқалыпты айнымалы қозғалысын сипаттайды)
Қандай шамалар берілген? (үдеу, бастапқы жылдамдық.
Берілген шаманың басқа шамалармен байланысын анықтайтын қандай формулалар бар? ( )
Өлшем бірліктері қандай? (м/с, м, м/ )
Шаманы өлшеу тәсілдері қандай? (жылдамдықты спидометрмен, жолды арнайы метрліктермен, үдеуді формула арқылы);
